|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
1.3 Asinxron dvigatellarni ishga tushirish
Asinxron dvigatelni ishga tushirish paytida uning rotor va stator chulğamlaridan nominal qiymatidan bir necha marta ortiq tok ơtadi. Ishga tushirish tokining katta bơlishi dvigatel chulğamlarining temperaturasi keskin ravishda oshib ketishiga va natijada chulğamlar izoliyatsiyata eskirishiga olib keladi. Tok kuchi katta bơlganda tarmoqda kuchlanish pasaydi. Kuchlanishning pasayishi tarmoqqa ulangan boshqa dvigatellarning aylantiruvchi momentlarining kamayishiga olib keladi. Shu sababli dvigatelning quvvati elektr tarmoğining quvvatiga nisbatan ancha kam bơlsa, dvigatelni tarmoqqa bevosita ulash yơli bilan ishga tushirish mumkin. Agar dvigatelning quvvati elektr tarmoğining quvvati bilan solishtirarli darajada bơlsa, unda ishga tushirish paytida dvigatel iste'mol qiladigan tokni kamaytirish kerak.
1.Fazali rotor asinxron dvigatelni ishga tushirish uchun rotor chulğamlari halqalar orqali yurituvchi reostatlarga ulanadi.Yuritishning birinchi paytida reostatlarning qarshiliklari eng katta bơladi. Rotorning tezligi oshgan sari uning EYK va toki uzluksiz kamayib boradi. Shuning uchun reostatlar dastasi yordamida ularning qarshiliklarini asta-sekin kamaytirish mumkin. Rotor normal tezlikka erishgandan sơng reostatlar zanjirdan tơliq ajratiladi, ya 'ni rotor chulğami qisqa tutashtiriladi. Reostatlar qisqa muddatli ishga mơljallangan. Shuning uchun ular faqat dvigatelni ishga tushirish vaqtida ishlatiladi. 2Asinxron dvigatelni bu usul bilan foydalanib ishga tushirishning yaxshi tomoni shundaki, rotor chulğami zanjiriga aktiv qarshilik ulanganda quvvat keffisienti va dvigatelning yurituvchi momenti oshadi. Shunday qilib, rotor zanjiriga aktiv qarshilik (reostat) ulanganda, yuritish toki kamayadi, yuritish momenti esa kơpaydi.
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
Rotori qisqa tutashgan dvigatelni ishga tushirish. Qisqa tutashtirilgan rotorning chulğamiga reostatlarni ulash imkoni yơq. Shuning uchun dvigatellarning quvvati tarmoqning quvvatidan ancha kam bơlsa, ular zanjirga bevosita ulash yơli bilan ishga tushiriladi. Dvigatellarning quvvati katta bơlsa, yuritish toki maxsus moslamalar yordamida kamaytiriladi. Masalan, buning uchun reaktorlarni ishlatish mumkin. Reaktor - bu ơzakli kuchli induktivlikdir. Oldin uzgich V1 ulanadi. Bunda asinxron dvigatelga tok uch fazali reaktor R orqali uzatiladi. Reaktorning induktiv qarshiligi Xr ishga tushiruvchi tokni kamaytiradi. Rotor normal tezligiga etganda uzgich V2 ulanadi. Bunda reaktorlar qisqa tutashtiriladi va dvigatelga normal kuchlanish beriladi. Reaktorlar qisqa muddatli ishga mơljallangan. Shuning uchun ular faqat dvigatelni ishga tushirish vaqtida ishlatiladi. Boshqa moslamalardan bittasi uch fazali avtotransformatordir. Dvigatelni ishga tushirish paytida stator chulğamlaridagi kuchlanish pasaytiruvchi avtotransformator bilan kamaytiriladi. Bunda oldin V1 va V2 uzgichlar tutashtiriladi, V. esa ajralgan holatda bơladi. Rotor ma'lum tezlikka etganda V2 ajraladi va dvigatelga tok avtotransformatorning bir qismidan ơtadi. Bunda avtotransformator reaktor sifatida ishlaydi.
