Ushbu qisqa fayl «bookmeri» tomonidan reklama maqsadida tarqatildi
Download 2.98 Mb. Pdf ko'rish
|
5 biologiya test va qo\'llanma 2022 BOOKMERI
|
10 @bookmeri
―― bio . 2-§. TIRIK ORGANIZMLARNING XUSUSIYATLARI TIRIK ORGANIZMLAR jonsiz tabiatdan farqlanib, quyidagi asosiy xususiyatlarga ega: ❶ MODDALAR ALMASHINUVI – metabolizm 2 xil jarayonning yig‘indisi hisoblanadi: ❷ OZIQLANISH – tirik organizmlar oziqlanishiga ko‘ra 2 guruhga bo‘linadi: MODDALAR ALMASHINUVI – METABOLIZM ASSIMILYATSIYA DISSIMILYATSIYA Oddiy moddalardan murakkab moddalar hosil qilish jarayoni Murakkab moddalardan oddiy moddalar hosil bo‘lish jarayoni sintez reaksiyalari, masalan, oqsil biosintezi, fotosintez) misol bo‘ladi parchalanish reaksiyalari, masalan, ovqat hazm qilish sistemasida oqsil, yog‘, uglevodlarning o‘z tarkibiy qismlarigacha parchalanishi Bu jarayonda energiya sarflanadi. Bunda energiya hosil bo‘ladi. OZIQLANISH AVTOTROF GETEROTROF o‘z ozuqasini o‘zi sintezlaydigan organizmlar tayyor ozuqa bilan oziqlanadigan organizmlar Bularga misol: ✔ yashil o‘simliklar ✔ ayrim bakteriyalar Bularga misol: ✔ ko‘pchilik bakteriyalar ✔ zamburug‘lar ✔ hayvonlar @bookmeri ―― bio_ 11 ❸ NAFAS OLISH – ko‘pchilik tirik organizmlar kislorod yutib, karbonat angidrid ajratadi. Quruqlikda yashovchi organizmlar atmosferadagi kislorod, suvda yashovchi organizmlar esa suvda erigan kislorod bilan nafas oladi. ❹ AYIRISH – organizm uchun zararli bo‘lgan mahsulotlarni tashqariga chiqarish. Masalan, karbonat angidrid, mochevina, ortiqcha tuzlar organizmdan chiqarib yuboriladi. ❺ TA’SIRLANISH – tirik organizmga biror narsa bilan ta’sir o‘tkazilsa, qochish, qisqarish bilan javob qaytaradi. Masalan, tipratikanga qo‘l tekkizilsa, yumaloqlanib oladi. Uyatchan mimoza barglariga qo‘l tekkizilganda, barglari yumiladi. ❻ HARAKATLANISH – ko‘pchilik hayvonlar faol bo‘lib, tez yugurish (yoki yurish, uchish) orqali dushmandan qochadi yoki ozuqa ko‘p joyga boradi; o‘simliklarda passiv, barglarini yorug‘likka intilishi, kungaboqar gulining quyoshga burilishi ko‘rinishida namoyon bo‘ladi . karbonat angidrid mochevina ortiqcha tuzlar TASHQI MUHIT HARAKATLANISH AKTIV PASSIV HAYVONLARDA: ✔ yugurish ✔ yurish ✔ uchish O‘SIMLIKLARDA: ✔ kungaboqar gulining quyoshga burilishi 12 @bookmeri ―― bio . ❼ KO‘PAYISH – tirik organizmning o‘zidan nasl qoldirishi bo‘lib, jinssiz va jinsiy usulda amalga oshadi. Jinsiy ko‘payishda ishtirok etuvchi hujayralar Download 2.98 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|