Урганч давлат университети “туризм ва иқтисодиёт” факультети

4. Эконометрик модел параметрларининг иқтисодий таҳлили ва эластиклик коэффициентларини ҳисоблаш.
Регрессия тенгламасини коффицентларини моҳиятлик даражасини текшириш учун, Стьюдент мезони ёрдамида куйидаги формула оркали ҳисобланади;
бу ерда

Ҳар бир параметрга мос келган қийматлари ҳисобланади ва кабул қилинган моҳиятли даражали га мос келган назорат қиймати билан таккослаб қурилади. Мезоннинг назорат қиймати Стьюдент таксимотининг жадвалидан аниқланади.
Агар бирор параметр учун бўлса, у ҳолда бу параметр кабул қилинган даража билан моҳиятли ҳисобланади. Ижтимоий - иктисодий текширишларда моҳиятлилик даражаси учун 0,05 олинади. яъни қурсаткичларнинг моҳиятли булиш эҳтимоли;
га тенг.
Стьюдент таксимотининг жадвалига кура озод курсаткичнинг сони га тенг.
Регрессия тенгламасини таҳлил қилишда эластик коэффициентларидан фойдаланилади. Бу коэффициент омил белгининг ўртача неча фоиз ўзгаришини ифодалайди;
бу ерда

Агар натижавий ва омил белгиларининг кушимча ўсиш суръатлари бир хилда бўлса, у ҳолда эластик коэффициенти бирга тенг бўлади .
Агар омил белгининг кушимча ўсиш суръати натижавий белгининг кўшимча ўсиш суръатидан юкори бўлса, у ҳолда бу коэффициент бирдан кичик булади ва аксинча .
Факат богланишнинг курсаткичли ифодаси учун эластиклик коэффициенти ўзгармас микдор бўлади, яъни .
Қисқа хулосалар.
Кўплик корреляцияси тасодифий кўрсаткичлар гуруҳи ўртасидаги боғланишларни ўрганади. Иқтисодий таҳлилда кўплик корреляция усулини қўлланилиши ҳисоблаш техникаси яратилганидан сўнг кенгайди ва қисқа муддатда катта ютуқларга эришилди, ҳам иқтисодий, ҳам математика фанларини ривожланишига ўз улушини қўшди. Боғлиқлик шаклини танлаш усули икки босқичда бажарилади. 1) Энг маъқул бўлган функцияни танлаймиз. 2) Танланган функциянинг параметрларини ҳисоблаймиз.
Статистик маълумот йиғишда кўп ҳолларда параметрнинг ҳақиқий қийматлари ўрнига яширин ҳатога эга ўлчамлар киритилади (улар объктив, субъектив характерга эга бўлишлари, ўлчам ҳисобларининг ноаниқлиги, ноаниқ ҳужжат айланиши, алоҳида ўлчамларини субъектив бахоси ва бошқалар). Teнглaштириш пaрaмeтрлaри бeвoситa eнг кичик квaдрaтлaр усули ёрдaмидa бaҳoлaнaди. Регрессия тенгламасини таҳлил қилишда эластик коэффициентларидан фойдаланилади. Бу коэффициент омил белгининг ўртача неча фоиз ўзгаришини ифодалайди