Rotor normal tezlik bilan aylana boshlaganda dvigatelni tarmoqning tơla kuchlanishiga ulash kerak. Buning uchun V3 uzgich tutashtiriladi. Bu usulning katta kamchilikari bor: 1. Ma'lumki, dvigatelning aylantiruvchi momenti kuchlanishning kvadratiga proporsional. Shuning uchun dvigatelni ishga tushirishning birinchi aytida kuchlanish past bơlgani uchun yuritish momenti ham kam ơladi. Shu sababli bu usulni dvigatel yuklamasi tơla bơlmagan holardagina qơllash mumkin. 2.Yurgizish asbob-uskunalarning narxi qimmat bơladi. Kơp hollarda dvigatellar chulğamlarini uchburchak usulidagi sxemadan yulduz sxemasiga almashtirib ulash bilan ishga tushiriladi. Ishga tushirish paytida stator chulğamlari yulduz usulida dvigatel normal tezlikka yaqinlashganda esa ular uchburchak usulida ulanadi. Dvigatel bu usul bilan ishga tushirilganda, ishga tushirish toki stator chulğamlari uchburchak usulida ulangandagi ishga tushirish tokidan qarib uch marta kam bơladi. Lekin bu usulni ma'lum kuchlanishli tarmoqdan tok olayotganda stator chulğamlari uchburchak shaklida ulangan dvigatelga qơllash mumkin. Bu usulni ham dvigatel klamasi tơla bơlmaganda qơllash mumkin.
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
| |
Topshiriq: Asinxron dvigatelni xarakteristikasini xisoblash
Asinxron dvigatelni berilgan parametrlarini jadvaldan aniqlash.AMP3S6rusumli qisqa tutashgan rotorli uch fazali asinxron dvigatelni pasport malumotlari:Kuchlanishi U=220\380, nominal quvvati Pn=110W; rotorni aylanish tezligi n2=987ayl/min; FIK(foydali ish koeffitsienti) η =93%; quvvat koeffitsienti cosϕ = 0.92; ishga tushirish tokini karraligi α = 6; dvigatelni qayta ishga tushish qobilyati λ= 2.3; ishga tushirish momentini karraligi β =2.3. Stator cho’lg’ami uchburchak va yulduz ulanganda dvigatelning nominal va ishga tushirish toklarining qiymati topilsin. 6 nuqtadan kam bo’lmagan mexanik xarakteristikasi qurilsin Yuklangan dvigatelni ishga tushirish mumkinmi agar kuchlanish nominal kuchlanishidan 10% past bo’lsa, stotor cho’lg’amlari yulduz uchburchak ulanishda va tarmoqdagii kuchlanish 220V ga teng. Yechish: Qutblar sonini va magnit maydon yoki rotorning aylanish (chastotasi) tezligini aniqlash uchun siz dvigatelning markirovkasidan foydalanishingiz mumkin. Berilgan motor uchun markirovka qilingan qutblar soni 6, shuning uchun juft qutblar soni p = 3 ga teng. Magnit oqimini aylanish(chastotasi) tezligi n1= 60fi/p=1000 ayl/min , rotorni nominal aylanish tezligi n2=nn=495ayl/min .
S= =(1000-987)/1000=0.013
-2) Dvigatelni elektr xarakteristikasini aniqlash.
Fazalarning chiziqli va ishga tushirish toklarini aniqlash uchun, agar
dvigatel 220/380 V kuchlanishli o’zgaruvchan tok tarmog’ida ishlasa, har bir
fazadagi stotor cho’lg’ami 220V faza kuchlanishi xisoblanadi. cho’lgam
uchburchak usulida ulanganda tarmoq kuchlanishi 220V va yulduz usulida
ulanganda tarmoq kuchlanishi 380V deb olinadi.
3)Ishga tushirish tokini kattaligini aniqlash.
Dvigatelni tarmoqdan oladigan quvvati:
P1=P2/=11827.9
Stator cho’lg’ami uchburchak ulangan (UL=UF) linya kuchlanishi UL=220V faza, linya va ishga tushirish toklarini aniqlaymiz .
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
Stator cho’lg’amidagi faza toki :
IФ=P1/3UФ cos=19.4A
Liniya toki:
IЛ= *IФ=*19.4=33.6A
Ishga tushirish toki(puskovoy tok):
IЛ= Л=6*19.4=201.6
Stotor cho’lg’ami yulduz usulida ulangandagi UL=380V linya
kuchlanishdagi faza, linya va ishga tushirish toklarini aniqlaymiz (bunda IL=If).
