Умумтаълим мактабларининг 8-синф физика курсидаги

+
+
ЭЛЕКТР ДОИМИЙСИ

Физика курсининг барча бўлимлари ичида “Електродинамика” бўлимида демонстрацион тажрибалардан кенг фойдаланиш мумкин. Физикадан давлат дастурида 78 та демонстрацион тажриба кўрсатиш режалаштирилган.

• Физика курсининг барча бўлимлари ичида “Електродинамика” бўлимида демонстрацион тажрибалардан кенг фойдаланиш мумкин. Физикадан давлат дастурида 78 та демонстрацион тажриба кўрсатиш режалаштирилган.

9-мавзу: “Електр токи ҳақида дастлабки маълумотлар”.

• 9-мавзу: “Електр токи ҳақида дастлабки маълумотлар”.
• 10-мавзу: “Ток манбалари”;
• 11-мавзу: “Содда электр занжири”;
• 12-мавзу: “Металл ўтказгичларда электр токи”;
• 13-мавзу: “Електр кучланиш. Кучланишни ўлчаш”;
• 14-мавзу: “Ток кучи. Ток кучини ўлчаш”;
• 15-мавзу: “Електр қаршилик”;
• 16-мавзу: “Занжиринг бир қисми учун Ом қонуни”;
• 17-мавзу: “Ўтказгичларни кетма-кет улаш”;
• 18-мавзу: “Ўтказгичларни параллел улаш”.

Ўқитувчи: Электр токи деб нимага айтилади?

• Ўқитувчи: Электр токи деб нимага айтилади?
• Жавоб: Зарядли зарраларнинг тартибли ҳаракатига электр токи дейилади.
• Ўқитувчи: Электр токи мавжуд бўлиши учун қандай шарт бажарилиши керак?
• Жавоб: Ўтказгич учлари орасида электр майдони бўлиши керак.
• Ўқитувчи: Ток кучи деб нимага айтилади? Бирлиги нима? Қандай асбоб билан ўлчанади?
• Жавоб: Ўтказгич кўндаланг кесимидан вақт бирлигида ўтган зарядга тенг бўлган физик катталикка ток кучи дейилади ва I ҳарфи билан белгиланади

Ток кучи бирлиги француз физиги Ампер шарафига 1 Ампер (1А) қабул қилинган.

• Ток кучи бирлиги француз физиги Ампер шарафига 1 Ампер (1А) қабул қилинган.
• Ток кучи амперметр билан ўлчанади.
• Ўқитувчи: Электр кучланиш деб нимага айтилади? Бирлиги нима? Қандай асбоб билан ўлчанади?
• Жавоб: Электр майдони таъсирида занжир бўйлаб бирлик мусбат зарядни кўчиришда бажарилган ишга сон қиймати жиҳатидан тенг бўлган физик катталикка электр кучланиш дейилади ва ҳарфи билан белгиланади.
• Электр кучланиш бирлиги сифатида Италиялик физик Александр Вольта шарафига 1 Вольт (В) қабул қилинган.
• Кучланиш вольтметр билан ўлчанади. Вольтметр занжирга параллел уланади.
• Ўқитувчи: Электр қаршилик деб нимага айтилади? Қаршилик бирилиги нима? Қаршилик қандай асбоб билан ўлчанади?
• Жавоб: Ўтказгичнинг занжирдаги токни чеклаш хоссаси ўтказгичнинг электр қаршилиги деб аталади ва қаршилик Р ҳарфи билан белгиланади. Қаршилик бирлиги қилиб немис олими Георг Ом шарафига 1 Ом деб қабул қилинган. Электр қаршилик Омметр деб аталадиган асбоб билан ўлчанади.
• Ўқитувчи: Занжирнинг бир қисми учун Ом қонунини таърифланг.
• Жавоб: Ўтказгичдан ўтаётган ток кучи занжирнинг шу қисмдаги кучланишга тўғри пропорционал бўлиб, унинг қаршилигига тескари пропорционал бўлади.
• ,
• бундан
• Шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, (3) формула асосида қаршиликка таъриф бериб бўлмайди.
• Чунки қаршилик ўтказгич хоссаси, ички тузилиши орқали ҳарактерланади.
• Ана шундай савол-жавоблардан, суҳбатлардан кейин электр занжири, ўтказгичларни кетма-кет, параллел улаш, уларнинг афзалликлари, камчиликлари ҳақида фикр юритилган.