Қурилиш механикаси

Агар, эгувчи момент ординаталари чўзилган толалар томонига қўйилган бўлса, кесувчи кучнинг ишорасини аниқлаш учун қуйидаги қоидадан фойдаланиш мумкин:

• (14.3)

• (14.3’)

• Элемент ўқини эгувчи момент эпюрасига ўтказилган уринма билан устма-уст тушириш учун соат стрелкаси бўйича бурилса кесувчи куч мусбат, бурилиш бурчаги 90o дан ошиқ бўлмаслиги керак. Кесувчи кучнинг миқдори бурилиш бурчаги тангенсига пропорционал бўлади.
• Кесувчи кучнинг йўналишини аниқлаш учун элемент кесилади ва кесилган қисмига кесувчи куч қўйилади; агар кесувчи куч мусбат ишорали бўлса, бу куч кесилган бўлакни соат стрелкаси бўйича бурайди.

• 6 Фан: Курилиш механикаси ( I қисм ), 14-маъруза.

• Кесувчи куч Q маълум бўлгандан сўнг тугунлар кесилиб, Q ва номаълумлар N иштирокида мувозанати қаралади ва бўйлама кучлар топилади.
• Берилган рама эпюраларининг тўғрилигини текшириш қуйидаги усулларда бажарилади: а) Статик текшириш. Рамадан тугунлар қирқиб олиниб, улар қолган қисмининг таъсиридан тегишли M, Q ва N зўриқишлар билан алмаштирилади ва статиканинг мувозанат тенгламалари ёзилади:

• Раманинг ҳар бир тугуни эгувчи моментлар таъсирида мувозанатда бўлиши керак, бунинг учун бир тугунга туташган ригель ва устундаги ординаталар ўзаро тенг бўлиши лозим. Тугунлардаги кўндаланг ва бўйлама кучлар алохида қаралганда, мувозанатда бўлмайди, бироќ биргаликда қаралганда тугун мувозанатда бўлиши зарур. M, Q ва N эпюраларни статик текшириш уларнинг тўғри ќурилганига кафолат бўла олмайди, чунки статик мувозанат шартлари номаълумлар хато топилган тақдирда ҳам бажарилаверади. Бунинг сабаби шундаки, раманинг натижавий M эпюраси статик аниқ асосий тизим учун қурилган. Агар ташқи юк ва аниқланган номаълумлар таъсирида эпюра тўғри ќурилса, у ҳолда номаълумларнинг исталган қийматида рама статик мувозанат ҳолатида бўлаверади. Натижада номаълумларни аниқлашда йўл қўйилган хато очилмай қолаверади.

• 7 Фан: Курилиш механикаси ( I қисм ), 14-маъруза.

• б) Деформацион текшириш: Агар рама учун эгувчи моментларининг эпюраси M тўғри чизилган бўлса, у холда ҳар бир номаълум зўриқиш йўналиши бўйича кўчиш нолга тенг бўлиши керак:

• Деформацион текшириш ортиқча номаълумларни аниқлашда йўл қўйилган хатоларни пайқаш имконини беради. Ҳисоб натижаларини деформацион текширишда асосий тизимларга қурилган бирлик эпюралар (

• ,….,

• ) раманинг натижавий M эпюраси билан навбатма-навбат кўпайтирилади. Агар ортиқча номаълумлар тўғри аниқланиб, эпюралар тўғри қурилган бўлса, бундай кўпайтма нолга тенг чиқади.

•