Leonardo da Vinchi (1452–1519) Uyg‘onish davrining buyuk ar bobi, italiyalik olim, musavvir, matematik, muhandis va faylasuf. Odam portretini to‘g‘ri va aniq chizish maqsadida 30 dan ortimurdani yorib o‘rgandi va a’zolar rasmini chizib chiqdi. O‘zining rasm larida u odamning turli a’zolarini (dumg‘aza, umurtqa pog‘onasi egriliklari, ko‘p mu shaklar, ichki a’zolar, yurak qopqoqlari, bosh va orqa miya, miya qorinchalari, ko‘z va boshqalarni) tuzilishini aniq ko‘rsatib bergan. U dunyoda birinchi bo‘lib, mushaklarning ishlash dinamikasini o‘rgandi. Shu bilan plastik anatomiyaga asos soldi. Andrey Vezaliy (1514–1564) ilmiy anatomiyaning asoschisi hisoblanadi. U murdalarni yorib, kuzatishlari asosida «Odam tanasining tuzilishi haqida yetti kitob»ini yozadi. A.Vezaliy Galenning xatolarini ko‘rsatib bergan. Uning shogirdlari XVI–XVII asrlar davomida odam a’zolarining tuzilishini to‘g‘ri yoritib berdilar. Ingliz vrachi, anatomi va fiziologi Uilyam Garvey (1578–1657) hayvonlarda tajriba o‘tkazib qon aylanishini o‘rgangan. Garvey o‘z izlanishlari natijalarini to‘plab 1628-yilda e’lon qilgan «Hayvonlarda yurak va qon harakatlari haqida anatomik izlanishlar» nomli - Leonardo da Vinchi (1452–1519) Uyg‘onish davrining buyuk ar bobi, italiyalik olim, musavvir, matematik, muhandis va faylasuf. Odam portretini to‘g‘ri va aniq chizish maqsadida 30 dan ortimurdani yorib o‘rgandi va a’zolar rasmini chizib chiqdi. O‘zining rasm larida u odamning turli a’zolarini (dumg‘aza, umurtqa pog‘onasi egriliklari, ko‘p mu shaklar, ichki a’zolar, yurak qopqoqlari, bosh va orqa miya, miya qorinchalari, ko‘z va boshqalarni) tuzilishini aniq ko‘rsatib bergan. U dunyoda birinchi bo‘lib, mushaklarning ishlash dinamikasini o‘rgandi. Shu bilan plastik anatomiyaga asos soldi. Andrey Vezaliy (1514–1564) ilmiy anatomiyaning asoschisi hisoblanadi. U murdalarni yorib, kuzatishlari asosida «Odam tanasining tuzilishi haqida yetti kitob»ini yozadi. A.Vezaliy Galenning xatolarini ko‘rsatib bergan. Uning shogirdlari XVI–XVII asrlar davomida odam a’zolarining tuzilishini to‘g‘ri yoritib berdilar. Ingliz vrachi, anatomi va fiziologi Uilyam Garvey (1578–1657) hayvonlarda tajriba o‘tkazib qon aylanishini o‘rgangan. Garvey o‘z izlanishlari natijalarini to‘plab 1628-yilda e’lon qilgan «Hayvonlarda yurak va qon harakatlari haqida anatomik izlanishlar» nomli
- ilmiy asarida katta va kichik qon aylanish doirasini tarixda ilk bor isbotlab bergan. Garvey qon arteriyadan venalarga ko‘zga ko‘rinmas mayda tomirlar orqali o‘tadi, deb taxmin qilgan bo‘lsa, Marchelo Malpigi (1628–1694) 1661-yilda arteriya bilan venalarni bir-biriga qo‘shib turadigan kapillyarlar borligini mikroskop ostida ko‘rib isbotladi. Ammo M.Malpigi qon arteriya kapillyarlaridan dastlab oraliq bo‘shliqqa, undan keyin vena kapillyarlariga o‘tadi, deb o‘ylaydi. Uning bu fikrini A.M.Shumlyanskiy (1748– 1795) buyrakni o‘rganish jarayonida inkor etib, arteriya va vena kapillyarlari bevosita bog‘langanligi va qon tomirlar tizimi yopiqligini ko‘rsatgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
