Ўқувчиларнинг қобилияти, лаёқати, қизиқишлари ҳамда касб-ҳунарга мойилликлари асосида тўғри касб-ҳунар танлашларига кўмаклашиш

4-боб. Аттестациядан ўтказиш, сертификатлар бериш ҳамда таълим олганлик тўғрисидаги маълумотларга қўйилган талабларни белгилаш тартиби
29. Аттестация қуйидаги икки босқичда ўтказилади:
1-босқич — аттестациядан ўтувчининг тренинг машғулотини ўтиш маҳорати, меҳнати самарадорлиги ва мутахассислиги бўйича малака синови натижалари эксперт гуруҳи томонидан ўрганилади ҳамда тегишли тавсиялар тайёрланади;
2-босқич — аттестация комиссиялари томонидан психолог кадрларнинг хорижий тиллар, компьютер саводхонлиги ва ахборот-коммуникация технологияларини билиши ҳамда ижтимоий-сиёсий билимларини аниқлаш юзасидан суҳбат ўтказилади. Суҳбат жараёни видеотасвирга олинади ҳамда берилган саволлар ва жавоблар махсус (саҳифаланган, тикилган ва муҳрланган) дафтарда қайд этилади.
30. Аттестация қуйидаги баҳолаш мезонлари бўйича ўтказилади:
тренинг-машғулот ишлари — ўқитувчи дарсларининг психологик таҳлиллари, очиқ тренинг машғулотлари ўтганлиги, таълим олувчиларнинг хулқидаги ўзгариш кўрсаткичлари, тренинг ўтиш воситалари ҳамда шаклларини мақбул равишда танлаши, тавсия этилган илғор психологик методика ва технологияларни қўллаши;
меҳнати самарадорлиги — аттестациядан ўтувчининг таълим муассасасида психологик йўналишлар бўйича ўтказилган психологик ташхис методикаларининг натижавийлиги, ўқувчиларнинг туман (шаҳар), вилоят, республика ва халқаро кўрик-танловлар, турли мусобақаларда иштирок этишида уларни психологик тайёрлашда қўшган ҳиссаси ҳамда эришган ютуқлари;
мутахассислиги бўйича малака синовлари — дипломида кўрсатилган таълим йўналиши, мутахассислиги ёки ихтисослиги бўйича ўтказиладиган тест синови натижалари;
хорижий тиллар, компьютер саводхонлиги ва ахборот-коммуникация технологияларини билиши ҳамда ижтимоий-сиёсий билимларини аниқлаш юзасидан ўтказилган суҳбат якунлари.
Психолог кадрларнинг аттестация натижаларини баҳолаш мезонлари Низомга 2-иловага мувофиқ бўйича амалга оширилади.
31. Олий ва биринчи малака тоифаларига талабгор психолог кадрларни аттестациядан ўтказганлик учун энг кам ойлик иш ҳақи (2019 йил 1 сентябрдан бошлаб базавий ҳисоблаш миқдори)нинг бир баравари миқдорида йиғим ундирилади.
Аттестациядан ўтказганлик учун ундириладиган йиғим тегишлилиги бўйича Республика ташхис маркази, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институтининг махсус ҳисобрақамига ўтказилади.
Ариза берувчи берилган аризадан воз кечган тақдирда ҳамда психолог кадрга нисбатан «Аттестациядан ўтмади, тегишли малака тоифасига мувофиқ эмас» қарори қабул қилинганда тўланган йиғим суммаси қайтарилмайди.
Психолог кадрлар аттестациянинг бирор босқичида узрли сабабга (меҳнатга лаёқатсизлик варақаси, таълимни бошқариш бўйича махсус ваколат берилган давлат органи ёки таълим муассасалари раҳбарлари маълумотномаси) кўра қатнашмаган бўлса, уларнинг аттестацияси бошқа муддатга кўчирилган тақдирда йиғим суммаси такроран ундирилмайди.
32. Олий, биринчи ва иккинчи малака тоифали ҳамда мазкур малака тоифаларига талабгор психолог кадрлар учун тест материаллари мазмунини шакллантириш, нашр этиш ва мазкур жараённи ўтказиш Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ҳамда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан амалга оширилади.
