Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Download 1.06 Mb.
bet40/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Ёглар алмашинуви


Ёглар хам организмда пластик ва энергетик вазифаларни бажаради. Меъёрида организмдаги ёгларнинг умумий микдори 10-20% ни ташкил этади. Патологик семизликда эса бу микдор 50% гача етиши мумкин. Ёглар оксиллар сингари турга оид спецификликка эга эмас. Буни куйидаги тажриба мисолида тушуниш мумкин. Тажрибада бир гурух итлар факат хайвон ёглари билан, бошка гурух итлар эса факат усимлик мойлари билан бокилган. Маълум вактдан сунг итлар операция килинганда, биринчи гурух итларининг тери ости ёг клетчаткасида хайвон ёги сингари ёг туплангани, иккинчи гурух итларида эса усимлик мойлари сингари суюк мой туплангани кузатилган. Организмга ёглар билан бир каторда ёгсимон моддалар: фосфолипидлар, токофероллар, цереброзидлар, стеринлар хам кириши лозим. Жумладан, стеринлар организмда ут кислоталари ва стероид гормонлар синтези учун зарур. Катта одамнинг суткалик рационидаги ёгларнинг 30% ини хайвон ёглари, 70% ини усимлик мойлари ташкил этиши лозим. Ёглар организмда углеводлардан хам хосил булишини эслатиб утиш лозим.

Углеводлар алмашинуви


Углеводлар организмда пластик ва энергетик вазифаларни бажаради. Улар хужайраларнинг таркибий кисми хисобланади. 1 г углевод организмда тула оксидланганда, 4 ккал энергия ажралади. Бундан ташкари, углеводлар организмда биологик фаол моддалар булиши мумкин. Масалан, кон гурухларини белгиловчи А ва В агглютиногенлар, гепарин моддаси ва аскорбин кислота - углевод табиатга эга. Углеводлар хазм йули ферментлари таъсирида глюкозагача парчаланиб, конга сурилади ва жигарда гликоген куринишида тупланади. Конда глюкозанинг микдори доимий булиб, меъёрида у 4,44-6,66 ммль/л. Глюкоза микдорининг меъёридаг ортиб кетишига гипергликемия, кмайиб кетишига эса гипогликемия дейилади. Гипергликемия енгил узлаштириладиган углеводлар (масалан, музкаймок) истеъмол килинганда кузатилиши мумкин. Гипергликемия кандли диабет деб номланган касалликнинг белгиси хам булиши мумкин. Гипогликемия одам корни оч колганда кузатилади.

Болаларда моддалар алмашинувининг хусусиятлари


Оксиллар алмашинуви. Болаларнинг оксилларга булган эхтиёжи юкори булиб, 3-ойгача бир кеча-кундузда боланинг тана вазнини хар 1 кг га 2,5 г ни ташкил килади. Эмизикли даврда бу микдор 3-4 г/кг ни ташкил килса, катта одамда 1,1-1,3 г/кг га тенг.
Болаларда мусбат азот баланси кузатилади. 3 ойгача организга кирган азотнинг 50%, бир ёшда эса 35% ушланиб колади (азот ретенцияси). 3 ойгача она сути таркибидаги оксиллар боланинг алмаштириб булмайдиган аминокислоталарга булган эхтиёжини тула кондира олади.
Ёглар алмашинуви. Ёш боланинг ёгларга булган эхтиёжи хам катта одам эхтиёжидан ортикрок. 6 ойгача бу эхтиёж 6 г/кг, 1 ёшгача 5,5 г/кг, катта одамда 1,4 г/кг ни ташкил килади. Бола 6 ойлик булгунча ёглар хисобига организм бир кеча кундузда сарфлайдиган энергиянинг 50% и копланади, 6 ойдан 4 ёшгача булган даврда 40%, мактаб ёшидаги болаларда эса 30%.
Углеводлар алмашинуви. Болаларда кондаги канд микдори катта одамдаги шундай курсаткичдан камрок. Ёш боланинг жигаридаги гликоген захираси хам кам. Эмизикли даврда углеводлар хисобига суткалик энергия сарфининг 40% копланади, катта одамларда эса 50-60%.

Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling