Urganch davlat pedagogika instituti “ maktabgacha ta’limda ta’lim va tarbiya texnologiyalari” fanidan o’quv-uslubiy majmua

Амаliy маshg’ulot № 3


Mavzu: Tarbiyalanuvchilar faoliyati faolligini jadallashtirish asosidagi ta’lim texnologiyalari.Ta’lim va tarbiya vositalari-ta’lim texnologiyalarining tarkibiy elementi sifatida .


O‘qitishning kreativ texnologiyasi – o‘quvchining ijodiy fikrlashini uzluksiz shakllantirib boruvchi va qobiliyatini rivojlantiruvchi texnologiyadir. Uning maqsadi – insonda ijodkorlikni uyg‘otish va uning o‘zida bor bo‘lgan ijodiy imkoniyat (potensial) ni rivojlantirishdir. O‘qitishning kreativ texnologiyasi bajarilganda shaxs ijodkorlik ob’ekti darajasidan ijodkor subektga o‘tkaziladi, o‘quv materiali o‘zlashtirish fanidan biron ijodkorlik, yaratuvchanlik maqsadiga erishish vositasiga aylanadi. Kreativ texnologiyada talaba bilimlarni o‘zining xususiy intellektual mahsulotini (kompyuter programmalarini, ixtirolar, tadqiqotlar va b.) o‘qituvchi raxbarligida yaratish jarayonida oladi.
O‘quvchilarning ijodiy fikrlashini shakllantirish uchun quyidagilar zarur bo’ladi:
- o‘qitish, bilim-ta’lim berish jarayonining butunligini, uning bundan avval berilgan ta’lim bilan uzviy ketma-ketligini ta’minlash. Bunda vertikal bo‘yicha umumlashtirilgan kurslardan foydalaniladi.
- talabalarning ijodiy masalalarni yechish bo‘yicha izlash, bilish faoliyatini barcha yoki, xech bo‘lmasa, ko‘pchilik auditoriya darslarida o‘quv jarayoniga kiritish;
- o‘quv bo‘linmalarida va umuman ta’lim muassasida uzluksiz ijodiy o‘qitish muhitini yaratish;
- ta’limga nisbatan yangi mentalitetni shakllantirish: ta’lim bilimlarni nafaqat oladi va nusxasini ko‘paytiradi, balki, eng asosiysi, yangi bilim-ma’lumotlarni yaratadi;
- tizimli fikrlashni, nostandart g‘oyalarni yaratish va original yechimlarni kabul qilish qobiliyatini rivojlantiruvchi metod sifatida tizimli va programma-algoritmik yondoshishdan foydalanish;
- texnika-texnologiyaga oid tizimli fikrlashni shakllantirish va yaratuvchanlik qobiliyatlarni rivojlantirish jarayonlarini, shuningdek tegishli motivatsion sohani aniq maqsadga yo‘naltirgan xolda boshqarish;
- shaxsning tizimli fikrlashi, intellektual faolligi va kommunikativlik (o‘zaro fikr almashinuvchanlik, bog‘lanuvchanlik) sifatlarini rivojlantirishda «ijodiy guruhlarning» tashkiliy shaklidan ko‘p funksiyali didaktik vosita sifatida foydalanish;
- malaka tavsifining biror qismini ta’minlovchi umumlashtirilgan (gorizontal bo‘yicha integratsiya qilingan) fanlar hisobiga, shuningdek nazariy o‘qitishni malakaviy amaliyot bilan uzviy birlashtirish yo‘li bilan kasbiy qiziqishni rivojlantirish.
Talabalar olgan quyidagi qobiliyatlar ularning ijodiy fikrlashini shakllantirish samarasini baholash mezonlari buladi:
- tadqiqot ob’ektini fikran yoki amalda tarkibiy qismlarga ajratib, tizimli tahlil qilish (mazkur xolatda ob’ektni tashkil etgan alohida elementlarning mohiyati, ularning bog‘lanishlari va uzaro ta’sirlari o‘rganiladi);
- axborot hajmi yetarli bo‘lmagani xolda noaniq muammoli vaziyatdan masalalarni belgilab olish va to‘g‘ri izohlash;
- hal etiladigan muammo bo‘yicha ilmiy-texnik axborotni aniq maqsad yo‘nalishida izlash;
- nostandart original g‘oyalarni yaratish va gipotezalarni oldinga surish;
- mumkin bo‘lgan barcha variantlarni xar tomonlama ob’ektiv baholash asosida ular ichidan ratsional (makbul) yechimni aniq maqsadli izlash;
- tizimli tadqiq natijalari bo‘yicha xulosa va taqliflarni bir ma’noli ifodalash;
- tadqiqot ob’ektlarining rivojlanishini bashorat etish;
- muammoni yechishda yuzaga keladigan (ma’muriy, texnikaviy,fizik va b.) ziddiyatlarni nostantart topish, shakllantirish va hal etish;
- xususiy fikrlashidagi inersiyani yengib, xilma-xil fikrlash.
O‘qitishni kreativ texnologiyasi – bu nafaqat o‘quv, balki mahsulli faoliyatdir, bu nafaqat bilimlarni olish, balki yangilarini yaratish xamdir. Mazkur texnologiya loyihalar metodini qo‘llanib o‘qitish texnologiyasiga yaqin. Kreativ texnologiyada loyiha o‘qitish metodi sifatida bo‘lishi bilan birga nafaqat o‘quv, balki hayotiy ma’noga xam ega.
O‘qitishning kreativ texnologiyasi ayniksa kadrlarni integrallashtirilgan kurslar asosida kasbiy tayyorlashda samarali buladi. Bundan kadrlarni ijtimoiy-gumanitar, matematik va tabiiy fanlar bo‘yicha tayyorlashda foydalanish mumkin.