Faza va linya toki:
IФ=IЛ=P1/3*UФcos =19.4A
Ishga tushirish toki(puskovoy tok):
IЛ=Л=6*19.4=116.4
Tokning tashkil etuvchilaridan ko’rishimiz mumkinki, faza toklari bir xil, linya va
ishga tushirish toklari “uchburchak” sxemada marta katta. Bu tokni kamaytirish
uchun stator cho’lg’amini “yulduz” sxemada ishga tushirish kerak.
4)Mexanik parametrlarni aniqlash va mexanik xarakteristikasini qurish.
Mexanik xarakteristika dvigatelning asosiy xarakteristikasi va u mеханик М=f(n2)hamda n2=f(s)bog’liqlikka ega bo’ladi. Mexanik xarakteristika asosiy 4 ta tok va bir necha yordamchi toklar asosida quriladi. Asosiy nuqtalar:
1. Salt ish rejimi: М=0, S=0, n2=n1=1000 ayl/ min. 2. Nominal rejimi: M=Mn S=sn n 2=nn
dvigatelni nominal aylanish momenti:
MH=9.55P2/n2=9.55*(1100/987)=106.4 Kriritik tok: Mmax= , S=Skr , n2=nkr. O’ta yuklama bilan ishlaganda dvigatelni maksimal momentini aniqlash:
Mmax= =2.3*106.4=244.7
Asinxron mashina maksimal aylanish momenti bilan harakatlanganda kritik sirpanish-Skr
Skr=SH( )=0.06
Sirpanishning asosiy formulasidan foydalanib nкr ni topamiz:
nkr=n1(1-skr)=1000*(1-0.06)=940ayl\min.
Ishga tushirish (puskovoy) momenti berilganishchi momentiga karraligi β bilan aniqlanadi:
MП=  H=2.0*35.7=71.4≈71HM
Oraliqdagi nuqtalar, istalgan qiymatdagi moment ni topish uchun quydagi
formuladan xisoblanadi:
M=
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
| |
Dvigatel nominal sirpanish bilan ishlagandagi ikkita xisoblangan oraliq nuqtalarni tanlaymiz: 0,02 (salt yurishi va nominal rejim nuqtalari orasidagi interval) va 0,1 (nominal reim va kritik nuqtalar orasidagi interval). Rotorni aylanish tezligi n 2 ni toppish:
n2= n1(1-s)
5) Dvigatelni nominal yuklamada kuchlanish pasayganda ishlay olish imkoniyatini aniqlash.
Dvigatel valini aylanish momenti:
M=CU2 Bu yerda C- doimiy koeffitsient, dvigatelni konstruksiyasidan kelib chiqqan. U-stator chiqishdagi kuchlanish. Kuchlanish 10% pasayganda chiquvchi kuchlanish U'=0,9Uн bo’lganda aylanish momenti:
MH=C(U)2=C(0.9UH)2=0.81CU2H=0.81MH=0.81*174= 140.9 Ishga tushirish momenti:
MП=1.8*106.3=191.3 Bu moment nominal bilan Mп>Mн demak ishga tushirish mumkin. Asinxron dvigatellarda ishga tushirish toklarini kamaytirish uchun tez -tez kuchlanishni kamaytirish talab etiladi. Stator cho’lg’ami “uchburchak” usulida ulangan dvigatellar yuklamasiz ishga tushirish yo’li, uni ishga tushirish vaqtida stotor cho’lg’amini “yulduz” sxemaga o’tkazishdir.
Dvigatelni ishga tushirish nominal momentni aniqlaymiz. Ishga tushirish vaqtida cholg’amlardagi kuchlanish:
UФ=UЛ/ 219.4
Nominal kuchlanishning 57,7% ini tashkil qiladi, bunda ishga tushirish momenti:
MП=CU2=C(0.577UH)2=0.33CU2H=0.33MH=0.33*98=32.34
Topilgan moment nominal qiymatidan kam, shuning uchun ham ishga tushirish salt ishlash rejimida amalga oshadi. Dvigatel yurgizilgandan keyin cho’lg’amlari uchburchak usuliga o’zgartiriladi va dvigatel nominal momentga yuklanadi. Shundagina ishga tushirish toki to’gridan- to’g’ri “uchburchak” usulida ulanganga nisbatan marta kamayadi.
