Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Ҳимоятехникасинингтаснифланиши.

Ҳимоятехникаси

Ҳаракатланиш

Қаршиликдато`пниегаллаш

Юриш		Югуриш		Сакраш		То`сиш			Урибқайтариш		Олибқуйиш
						О`йинчини	То`пни

Оддий

қадамба-қадам

Оддий

қадамба-қадам

Бир оёқдадепсиниб

Иккала оёқдадепсиниб

Гавдабилан

Бирқо`ллаб

Иккиқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Юқоридан

Ёндан

Пастдан

Юқоридан

Пастдан

Чалиштириб

Қадамлаб

Юқорига

Олдинга

Ёнтарафга

Ҳаракатли

Ҳаракациз

Ё`налтирилган

Ё`налтирилмаган

То`пниолибқо`йиш. Бумуҳимусулёрдамидажамоанингқаршиҳужумгао`тишитаминланади. Ҳимоядагио`йинчито`пузатилганвақтдауниолибқо`йишмақсадидао`зито`сибтурганҳужумчининголдиданто`пгақаршичиқишучунтурганжойданкескинқо`зг`алишилозим.
То`пниурибчиқариш. Буҳаракатто`полибюрганҳужумчибиланкурашдабажарилади. Ҳимоячиқулайпайтпойлабҳужумчигаяқинлашиб, то`пниурибчиқарадивауниегаллашгаинтилади. То`пниурибчиқаришуниотишучунқо`лниорқагаузатиб, силташҳаракатинибажаришдаҳамқо`лланилади. Ҳимоячибундайҳолдаҳужумчинингто`пниотмоқчибо`либто`пбиланбо`лганқо`линиорқагаузатишиникутадивашупайтқо`лкафтибиланто`пнитуширади.
То`пнито`сиш. Дарвозагаотилганто`пгақаршиликко`рсатишдақо`лланиладиганасосийвоситаҳисобланади. Юқоридан, о`ртавапастданкелаётганто`пнибирваиккиқо`лбиланто`сишмумкин. То`сишнибажараётганҳимоячиқанчаликҳужумчигаяқинбо`лса, то`пё`налишинианиқлашшунчаликосонбо`лади. Шунингучунҳимоячито`пниушлашгатайёрланишдадиққатбиланҳужумчини, то`пникузатишивао`звақтидато`потаётгано`йинчинито`хтатишучунчиқишилозим. Ҳужумчито`потишиданолдинҳимоячибевоситақо`ллариниюқоригако`тариб, кафтлариниолдингақаратиббир-биригаяқинлаштирадивато`пнито`сишдақо`лбармоқларинижароҳатдансақлашучунмушакларинитаранглаштиради.
Қо`шилиш. Буусуло`йинчиларниназоратқилишниё`қотишхавфитуг`илгандақо`лланилади. Ҳимоячиларқо`шилишибжойалмаштирса, буҳолдауларкузатувчигао`йинчиларио`згаради. То`сиққо`йилганҳужумчиорқагаҳаракатқилса, шузаҳотиунинграқибиолдингачиқиб, ҳужумчикетгантомонгасурилади. Одатда, бундайусултқсиққо`йишдаваҳужумчиларнингқарама-қаршио`риналмаштиришидақо`лланилади. Ҳужумчиҳимояҳаракатларигақо`шилгандаунитаъқибқилувчиёкидарвозагаяқинтурганҳимоячижавобгарбо`лмог`икерак. Ҳужумчинингҳужумҳаракатларинимушкуллаштиришучунҳимояқилишгао`тгано`йинчиҳужумчинингкиришё`линивафаолҳаракатинито`хтатишгаимконяратмог`икерак. Буниамалгаоширишучунҳимоячинингқарама-қаршиҳаракатқилиб, таъқибчиданозодбо`лишимақсадгамувофиқдир.


Дарвозабоно`йинтехникаси.
Дарвозабонжамоадаенгқийинвамаъсулвазифанибажаради. Унингҳаракатифақатдарвозанингхавфсизлигиниемас, балкиҳужумнингнатижасиниҳамбелгилайди. Дарвозабонучунмуҳими-аввалобо`йи (180-190см), тезликреаксияси, мо`лжаллайолишчаққонлик, куч, Чидамлиликкабисифатлардир. Дастлабкио`йинтехникасинитуриш, силжиш, чалг`итишлар, то`пниқо`л, оёқ, гавдабиланқайтаришвато`пниузатишларташкилетади.
Дарвозабоно`йинитехникасинингтаснифланиши

Darvоzabоntехnikasi

Himоya tехnikasi

Hujum tехnikasi

Harakatlanish

Qarshilikda to’pni egallash

To’pni egallash

Ushlab qolish

Й Ilish Uzatish Уриш

ЙУгуриш

Сакраш

Оддий

Қадамба-қадам

Оддий

Қадамба-қадам

Бир оёқдадепсиниш

Икки оёқдадепсиниш

Бир оёқда

Икки оёқлаб

Гавдабилан

Иккиқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Иккиқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Иккиқо`ллаб

Оёқнико`тариб

Каттақадамда

СҲпагат

Пастдан

Юқоридан

Пастдан

ЙОндан

Юқоридан

Юқоридан

ЙОндан

Дарвозабонтехникусулларинингмуваффақиятлибажарилишико`пжиҳатдандарвозабоннингҳаракатгақанчаликтайёртурганлигибиланбелгиланади. Дарвозабоннингто`г`ридастлабкиҳолатдабо`лишиунингҳаракатгатайёреканлигиомилларидандир.

Туриш. Дарвозабоно`йналаётганто`пнингвазиятигабог`лиқравишдаҳар-хилҳолатдатуришимумкин. Дарвозадатуришнингасосаниккитурибор: дарвозао`ртасидавадарвозаустунлариёнида. Дарвозао`ртасидаасосийҳолатдатурибҳаракатқилишқулайдир: оёқларелкакенглигида, салбукилган, гавдаог`ирлигииккиоёққабараварбо`линган, гавданингюқориқисмиозгинаолдингаегилган, қо`лларкафтлариолдингақаратилганҳолдасалбуқилиб, ёнтомонгаузатилган, кафтларбаландлигитахминанелкабаландлигигатенгёкиунданҳамбаландроқбо`лишимумкин.
Агарҳужумчито`потишнибурчакданбажараётганбо`лса, ундадарвозабондарвозаустуниёнидатуриб (оёқлароралиг`и 15-20 см), дарвозагаяқинбо`лганқо`линиюқоригако`тарибтирсакбо`г`инисалгинабукилганбо`лади, шундадарвозанингюқорибурчагиниёпади; иккинчиқо`лиёнтомонгаузатилган, гавдаог`ирлигидарвозагаяқинтурганоёққао`тказилган. Анашундайҳолатдадарвозабонбевоситато`пниқайтарадиёкитез-тезолдингачиқади.
Силжиш. Дарвозабонжойиниасосанёнтомонгақадамқо`йибо`згартиради. Буунинго`зё`налишинитез-тезалмаштиришигавато`пниқайтаришучунтайёрбо`лишигаимкониятяратади.
Дарвозабонто`пниолибқо`йишни, сапчиганто`пниегаллаб, унио`йингакиритишни, рақиблартомонидантезёрибо`тишнитаминловчито`пниегаллашини, олдингаваорқагатезҳаракатқилишни, кескинстартолишнибилишишарт.
Дарвозабонҳамлақилишҳаркатлариданваоёқларнибирчизиқбо`йлабёзибо`тириш (шпагат) ҳолатидантез-тезфойдаланишгато`г`рикелади, Шунингучунубуҳаракатларниҳартомонгабемалолбажаришнибилишижудазарур. Унингҳархилсакрашларнибажаришио`йиндаалоҳидааҳамиятгаега. Дарвозабоннингто`потаётгано`йинчигапешвозчиқишивасакраши-дарвозақо`риқлашнингмураккабусуллариқаторидано`ринолган. Дарвозанингнишонгаолинганбурчагиникамайтиришучундарвозабонюқоригаёкиузунликкасакрабдарвозагаё`налтирилганто`пнингё`линито`сишгаҳаракатқилади. Одатда , дарвозабонсакраганда, то`пнингё`налишё`линико`проқкамайтиришучуноёқвақо`ллариниёнтомонгаёяди. Дарвозабонрақибларбиланто`пучункурашдако`пинчаалдашҳаракатлариниишлатади. CҲалг`итишмақсадидабиртомонгаегилиб, кейинбошқатомоннито`сади, тез-тезёлг`ончиқишларниқо`ллайди. Бундайҳолатлардаҳужумчито`пнидарвозабонустиданоширибташлайди, лекинбундайбо`лишиниолдинданкутгандарвозабондарҳолорқагақайтиб, то`пё`линито`сишгаулгуради.