33. Аттестация комиссияси психолог кадрларнинг тренинг машғулотини ўтиш маҳорати, меҳнати самарадорлиги ҳамда мутахассислиги бўйича малака синови натижаларини таҳлил қилади, хорижий тиллар, компьютер техникаси ва ахборот-коммуникация технологияларини билиши ҳамда ижтимоий-сиёсий билимларини аниқлаш юзасидан суҳбат ўтказади ва тегишли қарор қабул қилади.
34. Аттестация комиссияси аъзоларининг учдан икки қисми иштирок этган йиғилиш ваколатли ҳисобланади.
35. Аттестация комиссияси қуйидаги қарорлардан бирини қабул қилади:
а) олий малака тоифали психолог кадр баҳолаш мезонларининг ҳар биридан:
75 фоиз ва ундан юқори кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, олий малака тоифаси сақлансин»;
74 фоиз ва ундан паст кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтмади, биринчи малака тоифасига туширилсин»;
б) биринчи малака тоифали психолог кадр баҳолаш мезонларининг ҳар биридан:
75 фоиз ва ундан юқори кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, олий малака тоифаси берилсин»;
74 фоиздан 65 фоизгача кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, биринчи малака тоифаси сақлансин»;
64 фоиз ва ундан кам кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтмади, иккинчи малака тоифасига туширилсин»;
в) иккинчи малака тоифали психолог кадр баҳолаш мезонларининг ҳар биридан:
65 фоиз ва ундан юқори кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, биринчи малака тоифаси берилсин»;
64 фоиздан 60 фоизгача кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, иккинчи малака тоифаси сақлансин»;
59 фоиз ва ундан кам кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтмади, мутахассис малака тоифасига туширилсин»;
г) мутахассис-психолог кадр баҳолаш мезонларининг ҳар биридан:
60 фоиз ва ундан юқори кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, иккинчи малака тоифаси берилсин»;
59 фоиздан 55 фоизгача кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтди, мутахассис лавозими сақлансин»;
54 фоиз ва ундан кам кўрсаткичга эга бўлса — «Аттестациядан ўтмади, мутахассис лавозимига мувофиқ эмас».
36. Аттестация комиссиялари психолог кадрлар бўйича «Аттестациядан ўтмади, мутахассис лавозимига мувофиқ эмас» қарорини қабул қилса, улар навбатдан ташқари малака ошириш курсларига юборилади ҳамда кейинги йилда қайта аттестацияга жалб этилади.
Аттестация комиссияси қайта аттестацияга жалб этилган психолог кадр бўйича «Аттестациядан ўтмади, мутахассис лавозимига мувофиқ эмас» қарорини қабул қилса, иш берувчи томонидан улар билан тузилган меҳнат шартномаси меҳнат ҳақидаги қонунларда белгиланган тартибда бекор қилинади.
37. Баҳолаш мезонлари бўйича ўртача кўрсаткич чиқарилмайди ҳамда баҳолаш мезонларининг бирортаси бўйича белгиланган кўрсаткичдан паст баҳоланса «аттестациядан ўтмади» деган қарор қабул қилинади.
38. Психолог кадрлар аттестациянинг бирор босқичида узрли сабабга (меҳнатга лаёқатсизлик варақаси, таълимни бошқариш бўйича махсус ваколат берилган давлат органи ёки таълим муассасалари раҳбарлари маълумотномаси) кўра келмаган бўлса, аттестация комиссиясининг қарори билан уларнинг аттестацияси бошқа муддатга кўчирилади.
39. Психолог кадр узрсиз сабабга кўра аттестациянинг бирор босқичида иштирок этмаган бўлса аттестациядан ўтмаган ҳисобланади ҳамда унга нисбатан «Аттестациядан ўтмади, тегишли малака тоифаси туширилсин» ёки «Аттестациядан ўтмади, мутахассис лавозимига мувофиқ эмас» қарори қабул қилинади.
40. Аттестация комиссияси қарори ушбу Низомга 3-иловага мувофиқ шаклда расмийлаштирилади ҳамда комиссия раиси, раис ўринбосари ва котиб томонидан имзоланади.
41. Аттестация комиссияси қарори асосида ушбу Низомга 4-иловага мувофиқ шаклдаги аттестация варақаси расмийлаштирилади ҳамда аттестация комиссияси раиси, раис ўринбосари, йиғилишда иштирок этган аъзолар ва котиб томонидан имзоланади.
Аттестация варақаси икки нусхада тўлдирилади ва бир нусхаси психолог кадрнинг иш жойидаги шахсий ҳужжатлари йиғмажилдида, иккинчи нусхаси аттестация комиссиясида сақланади.
42. Психолог кадрнинг аттестациясига оид ҳужжатлари тўпланган йиғмажилди навбатдаги аттестациягача таълим муассасасида сақланади.
43. Аттестация комиссияси қарорига кўра олий, биринчи ва иккинчи малака тоифасига эга бўлган психолог кадрларга ушбу Низомга 5-иловага мувофиқ шаклдаги психолог кадрнинг аттестациядан ўтганлиги тўғрисида сертификат аттестация ўтказилганидан сўнг бир ой муддат ичида топширилади.
Сертификатларнинг хатосиз тўлдирилиши учун аттестация комиссияси раислари масъул ҳисобланади.
44. Сертификат қатъий ҳисобда турадиган ҳужжат ҳисобланади, унда ҳисоб серияси, рақами ва ҳимоя даражаси бўлади. Сертификат бланкалари Республика ташхис маркази, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳамда Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти буюртмаси бўйича Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ҳузуридаги «Давлат белгиси» давлат-ишлаб чиқариш бирлашмаси томонидан тайёрланади.
45. Республика ташхис маркази, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳамда Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти раҳбарлари сертификатларнинг ҳисобга олиниши, сақланиши ҳамда мақсадли ишлатилиши юзасидан шахсан жавобгар ҳисобланади.
46. Аттестация комиссиялари сертификатларнинг психолог кадрларга тарқатилишини рўйхатга олиш учун махсус дафтар (саҳифаланган, тикилган ва муҳрланган) юритади ва унда қуйидагиларни қайд этади:
тартиб рақами;
психолог кадрларнинг фамилияси, исми ва отасининг исми;
сертификатнинг серияси ва тартиб рақами;
сертификат берилишига асос бўлган комиссия қарорининг санаси ва тартиб рақами;
сертификатни берган комиссиянинг номи;
сертификатнинг амал қилиш муддати;
сертификат нусхаси (дубликати)нинг берилиши асоси ва санаси.
47. Психолог кадрларнинг меҳнатига ҳақ тўлашнинг базавий тариф ставкалари миқдори уларнинг малака тоифаси сертификати асосида белгиланади.
48. Сертификатнинг амал қилиш муддати тугаган психолог кадрларга мутахассис лавозими бўйича ҳақ тўланади.
Ҳомиладорлик, туғиш ҳамда болани парвариш қилиш таътилида бўлган психолог кадрларга иш фаолиятига қайтганида таътилга чиқиш санасига қадар амалда бўлган малака тоифаси бўйича бир йил давомида ҳақ тўланади.
49. Сертификатнинг амал қилиш муддати тугаб, мутахассис лавозими бўйича ҳақ тўланаётган психолог кадрлар навбатдаги аттестацияга охирги сертификатида кўрсатилган малака тоифаси бўйича жалб қилинади.
50. Аттестациядан ўтганлиги тўғрисида сертификатга эга бўлмаган ишга янги қабул қилинган ёхуд олий таълим муассасаларини битириб, биринчи бор ишга кирган психолог кадрларга қуйидаги тартибда малака тоифаси:
бакалавр даражасига — мутахассис лавозими;
магистр даражасига эга, шунингдек, олий маълумот даражаси бўйича академик даражалар жорий этилгунга қадар олинган олий маълумотли психолог кадрларга — иккинчи малака тоифаси (ушбу малака тоифаси аттестация натижасига кўра ўзгариши мумкин);
фалсафа доктори (Doctor of Philosophy (PhD) ёки психология фанлари доктори (Doctor of Science Psihology (DSc) илмий даражасига эга бўлган психолог кадрларга — олий малака тоифаси (ушбу малака тоифаси аттестация натижасига кўра ўзгариши мумкин) берилади.