Umumiy qism umumiy qoidalar

3. ISHNING TARKIBI
3.1 Chiqarilgan buyruq bo‘yicha konda smenada ish bajarilishini ta’minlash ustidan nazoratni amalga oshiradi (rudani qazib olish rejasini amalga oshirish, tayyorgarlik ishlarini bajarish, yer osti transport va yordamchi uchastkalar ishi, temir yo‘l vagonlariga o‘z vaktida yetkazib berish, ruda tayyorlash uchastkasiga temir yo‘l avtomobillariga jo‘natish va boshqa ishlar). Rudani kondan ruda tayyorlash uchastkasiga tashish.
3.2 "Yer osti usuli bilan ruda, noruda konlarini qazib olish uchun xavfsizlik texnikasi qoidalari" talablariga muvofiq ular tomonidan chiqarilgan shaxta yoki koni rahbariyati tomonidan qabul qilingan qarorlar va tartibda shaxtada yoki yer yuzasida ish bajarish uchastkalar, xizmatlar va uchinchi tomon tashkilotlar ishlab chiqarish faoliyatini Muvofiklashtiradi.
3.3 Smenani qabul qilganda:
- shaxtadagi va yer yuzasidagi ish (texnologik jarayonlar) holati;
- xavfsizlik qoidalarining mavjud buzilishlari xarakteri va ularni bartaraf etishg
bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlar;
- avariyalarni bartaraf rejasi kon nozimi xonasida mavjudligi, unga ilova qilingan materiallar (sxemalar va mashg‘ulot jurnali);
- bosh shamollatish qurilmasining datchiklarini ko‘rsatish;
- umumiy shaxta nazorat xonasida uchastklarda va umuman shaxta ichida ishchi-xodimlar sonini ko‘rsatuvchi topshiriq jurnalining mavjudligi.
3.4 Smena davomida ta’minlaydi:
- uzluksiz vizual (qurilma va datchiklar yordamida) va texnologik jarayonlarning borishi, shaxta xavfsizlik tizimlarining ishlashi ustidan nazoratning boshqa turlari.
- texnologik sikl buzilishini bartaraf etish bo‘yicha chora-tadbirlarni o‘z vaqtida qabul qilish;
- avariya va avariyaning oldingi holatlarning o‘z vaqtida oldini olish;
- uchastkalardagi, kon laximlaridagi va ish joylaridagi ish xavfsizligi to‘g‘risida kon ustalaridan smenadagi ishlar holati va uch martalik ma’lumotlar haqida ayrim ishchilardan soatbay ma’lumot yig‘ish.
3.5 Texnologik jarayonlar me’yoridan bo‘lishini ta’minlash, avariyalar va uzilishlarni bartaraf etish bo‘yicha mustaqil ravishda yoki ish boshkaruvchilari (smenalar) ni jalb qilish buyicha chora-tadbirlar ko‘radi.
3.6 Xavfsizlik texnikasi buzilishini bartaraf etish bo‘yicha ishlar hajmi (buyurtmalari) jurnalga, texnologik sikl va ta’mirlash ishlari, kon ustalarining topshiriqlari va uchastkaning naryad-topshiriq jurnalidan keyingi smenaga yuborilgan ishchilar soni ruyxatga olinadi.
3.7 Avariya sodir bo‘lgani haqida ma’lumot olgandan keyin darhol Xarbiylashtirilgan kon qutqaruv qismiga (XKKK) xabar beradi va jabrlanuvchiga konning tibbiy tez yordam xodimiga junatiladi.
3.8 Konning bosh muhandisi, shaxta bosh muhandisi, bosh mexanik va yer osti uchastkasi boshlig‘iga asosiy va mahalliy shamollatish ventilyatorining favqulodda to‘xtashi haqida xabar beradi va jurnalga tegishli yozuvlar kiritadi.
3 .9 Bosh muhandis yoki uning o‘rnini bosuvchi shaxsning konga (halokatlarni bartaraf yetish joyiga) kelguniga kadar avariya haqidagi xabar olingan paytdan boshlab avariyalarni bartaraf etish bo‘yicha mas’ul ish rahbarining vazifalarini bajaradi.
