Узбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети оила щу+У+и асослари


Мавзу: Эр-хотиннинг мулкий хукук ва мажбуриятлари


Download 0.5 Mb.
bet17/58
Sana02.11.2023
Hajmi0.5 Mb.
#1740124
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   58
Bog'liq
оила хукуки

Мавзу: Эр-хотиннинг мулкий хукук ва мажбуриятлари


Режа:



  1. Эр-хотин мажбуриятларининг вужудга келиш асослари;

  2. Оилада эр ва хотиннинг тенг хукук лиги;

  3. Эр ва хотиннинг мулкий хукук ва мажбуриятлари;

  4. Никох шартномаси.

Эр-хотин мажбуриятларининг вужудга келиш асослари

Никох тузилиш тыгрисидаги ариза, аризани берган шахслар учун хукук ий окибат тугдирмайди. Ариза уни берганлар томонидан исталган вактда кайтариб олиниши мумкин. Никох фукаролик щолати далолатномаларини кайд этиш органларида рыйхатга олингандан бошлаб никох тузганлар эр-хотин деб щисобланадилар ва шу пайтдан эътиборан улар ыртасида эр-хотинлик хукук ва мажбуриятлар вужудга келади.


Оила курувчиларнинг конуний никох муносабатларига кириши уларнинг хукук ий щолатини ызгартириб юборади. Никохга киргунга кадар уларнинг бири “киз”, иккинчиси “йигит” деб номланиб келган былса, никох кайд этигандан сынг улар энди эр-хотин деб номланишади. Эндиликда уларнинг ыртасидаги муносабатлар факатгина ахлокий коидалар билан эмас, балки хукук ий коидалар билан щам тартибга солинади.
Аёлларимиз жамиятда щар томонлама тенг хукук га эга былганларидек эндиликда оилада щам тенг хукук ли былишларини конунларимиз белгиллаб кыйган. Республикамиз Конституциясининг 46-моддасида хотин-кизлар ва эркаклар тенг хукук лидирлар деб ёзиб кыйилган.


Оилада эр ва хотиннинг тенг хукук лиги

Оилада эр ва хотиннинг тенг хукук лиги ва уларнинг тенг мажбуриятга эгалиги тыгрисидаги коида Узбекистон Республикаси Конституциясида эълон килинган “Узбекистон Республикасида барча фукаролар бир хил хукук ва эркинликларга эга былиб, жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, эътикоди шахси ва ижтимоий мавкеидан катъий назар, конун олдида тенгдирлар” деган конституциявий нормадан келиб чикади.


Никох натижасида вужудга келган эр-хотиннинг тенг хукук лари шахсий ва мулкийларга былинади. Шахсий хукук лар мулкий хукук лардан фарк килиб, иктисодий мазмунга эга эмас, фукароларнинг шахсияти билан бевосита боглик ва ундан ажратиб былмайди. Бу муносабатларни ызаро мущаббат, ишонч ва щурмат, щамжищатлик, бир-бирига ёрдам бериш асосида куришни хамда оила олдида унинг барча аъзоларининг масъулиятлигини такозо этади.
Эр-хотин ыртасида куйидаги шахсий тенгликлар вужудга велади:

  1. Фамилия танлашдаги тенг хукук лик.

Никох тузиш вактида эр ва хотиннинг фамилия танлаши уларнинг оилада тылик тенг хукук лиги тамойилидан келиб чикади. Улар ызаро келишиб эр ёки хотиннинг фамилиясини умумий фамилия килиб танлашлари ёки щар бири никохгача былган фамилиясини саклаб колишлари мумкин. Бу масала эр ва хотиннинг щар бири томонидан иккинчисининг ёки бошкаларнинг тазйикисиз эркин щал килиниши лозим.

  1. Эр-хотиннинг болалар тарбияси ва оила турмуши масалаларини щал килишдаги тенгликлари.

Оилавий турмушнинг барча, жумладан, болалар тарбияси масалаларини эр ва хотин биргаликда щал килишлари лозим.
Оилавий щаётда эр ва хотиннинг биронтаси иккинчисига нисбатан бирон-бир устун хукук дан фойдаланиши мумкин эмас. Улар ыртасидаги тенглик оиладага барча масалаларни биргаликда щал килиш тамайиллари билан таъминланади. Улар келишиб, бир-бирларини щурмат килиб, тенг хукук ликларини англаб иш тутушлари оила мустащкам былишига замин ясайди.
Оиланинг мустащкамлиги ва фаровонлиги эр-хотиннинг биргаликдаги щаракатига боглик. Эр-хотин биргаликда щам моддий, щам маънавий ызаро ёрдам кырсатиши, бир-бирини кыллаб-кувватлаши лозим. Ызаро ёрдам улардан бири касаллиги, ногиронлиги, щомиладорлиги ва бошка сабабларга кыра мещнатга лаёкатсиз былиб колганда айникса сезилади. Вояга етмаган ва мещнатга лаёкатсиз оила аъзоларининг хукук ва манфаатларини щимоя килиш оила конунчилигининг устувор тамойилларидан бири былиб щисобланади.
Эр-хотин оиланинг моддий таъминланиши билан бир каторда, оиланинг барча аъзолари, айникса болаларининг щар тарафлама камол топиши, маънавий ва жисмоний соглом ривожланишлари, улгайишлари тыгрисида кайгуришлари лозим.
Оилада ота-оналар ыз фарзандларини вояга етгунларига кадар бокиш ва тарбиялашлари тыгрисидаги мажбуриятлар Республикамиз Конституциясининг 64-моддасида ыз ифодасини топган.

  1. Эр-хотиннинг машгулот тури, касб ва турар жой танглашдаги тенг хукук ликлари.

Эр-хотин турмушда ызлари севган, танглаган касбларида ишлаш, машгулотлар билан шугулланиш хукук ларига эгалар. Оила конунчилиги эр-хотинга турар жой танглашда щам тенг хукук беради. Улар эрининг ёки хотинининг уйида ёки келишган щолда бошка жойларда яшаши мумкин. Аслида бу масалалр оила манфаатини щисобга олган щолда ызаро щурмат ва ишонч асосида щамжищатлик билан бамаслащат щал килинса, оила янада мустащкам былади.

  1. Эр ва хотин фарзанд тарбиясида тенг иштирок этишлари.

Оилада фарзанд тугилиши ота-она томонидан улкан кувонч билан кутилади. Хомиладорлик вактида хотинига гамхырлик килиш, огирини енгил килиш, авайлаб-асраш эрининг ва бошка оила аъзоларининг бурчи былмоги лозим. Фарзанд соглом тугилишида факат она эмас балки ота щам мущим ырин эгаллайди.
Фарзанд тугилганидан сынг уни бокиш, соглом шароит таъминлаш эр ва хотиннинг бурчи былиб щисобланади. Ота-она боланинг олдида тенг хукук ли жавобгар шахс эканликларини доим билишлари шарт. Соглом муносабатда тарбия олган, ысган бола жамиятимизга унумли фойда келтиради.



Download 0.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling