Umumiy o‘rta ta’limni tashkil etish va pedagog xodimlar faoliyatini tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlar mazmuni va ularga rioya qilishni tashkil etish

Ikkinchidan, Vazirlar Mahkamasi, soha vazirliklari va mahalliy davlat 
hokimiyati organlarining vakolatlari tafsilotlari bilan aniqlashtirildi. 
Uchinchidan, ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarining huquqiy 
maqomiga koʻproq etibor qaratilgan: 

---

ta’lim tashkilotlari – ularni tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish, ustavga 
talablar; 
pedagogik хodimlar, ta’lim oluvchilar, ularning ota-onalari va boshqa qonuniy 
vakillari – huquqlar, majburiyatlar va kafolatlar boʻyicha. Ta’lim-tarbiya jarayoni 
ishtirokchilarini ijtimoiy himoya qilish chora-tadbirlari belgilangan. 
Toʻrtinchidan, davlat ta’lim standartlari va talablari, oʻquv jarayoniga oʻquv 
rejalari va dasturlarini, ta’lim sohasiga eksperimental va innovatsion faoliyat 
ta’limni joriy etish bilan bogʻliq masalalar tartibga solingan. Oʻqishga qabul qilish, 
jumladan maqsadli qabul qilish meхanizmi bayon etilgan. 
Beshinchidan, davlat tomonidan tartibga solish va nazorat qilish dastaklari 
reglamentlangan. 
Vazirlar Mahkamasining 140-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Umumiy o‘rta 
ta’lim to‘g‘risida” nizom (15.03.2017 VM-140-son) 10 ta bobdan iborat bo‘lib, 
umumiy o‘rta ta’limni tashkil etish va uning faoliyatini amalga oshirish tartibini 
belgilaydi. Mazkur hujjatda umumiy o‘rta ta’limning maqsadi, vazifalari, muddati 
(11 yillik ekani) hamda umumta’lim muassasalarining turlari haqida so‘z boradi. 
Shuningdek, ushbu hujjat maktablarda o‘quv-tarbiya jarayonini tashkil etish ya’ni, 
umumta’lim muassasalarida o‘quv yilining boshlanishi, tugash muddati, o‘quv 
yilining davomiyligi, dars mashg‘ulotlari va dars mashg‘ulotlari oralig‘idagi 
tanaffusning davomiyligi hamda ta’tillar muddatlarini belgilaydi. “Umumiy o‘rta 
ta’lim to‘g‘risida” nizom umumta’lim muassasasiga o‘qishga qabul qilish, 
o‘quvchilar sog‘lig‘ini muhofaza qilish, umumiy o‘rta ta’limni boshqarish va 
moliyalashtirishni ham tartibga soladi. 
Pedagog xodimlar ish faoliyatini asosan Xalq ta’limi vazirining 2019-yil 7-
dekabrdagi 393-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Xalq ta’limi xodimlari asosiy 
lavozimlarining malaka tavsiflari” va Xalq ta’limi vazirining 2021-yil 1-iyuldagi 
206-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi umumiy 
o‘rta ta’lini maktablari xodimlarining lavozim majburiyatlari”, Xalq ta’limi vazirligi 
hamda Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligining 2018-yil 27-iyuldagi 9-mh va 
19-q/q-son qarori bilan tasdiqlangan “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarining 
pedagogik mutaxassisliklari bo‘yicha namunaviy yillik ish rejasini shakllantirish 
tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnoma” hamda Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 17-
sentabrdagi “Maktabgacha, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional va maktabdan 
tashqari ta’lim tashkilotlari pedagog kadrlarini attestatsiyadan o‘tkazish tartibini 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” 572-sonli qarori tartibga soladi. 
Maktab taʼlimi tizimida faoliyat yuritayotgan barcha xodimlar oʻz lavozim 
majburiyatlarni va lavozimlariga qoʻyiladigan malaka talablarini bilib olishi lozim. 
Lavozim majburiyati bu – xodimning lavozimiga koʻra nima ish qilishi 
lozimligini, lavozimi boʻyicha qanday masalalarga javobgar boʻlishini, uning asosiy 
funksional vazifalari nimalardan iborat ekanligini belgilab beradigan hujjatdir. 
Lavozim majburiyati maktabda pedagog xodimlarga ish taqsimotini belgilab 
berishda qoʻllaniladi. Umumiy oʻrta taʼlim maktablari xodimlarining namunaviy 

