Urganch davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti 192-gurih talabasi

Urganch davlat Universiteti

Tabiiy fanlar fakulteti 192-gurih talabasi

Tillayeva Shukuroyning Biotexnologiya

fanidan tayyorlagan prezintatsiyasi

O'simlik hujayralari transformatsiyasi usullari
Ikki pallali transgen o'simliklar olishda eng keng tarqalgan
usullardan biri agrobakteriyalar bilan kokultivatsiya qilish usuli
hisoblanadi . U o'simlik eksplantlarini T-DNK hududiga
begona gen joylashtirilgan vektor konstruksiyaga ega agrobakteriyalar
bilan transformatsiya qilishga asoslangan.
Uning keng tarqalganligining
sababi, transformatsiyani amalga oshirishning birmuncha soddaligi
transgen o‘simliklami ajratib olishda yuqori (o‘simlik turiga qarab, 10-
60 %) samaradorligi bilan izohlanadi.
Dastlabki material uchun vektor (binar, koingegrativ yoki muayyan
transformatsiya turi uchun yaroqli boshqa biror) konstruksiyaga ega
bo‘lgan agrobakteriya shtammi bo‘lishi lozim. Vektor o‘simlik
genomiga kiritilishi lozim boigan gen ketma-ketligiga ega bo‘lishi
kerak. Genning kelib chiqishi (prokariot yoki eukariot) transformatsiya
uchun ahamiyatsizdir, lekin u o‘simlik hujayrasiga ekspressiya bo‘la
oladigan promotor nazorati ostida bo‘lishi lozim.
Fuksional gendan
tashqari, vektor, albatta, transformatsiyaning selektiv nishon belgisini
saqlashi shart. Bunday nishon belgi sifatida antibiotiklar: kanamitsin
(
Bundan tashqari,
oziqa muhitiga kerakli (to'g'ridan-to'g'ri regeneratsiya yoki kallus hosil
bo'lishi uchun) fitogormonlar va transformant hujayralami selektiv
tanlab olish uchun antibiotiklar, gerbitsid qo'shiladi. Antibiotik yoki
gerbitsidga chidamlilik genlarining ekspressiyasini amalga oshiruvchi
transgen o'simliklar selektiv agent qo'shilgan muhitda o'sa olsa,
transgen bo'lmagan o'simliklar bunday muhitda nobud bo'ladi. 2-5
hafitadan so'ng transformant eksplantlardan poyalar o'sib chiqa
boshlaydi, ular ajratib olinadi yoki keyingi qo'shimcha molekular
tahlillar uchun tuproqqa ko'chirib o'tkaziladi
Protoplastlar shu yo'sinda transformatsiya qilinadi, lekin bu
usuldagi transformatsiya protoplastlaming o'zida regeneratsiya qilish
qobiliyati sustligi uchun kam samara beradi.
Agrobakteriyalar bilan kokultivatsiya qilish usuli orqali hozirgi
kunga qadar deyarli barcha ikki pallali qishloq xo'jalik ekinlaridan
transgen o'simliklar olingan. Bu usul ba’zi bir pallalilar (bug'doy,
makkajo'xori, sholi)da ham o‘z ifodasini topgan.