То`пниилишдарвозабоно`йинтехникасинингенгмуҳимелементлариданбиридир. Кучлиотилганто`пниилишимкониё`қбо`лсаҳам, униқайтаргандансо`нгегаллаболишмуҳимроқдир, чункиқаршиҳужумгао`тишбошланишикерак. Шунингучундарвозабонто`пниилиболганимаъқул. Лекиненгяхшиё`ли- то`пнииккиқо`ллабилиболиш.
То`пниқайтаришда, ушлаболишдадарвозабонбирёкииккалақо`лниишлатиши, бараваригаоёқвақо`лбиланёкигавдабиланҳамто`пниқайтаришимумкин.
Юқориданкелаётганто`пнидарвозабонбирёкииккиқо`ллабушлайди. Агарто`птомонданкелаётганбо`лса, ундадарвозабонто`пкиритишбурчагиникамайтиришучуншутарафгаёкиолдингабирқадамташлайдиёҳудсакрайдивато`пниушлашнио`шатомондагиқо`лбармоқлариёкикафтибиланбажаради. Баъзанбуусулсакрабйиқилганҳолдаҳамбажарилади, лекинбумақсадгамувофиқемас, чункибундайусулнибажаришгако`пвақтсарфланади, оқибатда, то`пниқайтаргандансо`нгдарвозабоно`зинингмо`лжалиниё`қотади. Бундайҳаракатларнибажаришдамувозанатё`қотишгакамвақтсарфлаб, асосийҳолатдатуришнисақлаганмаъқул.
Дарвозанингпасткиқисмигаотилганто`поёқбиланқайтарилади. То`пкелаётгантомонаниқланиб, дарвозабоншутомонгаоёқкафтларинитўг`рилаб, майдонгаяқинкенгқадамгаҳамлақилишгаинтилади. Бундасонваболдирорасидагибурчак 90ниташкилетади. СҲутарафгаоёқбиланбиргаеҳтиётдано`шатомондагиқо`лҳамчо`зилади: бошқақо`лесамувозанатсақлашучунюқоригако`тарилади. Ҳамлақилишохиридаоёқто`лиқто`г`риланадивадарвозабонто`г`ричизиқбо`йлабоёқлариниёзиб, «шпагат» ҳолатиниоладиёкииккинчиоёқтиззасигатушади, со`нгтезасосийҳолатдатуришгақайтади.
Енгчеккапозициядандарвозанингузоқпасткибурчагигаотилганто`пнидарвозабоншутарафдагиқо`лваоёг`инибараваригасилтабёкиҳамлақилибушлайди.
То`пниузатиш. Дарвозабонтомонидантезвааниқузатилганто`пжамоанингҳужумгао`тишиучунмуҳимшароитяратишнинггаровидир. Шунингучундарвозабоннингбаландтраекториябиланёкиузоқмасофаларгато`пниюқоридақо`лнибукибузатишниқо`ллашиқоидатусигакирибқолган. То`пниегаллаганидансо`нгдарвозабон, униузатишучунқулайтарафнитанлайди.
Дарвозабоннингҳаракатинатижалибо`лишиучуненгто`г`рипозицияси – дарвозао`ртаси. Дарвозаолдидаунингмарказиданбирметргачамасофабо`йлабҳаракатқилувчидарвозабонбаланд «траектория»дакеладиганто`пниегаллашгадоимтайёрбо`лишилозим. То`потилишинибошлашинианиқлагач, дарвозабондарвозамайдонигато`пкиритишимкониятиникамайтиришучунолдингачиқади. Отилаётганто`п 30данкичикбурчакостидакамбо`лса, уҳолдадарвозабондарвозаустунлариёниданжойолади.
Дарвозабонҳечвақттўпниназорацизқолдирмаслигивао`звақтидаҳужумчинингто`потишусулинибуҳаракатбошланишиданолдинроқаниқлашижудамуҳимдир.
Агарунингжамоасиҳужумқилаётганбо`лса, ундау 9 метрличизиқёнидажойлашади, тасодифанжамоасито`пданажрабқолиб, рақиблартезёрибо`тишҳужуминиамалгаоширсаларо`йингақо`шилишгатайёрбо`либтуради. Бундайҳолдауто`пниегаллашучунмайдонгачиқишимумкин. Уринишимуваффақияцизбо`лса, ундаорқагачекинадивадарвозадатуриб, тезёрибо`тибто`пнидарвозагаотаётганҳужумчинингто`пиникайтаришгаҳаракатқилади.

Дарвозабонтактикаси

Индивидуалҳаракатлар

Жамоаҳаракатлар

Ҳаракатланиш

CҲалг`итиш

Ҳимояқилиб

Ҳужумқилиб

Дарвозада		Ҳаракатда		Қаршиликда		Дарвозабонмайдонида
Дарвозабонмайдонида		Туришҳолатида		То`сишҳолатида		Майдонда
Майдонда		Ҳолатнитиклаб