3.10 Avariya haqida xabar olinganda, bosh muhandis bo‘lmagan paytida, avariyalarni bartaraf etish bo‘yicha mas’ul rahbarning ishi quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
- avariyalar turini (iloji boricha batafsilrok) va unga hodisa haqida ma’lumot berganlarning nomlarini topadi;
- hodisa haqida xabar bergan shaxslarga ko‘shimcha harakatlar yuzasidan ko‘rsatmalar beradi;
- avariyaga mos avariyalarni bartaraf etish rejasi (ABER)ni ochib beradi;
- sodir bo‘lgan avariya turi bo‘yicha XKKK ni chakiradi;
- yuzada yong‘in chiqqan taqdirda o‘t o‘chirish xizmatini chaqiradi;
avariyani mansabdor shaxslar va tashkilotlarga ular uchun mavjud bo‘lgan avariya ogohlantirishlari ro‘yxatiga ko‘ra xabar qiladi;
- ABER holatiga va avariya turiga muvofik harakat qiladi; shaxtadagi ish boshkaruvchilariga odamlarni ABERga muvofiq olib chiqish yo‘llari
buyicha ko‘rsatmalar beradi;
- XKKK otryadini ABER bo‘yicha boshkaradi;
- xodisa joyidan olingan ABER va ma’lumotlarga muvofiq uning barcha harakatlari xodisa sodir bo‘lgan vakt bilan operativ jurnalda qayd etiladi;
3.11 Uchastka rahbarlari smena oxirigacha xabardor, ishlab chiqarish jarayonlari holati haqida uchastkalar va xizmatlar, xavfsizlik, ishlab chiqarish liniyalari baxtsiz hodisalar va uzilishlar.
3.12 Barcha ishlab chikarish jarayonlari va ishlanmalari bilan tanishish maqsadida
standartga muvofiq barcha kon laximlariga boradi.
3.13 Transport, asbob-uskunalar va materiallarning konning barcha ishlab chiqarish sohalariga tez taqsimlanishini ta’minlaydi.
3.14 Ishchi-xodimlarni konga eltish bo‘yicha jadvalning bajarilishini nazorat qiladi.
3.15 Kon nozimi xonasiga joylashtirilgan obyektlarni operativ boshqarish va nazorat qilishni amalga oshiradi.
3.16 Konning ABER va uning vazifalarini bilishi kerak.
3.17 Smenadagi ish joyidagi uchastka nazoratchilari ishini nazorat qiladi. Uchastka nazoratidagi shaxslar tomonidan topshiriklardagi o‘zgarish holatlari haqida uchastka boshligiga xabar qiladi.
3.18 Smenada mashinalar va mexanizmlarning hodisalari va tasdiqlangan texnologiyaning buzilishi bilan bog‘lik ish vaqtini yo‘qotishlarni oldini oladi.
3.19 Smena davomida konning ishlab chiqarish faoliyati va mehnat muhofazasi holati bilan keyingi smena kon nozimiga bu haqida xabardor qiladi.
3.20 Belgilangan shakllarga muvofik kon nozimininghujjatlarini olib boradi, shaxta va konni boshkarish uchun hisobotlarni tayyorlaydi. Ruda qazib olish va ruda oylik yozuvlarni ruda tayyorlash uchastkasiga beradi.
3.21 Kon transportlari va Avtomobil transporti boshqarmasi transport vositalari ishlashini boshqaradi va nazorat qiladi.
3.22 Uchastkalar faoliyatini tahlil qilish va baholash, ichki ishlab chiqarish zahiralarini aniklash ishlarida qatnashadi.
3.23 Kombinat rahbariyati va bevosita boshqaruvchining yuqori tashkilotlar hujjatlari, buyruqlari, ko‘rsatma va farmoyishlari o‘z vaqtida nazorat va ijro etilishini amalga oshiradi.
3.24 Olmalik KMK OAJ korxonalarida favqulodda vaziyatlarning kelib chiqishi va
y uzaga kelish xavfi tugilganda. Sodir bo‘lish xavfi va favqulodda vaziyatlarning yuzaga kelishi haqidagi xabarlar, buyruqlar, signallar. Olmalik KMK AJda fuqaro muhofazasiga tayyorgarlikning yuqori darajalarini joriy etish topshirilishi mumkin:
- O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan;
- O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi navbatchisi;
- O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi tezkor navbatchisi;
- Olmaliq shahar hokimligi navbatchi nozimi;
- Olmaliq shahrining tezkor navbatchilari.
Konning navbatchi nozimi, buyruq, signal olgach, uning olinganligini tasdiqlashi va darhol direktor, bosh muhandis (direktor muovini va gz otryadi komandiri)ga xabar berishi va ularning topshirig‘iga binoan harakat qilishni davom ettirishi shart. Shaxta rahbariyatini xabardor qilish to‘g‘risidagi buyruq olingandan so‘ng navbatchi kon nozimi uni quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiradi:
- MM va XT kon muhandisi; - shaxta boshlig‘iga;
- shaxta bosh muxandisiga; - uchastka boshliklariga.
