Urbanizatsiya va ekologiya muammolari Raximov Asilbek Islombek o’g’li

Urbanizatsiya va ekologiya muammolari Raximov Asilbek Islombek o’g’li
Abdumanonov Adham Baxodir o’g’li Farg’ona Politexnika instituti [e-mail]
Urbanizatsiya (lotincha urbanus — shahar) — jamiyat taraqqiyotida shaharlarning rolini oshirish jarayoni. Maxsus shahar munosabatlari aholining ijtimoiy-kasbiy va demografik tuzilishini, turmush tarzini, ishlab chiqarishni joylashtirish va ko'chirishni qamrab oladi.
Urbanizatsiyaning zaruriy shartlari: sanoatning oʻsishi, hududiy mehnat taqsimotining chuqurlashishi, shaharlarning madaniy-siyosiy funktsiyalarining rivojlanishi.
Urbanizatsiya shaharlarga kirib borishi bilan tavsiflanadi qishloq aholisi va odamlarning qishloq muhitidan va eng yaqin kichik shaharlardan yirik shaharlarga (ish uchun, madaniy va maishiy ehtiyojlar uchun) o'sib borayotgan mayatnik harakati. Shaharlar qadim zamonlardan beri mavjud bo'lgan, ammo shahar sivilizatsiyasi faqat bizning asrimizda paydo bo'lgan. Agar butun dunyo aholisi 35 yil ichida ikki baravar ko'paysa, shahar aholisi 11 yil ichida ikki barobar ortadi. Bundan tashqari, eng yirik markazlar kichik shaharlarga qaraganda ikki baravar tez rivojlanmoqda. Urbanizatsiya sabablari: -- shahar aholisining tabiiy o'sishi
-- qishloq aholi punktlarini shaharga aylantirish
-- keng shahar atrofi hududlarini shakllantirish
-- qishloqdan shaharga migratsiya Shunday qilib, urbanizatsiya dunyomizning muhim va ajralmas qismidir. Urbanizatsiya muammolari
Xuddi shunday muhim masala - urbanizatsiya muammosi. Biroq, shuni ham ta'kidlash joizki, urbanizatsiyaning o'zi global muammo... Bu ham aholining ko'payishiga, kamayishiga olib keladi qishloq aholi punktlari, atrof-muhitning buzilishi va boshqalar. Urbanizatsiya muammolarini batafsil ko'rib chiqaylik. Ekologiya - asosiy muammo urbanizatsiya.
Shaharlar barcha chiqindilarning 80% ni tashkil qiladi atmosfera va barcha atrof-muhit ifloslanishining umumiy hajmining 3/4 qismi. Dunyoning barcha shaharlari har yili atrof-muhitga 3 milliard tonnagacha qattiq maishiy chiqindilar, 500 m 3 dan ortiq sanoat va maishiy chiqindi suvlar, 1 milliard tonnaga yaqin aerozollarni "chiqaradi". Yirik shaharlar va aglomeratsiyalar atrof-muhitga ayniqsa kuchli ta'sir ko'rsatadi, ularning ifloslantiruvchi va issiqlik ta'sirini 50 km masofada kuzatish mumkin.
Bundan tashqari, shaharlar tabiiy landshaftlarni o'zgartirmoqda. Ularda shahar antropogen landshaftlari shakllangan. Tabiatning urbanizatsiyasi shakllanishi mumkin.
Tabiatning urbanizatsiyasi - tabiiy tabiiy landshaftlarning qurilish ta'sirida sun'iy landshaftlarga aylanishi jarayoni. Ekologiya muammolari Dunyo kundan kunga ko'plab ekologik muammolarga duch keladi. Ushbu muammolarning ba'zilari, masalan, global isish, kislota yomg'iri, havo ifloslanishi va suv ifloslanishini o'z ichiga oladi. Bu muammolarning eng katta sababi odamlar dunyodagi dominant turga aylanganidan keyin resurslarni tezda iste'mol qilishidir. Bunday tez iste'mol va aholining o'sishi bilan atrof muhitga zarar yetadi. Ushbu ekologik muammolarni alohida hal qilish kerak va hal etish kerak. Aks holda, odamlar o'z niyatlarini xavf ostiga qo'yadi. Dunyo ko'pchiligi suvdan iborat. Bu suvlarning ba'zilari odamlar uchun uzoq vaqt va toza ichimlik suvi uchun etarli. Lekin muammo bor; bu ichimlik suvining tarkibi kundan-kunga o'zgarib turadi va bu suvlar ichimliksiz suv kabi ifloslangan. Suvning ifloslanishining bir sababi odamlarning chiqindilari hisoblanadi. Garchi ayrim inson bo'lmagan omillar suv ifloslanishiga olib kelishi mumkin bo'lsa-da, suvning ifloslanishiga bevosita yoki bilvosita ta'sir etuvchi inson omili hisoblanadi. Suv ifloslanishi kabi, odamlarning havo ifloslanishiga ta'siri sezilarli. Bundan tashqari, tabiiy ravishda havo ifloslanishiga olib keladigan hodisalar mavjud. Ushbu voqealarning misollari vulqon harakati va o'rmon yong'inlari (odamlar tomonidan ham keltirilishi mumkin). Odamlar tomonidan ifloslangan havo ifloslanishi tabiiy havo ifloslanishiga qaraganda ko'proq misollar keltirishi mumkin. Atmosfera ifloslanishining yuqori tezlashuvi bilan o'sishni boshlagan davr, albatta, sanoat bilan boshlangan davrdir. Fabrikalarning bacalaridan chiqarilgan tutun va kimyoviy moddalar havoni katta miqdorda ifloslaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 1. https://1ppa.ru/uz/uplata-nalogov/problemy-urbanizacii-urbanizaciya-naseleniya-urbanizaciya-i-ee-socialnye/ 2.Ekologiya(A.To’xtayev) 3. (P.Sultonov) Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari