Usim-biol p65

Turkum. Boyqush (Yapaloqqush)—C/rzg^e^
Asosan, sichqonsimon kemiruvchilar bilan oziqlanadi. Bularga botqoq boyqushi, oddiy va uzun quyruqli boyqush (yapaloqqush) kiradi. Bu yirtqich qushlar oziqlanish davrida ko`plab miqdorda kemiruvchilami yeb bitiradi. Bitta Avstriya boyqushi bir yil davomida 1407 ta sichqon, 143 ta kalamush, 7 ta ko`rshapalak va boshqa turdagi zararii kemiruvchilar bilan oziqlanadi.
Turkum. Kakku— Cuculiformes
Rossiya, Ukraina va o`zbekistonda beshta turdan oddiy kakku keng tarqalgan. Asosan, ko`plab turdagi hasharotlar, shu jumladan, kapalaklar, qurtlar, qisman qo`ng`izlar, tengqanotlilar va yirik pash-shalar kakku uchun oziqa bo`lib xizmat qiladi.
Turkum. Q\v\xvAc}mi\—Passeriformes
Yer kurrasida ma'Ium bo`lgan turdagi qushlar ichida eng ko`p tarqalgani chumchuqlardir. Bu turkumga 50 ta oila kiradi. Ulardan 19 ta oila Rossiya, Ukraina, Kavkazorti, Qozog`istonda keng tarqalgan. Bularga hasharotxo`r qushlardan pashsha tutuvchi qaldirg`och misol bo`ladi. Hasharotlarni qushlar o`z bolalarini boqish davrida ko`plab tutadi. Masalan, kichikroq kattalikda bo`lgan pashsha tutgich 6 ta palaponini boqish uchun 15 kun davomida 1—1,5 kg.gacha har xil hasharotlami tutib keladi.
127

35-rasm. Foydali qushlar:
i—boyqush; 2—chittak; 5—qizilishton; 4—chug`urchiq; 5—o`rmon to`rg`ayi.
Turkum. Ko`ktaroqsimonlar— Caraciiformes
Bu turkumga mayda, o`rtacha kattaUkdagi va yirik karkidon qushlar kiradi. Hasharotlardan chigirtkalar, temirchaklar va har xil qo`ng`izlar ulaming asosiy yemishi hisoblanadi.
Ko`plab turdagi qushlardan qoraqarg`a va o`rmon to`rg`ayi, chug`urchiq oilasidan oddiy chug`urchiq, sayroqi qushlardan kulrang
128
va chipor sayroqi qushi va boshqa turdagi hasharotxo`r qushlar qishloq xo`jaligi ekinlarini zararkunanda hasharotlardan himoya qilishda katta yordam beradi (35-rasm).
Qushlarni bog`Iarda ko`plab jalb qilish uchun sun'iy uyalar tayyorlash katta muvaffaqiyat keltiradi. Qushlar qish mavsumida boshqa mintaqalarga uchib ketmasligi uchun don bilan boqiladi.