---

lavozim majburiyatlari Xalq taʼlimi vazirligining 2021-yil 1-iyuldagi 206-sonli 
buyrugʻi bilan tasdiqlangan. Ushbu hujjatda maktab direktori va uning 
oʻrinbosarlari, oʻqituvchi, psixolog, ijodiy-madaniy maslalar boʻyicha targʻibotchi, 
tarbiyachi, kutubxona xodimlari, kadrlar boʻyicha menejer, laborant va boshqa bir 
qancha xodimlarning lavozim majburiyatlari belgilab berilgan. 
Malaka talablari bu – maktab taʼlimi xodimlari asosiy lavozimlarining malaka 
tavsiflarini belgilab beradigan hujjat. Yaʼni bu hujjatda xodimlar toifasi, ularning 
lavozim vazifalari, lavozimga koʻra nimalarni bilishi lozim ekanligi va eng asosiysi 
har bir xodimning lavozimiga koʻra qanday malaka talablariga ega boʻlishi lozimligi 
belgilab berilgan. Maktab taʼlimi xodimlari asosiy lavozimlarining malaka tavsiflari 
esa Xalq taʼlimi vazirligining 2019-yil 7-dekabrdagi 393-sonli buyrugʻi bilan 
tasdiqlangan. Ushbu hujjat xalq taʼlimi xodimlari lavozimlari va ishchilar kasblari 
nomlaridan foydalanishda, mehnat daftarchalariga yozuvlarni qayd etishda, 
lavozimlarni xodimlarning toifalariga kiritishda, shuningdek, xodimlarni ishga 
qabul qilishda ularning maʼlumoti darajasiga qoʻyiladigan eng kam talablar 
yuzasidan qoʻllaniladi. Har bir pedagog xodim ular bilan mehnat shartnomasi 
tuzilishidan avval albatta lavozim majburiyatlari va malaka talablari bilan tanishib 
chiqishi shart. 
“Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarining pedagogik mutaxassisliklari bo‘yicha 
namunaviy yillik ish rejasini shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnoma” 2018-
yil 20-avgustda Adliya vazirligi tomonidan ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Mazkur hujjat 
jami 4 ta bobdan iborat bo‘lib, umumiy o‘rta ta’lim muassasasi pedagog xodimining 
namunaviy yillik ish rejasi va yillik ish yuklamasini belgilaydi. Mazkur hujjatda 
pedagog xodimlarining ish yuklamalarini hisoblab chiqarish, namunaviy yillik ish 
rejasini shakllantirish va pedagog xodimlar tomonidan yuritiladigan hujjatlar soni 
belgilangan.
Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 17-sentabrdagi “Maktabgacha, umumiy 
o‘rta, o‘rta maxsus, professional va maktabdan tashqari ta’lim tashkilotlari pedagog 
kadrlarini attestatsiyadan o‘tkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risidagi” 572-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Maktabgacha, umumiy o‘rta, 
o‘rta maxsus, professional va maktabdan tashqari ta’lim tashkilotlari pedagog 
kadrlarini attestatsiyadan o‘tkazish tartibi to‘g‘risida” nizom 5 ta bobdan iborat 
bo‘lib, pedagog kadrlarni attestatsiyadan o‘tkazish ularning pedagogik mahorati va 
psixologik tayyorgarligini baholashni nazarda tutadi. 
Mazkur 
nizomda 
attestatsiyadan o‘tish uchun hujjat topshirish, pedagog kadrlarni attestatsiyadan 
o‘tkazish tartibi, bosqichlari, malaka sinovlari turi, pedagoglar malaka toifasi turlari, 
attestatsiyadan o‘ta olmagan xodimlar bilan mehnat shartnomasini tugatish tartibi 
haqida to‘liq tushunchalar berilgan.