IП=IП/=158.2/=91.3
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
s
|
0
|
0.013
|
0.02
|
0.06
|
0.1
|
1
|
m
|
0
|
101,3
|
146,8
|
244.7
|
215.9
|
29,2
|
n
|
1000
|
987
|
980
|
940
|
900
|
0
|
|
|
|
|
|
|
|
S
|
M
|
|
M
|
N
|
|
|
0
|
0
|
|
0
|
1000
|
|
|
0,013
|
101,3
|
|
101,3
|
987
|
|
|
0,02
|
146,8
|
|
146,8
|
980
|
|
|
0,06
|
244,7
|
|
244,7
|
940
|
|
|
0,1
|
215,9
|
|
215,9
|
900
|
|
|
1
|
29,2
|
|
29,2
|
0
|
|
|
 
|
|
ozg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
| |
XULOSA
Shunday ekan biz yoshlar oldimizga qo‘yilgan ma’suliyatli va sharafli vazifani bajarishda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalangan holda davlat ta’lim standartlari darajasida bajarishga harakat qilishimiz kerak. Mustaqil O‘zbekiston Respublikyasi iqtisodiyotiyatining 2021- yilgacha va undan keyingi davrlarga bo‘lgan istiqbol rivojlanish rejalarida elektrrotexnologik jarayonlar va ularni amalga oshiruvchi qurilmalar bilan bir qatorda elektrlashtirishning ustivor yo‘nalishlaridan bo‘lgan past temperaturali plazma, elektronli-ionli, impulsli „va lazerli texnikalardan keng foydalanish ko‘zda tutilgan. Ushbu masalalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi ekologik jihatdai toza bo‘lgan va yuqori ishlab chiqaruvchanlikka ega bo‘lgai ishlab chiqarish jarayonlari va qurilmalarining yangi turlarini yaratish imkoniyatini beradi.Bunday ulkan rejalarni amalga oshirishning asosiy vazifalaridan biri, zamonaviy ilmiy fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan, elektr toki ta’sirida hosil qilingan elektr va magnit maydonlarida amalga oshiriladigan texnologik jarayonlarni fundamental tomonlarini chuqur bilgan, yuqori malakali elektrik mutaxassislarni tayyorlashni taqazo etadi.Elektrotexnologak qurilmalar texnologak jarayonlar bilan chambarchas bog’langan spetsifik elektr jihozlarini faqatgina texnologiya asoslarini chuqur bilgandagina yaratish va ulardan foydalanish mumkin.
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Varaqlar
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Ibroximov U. Elektr mashinalari. . «o’qituvchi». T., 2001.
2. Kovchin S. A., Sabini YU. A. Teoriya elektroprivoda. «Energoatomizdat». SPb., 2000.
3. Majidov S. M. Elektr mashinalar va elektr yuritmalar. «o’qituvchi», 1979.
4. Klyuchev V. I. Teoriya elektroprivoda. M, «Energoatomizdat». 2000.
5. Rudakov V. V. Elektroprivod s program upravleniem posledovatelnoy korreksiey. L., Izd-vo LGI, 1990.
6. Sabinin YU. A., Gruzov V. L. Chastotno-reguliruemie asinxronnie elektroprivodi. L., «Energoatomizdat». 1985.
7. Terexov V. M. Elementi avtomatizirovannogo elektroprivoda. M., Energoatomizdat, 1987.
8. Chilikin M. G., Klyuchev V. I., Sandler A. S. Teoriya avtomatizirovannogo elektroprivoda. M., Energiya, 1979.
9. Xamudxanov M. Z. Chastotnoe upravlenie asinxronnim elektroprivodom. Tashkent «Fan», 1959, 336 s.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uzg.
|
Var.
|
Хujjat.
|
imzо
|
sana
|
|
Bajardi
|
|
|
|
|
Bоsqich
|
Varaq
|
Varaqlar
|
|
Tеkshirdi
|
|
|
|
|
|
Q. qildi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaf. mud.
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