O‘zbekiston Respublikasi Fuqaro muhofazasi boshlig‘ining favqulodda qarori yuzaga kelgan vaziyatga qarab, tegishli fuqarolar mudofaasi boshliqlari, viloyatlar Hakimov va Olmalik shaxri "Olmalik KMK" AJ aniq xududlar doirasida "O‘zbekiston Respublikasi favqulodda vaziyatlarning oldini olish va oldini olish davlat tizimi to‘g‘risida"
kundalik faoliyati rejimi normal ishlab chiqarish va sanoat faoliyati, radiatsion, kimyoviy, biologik (bakteriologik), seysmik va gidrometeorologik sharoitlarda, epidemiyalar, epizootiya va epidemiyalar bo‘lmaganda;
- yuqori ogohlantirish rejimi-ishlab chiqarish va sanoat faoliyati yomonlashgan taqdirda, radiatsion, kimyoviy, biologik (bakteriologik), seysmik va gidrometeorologik sharoitlar, favqulodda holat ehtimoli haqida prognoz olganda;
- favqulodda holat rejimi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda va vaqtida; Kundalik faoliyat rejimida quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:
- konda ishlab chiqarish va sanoat siyosiy vaziyatining holati ustidan nazorat. Yuqori ogohlantirish rejimida quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:
- favqulodda vaziyatlar tahdidi haqida boshqaruv organlarining xabarnomasi;
- kombinat korxonalarida boshqaruv xodimlari va kon nozimi xizmatini mustahkamlash.
Favqulodda holatlarda rejimida quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:
- kombinatning boshqaruv organlari va boshkaruv xodimlari tomonidan favqulodda holat yuz berganligi to‘grisida xabarnoma;
favqulodda vaziyatlar obyektlari va unga tutash hududlarda vaziyatning uzluksiz
monitoringini amalga oshirish.
Direktor tomonidan talab yetiladigan "Olmalik KMK" AJ boshqaruv xodimlari va Kovuldi koni mutaxassislarini xabardor qilish va to‘plash haqidagi buyruq olingandan so‘ng, konning navbatchi nozimi ularni sxema bo‘yicha xabardor qiladi. Navbatchi dispetcher farmoyish va signallarni uzatishga tayyor holda doimiy aloqani saklab turadi.
2.24 Fuqaro muhofazasi tayyorgarligining eng yuqori darajalari kiritilganda va
ogohlantirish signallari olinganda.
Fuqaro muxofazasini eng yuqori tayyorgarlik darajalariga yetkazish yoki ogohlantirish signallariga farmoyishlar qabul qilishda:
"BARCHAGA E’TIBOR»;
"HAVODAN HUJUM»;
"HAVO HUJUMI OTBOY»;
"NURLANISH XAVFI»; "KIMYOVIY SIGNAL".
Konning smena kon nozimi majburiyati:
- xabarni kimdan olinganligi, signal, telefon raqami, lavozimi va xabarni uzatgan shaxsning ismini ko‘rsatishi kerak;
- qabul qilingan xabar, signal haqida kon direktoriga yoki uning o‘rnini bosuvchi shaxsga hisobot berish va ularning topshirig‘iga binoan harakat qilish;
jurnalga olingan xabarni, signalni, olingan vaqtni, kimga va qachon xabar berilganligini yozib olishi kerak.
Ogohlantirish signallari simli aloqa vositalari, radio uzatish tarmoqlari va televizor
orqali uzatiladi. Smena kon nozimi xabar va signallarni olish, rejali va amalga oshirilgan tadbirlar to‘g‘risidagi xisobotlarni qabul qiladi.
Kon direktori yoki o‘rinbosar shaxs kelgach, smena kon nozimi unga shaxta, uchastkalar rahbariyatini xabardor qilib, qabul qilingan farmoyish va signallar amalga oshirilgan tadbirlar haqida xabar beradi.
Direktorning ko‘rsatmalariga amal qiladi.
4. BILISH SHART
4.1 Ishlab chiqarishni operativ boshqarish bo‘yicha buyruqlar, yo‘riqnomalar, boshqa o‘quv-me’yoriy materiallar va hujjatlar.
4.2 Konlarni texnik ekspluatatsiya qilish qoidalari.
4.3 Konda ishlab chikarishni rejalashtirish va dispetcherlashni tashkil yetish.
4.4 Rudali va norudali konlarni yer osti usulida qazib olishda yagona xavfsizlik
qoidalari.
4.5 Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olish texnologiyasi.
4.6 Portlatish ishlarida yagona xavfsizlik qoidalari.
4.7 Konning ishlab chiqarish quvvati.
4.8 Konchilik texnologiyasi asoslari.
4.9 Avariyalarni bartaraf etish rejasi.
4.10 Ishlab chiqarish kursining operativ xisobini tashkil yetish.
4.11 Iqtisodiyot asoslari, ishlab chiqarishni tashkil etish, mehnat va boshqaruv.
4.12 Mehnat qonunchiligi asoslari.
4.13 Mexnatni muhofaza qilish qoidalari, sanoat sanitariyasi va yong‘indan saqlash standartlari.