University of management and future technologies

Mexanika asosan uch qismga bo’linadi:

MEXANIKA
KINEMATIKA
DINAMIKA
STATIKA
Kinematika – jismlar harakati qonuniyatlarini, harakatning kelib chiqish sabablarini e’tiborga olmay, o’rganadi.
Dinamika – jismlar harakati qonuniyatlarini, harakatning kelib chiqish sabablarini bilgan holda, o’rganadi.
Statika – jismlar tizimi, to’plamining muvozanat holati qonunlarini o’rganadi.

Moddiy nuqta

• Moddiy nuqta deb, ma’lum massaga ega bo’lgan, o’lchami o’rganiladigan masofalarga nisbatan juda kichik bo’lgan jismga aytiladi. Moddiy nuqta tushunchasi abstraktdir. Masalan, Yerning o’lchami Quyoshgacha bo’lgan masofaga nisbatan juda kichik bo’lgani uchun, Quyosh atrofidagi harakatida uni moddiy nuqta deb faraz qilish mumkin. Bunda Yerning butun massasi uning geometrik markazida mujassamlangan, deb hisoblanadi.

Absolyut qattiq jism

• Jismlar biri-biri bilan o’zaro ta’sirlashganda ularning shakli va o’lchamlari o’zgarishi mumkin. Har qanday sharoitda deformatsiyalanmaydigan jism absolyut qattiq jism deb ataladi. Qattiq jismning qismlari yoki ikki nuqtasi orasidagi masofa o’zgarmasdir.

Soddalashtirish maqsadida qattiq jismlarning istalgan harakatini uch turga bo‘lib o‘rganiladi: ilgarilanma, aylanma va tebranma.

NAZORAT SAVOLLARI.

1. Mexanik harakat deb nimaga aytiladi ?

2. Moddiy nuqta deb nimaga aytiladi ?

3. Harakatning nisbiyligi deb nimaga aytiladi ?

4. Absolyut qattiq jism deb qanday jismga aytiladi ?

Darsning 2-qismi

3. Kinematika elementlari. Ilgarilanma harakat. Harakatning nisbiyligi.

4. Asosiy fizik kattaliklar va ularning birliklari.

Ilgarilanma harakat

• Ilgarilanma harakat – bu shunday harakatki, unda harakat qilayotgan jism bilan mustahkam bog’langan istalgan to’g’ri chiziq boshlang’ich holatiga nisbatan parallelligini saqlab qoladi(1-ta`rif). Yoki jismning barcha nuqtalari bir xilda ko`chadigan harakati(2-ta`rif) desak ham bo`ladi.