Узбекистон тарихи фани предмети. Фаннинг назарий-услубий асослари

Nima uchun O’zbekiston tarixini bilish shart
Узбекистон тарихи фани предмети. Фаннинг назарий-услубий асослари
Oʻzbekiston tarixi avvalo Markaziy Osiyo mamlakatlari tarixi bilan, qolaversa, butun jahon xalqlari tarixi bilan chambarchas bogʻlangan. Кадим замонлардан буйон Узбекистонимиз Марказий Осийо минтакасидаги копгина давлатлар билан ягона иктисодий ва маданий маконда боълиб кельган. Бу джихатдан доймо озаро та'сирда ва алокада булганлар, кушилиш джарайонини бошидан кечирганлар, уларнинг иджтимоий, сийосий, иктисодий, ма'навий хайоти бир-бирлари билан узвий бог'лик о'тган. Шу сабабдан Узбекистон тариксини кушни мамлакатлар тарихи билан боглик холда, бир халкни иккинчи бир халкка карама-карши коймаган холда органиш такозо этилади.
«Узбекистон тарихи» фанининг предметмети халкимизнинг кадимдан бугунги кунларга кадар тариксий йолини, бу йо`лда кечган тариксий жарайонларни, айдодларимизнинг иджтимоий-сиёсий, иктисодий, маданий ва маънавий хайотини холисоны, дантушганирш, о`рушганиш,. Шу джихатдан «Узбекистон тарихи» фани куйидаги вазифаларни баджаради:
– Адждодлар хайоти билан боглик холда содир боулган вокеалар риводжининг мазмун-мохиятини, сабаб ва окибатларини, асрлар давомида топланган амалий таджриба ва сабокларни;
– халкнинг халк, миллат боълиб шаклланиш джарайонларини, айдодларимиз колдирган бой маънавий меросни, давлатларнинг ташкил топиши ва уларнинг ички ва ташки сийосатини;
– xalqning mustaqil taraqqiyot yo'liga kirishi, mustaqillik- yillarida milliy huquqiy, demokratik davlatchilik qurilishi, demokratik-fuqarolik jamiyatini shakllantirish, erkin bozor iqtisodiyotiga oʻtish, jahon hamjamiyatiga qoʻshilish va oʻz oʻrnini topish borasidagi faoliyatini oʻrgatadi.
Tarixy voqea, hodisalarni oʻrganish, tahlil qilish va yoritishda ularga xolisona, haqqoniy, ilmiy yondashuv muhim metodologik prinsiplardir.
Xolislik qoidasi tarixy voqea, hodisalarni oʻrganayotganda ular bilan bogʻliq boʻlgan barcha faktlarning hech bir istisnosiz butun majmuini birga olib tekshirisni, aniq, haqqoniy dalillarga asoslanishni talab qiladi. Tarixy hodisalarni бир бутун холда, oʻzaro aloqada va munosabatda deb oʻrganish darkor.
Tarixni oʻrganishda tarixylik prinsipi muhim ahamiyatga ega. Tarixylik qoidasi voqea, hodisalarni oʻz davrining aniq tarixy sharoitidan, oʻsha davr muhitidan, tarixy rivojlanish jarayonidan kelib chiqqan Holda oʻrganishni taqozo etadi. Har bir voqea, hodisani boshqa voqealar, hodisalar bilan bogʻlab oʻrgangandagina mazkur voqea hodisaning umumiy tarixy jarayondagi oʻrnini toʻgʻri aniqlash, belgilash mumkin boʻladi. Har bir voqea, hodisaga umumiy tarixy jarayonning bir qismi, boʻlagi deb qaramoq zarur. Masalan, bironta davlat faoliyatiga tarixiylik nuqtai nazaridan turib baho bermoqchi boʻlsak, u birinchidan qachon, qanday tarixiy sharoitda paydo boʻldi, ikkinchidan u oʻz taraqqiyotida qanday bosqichlarni bosib oʻtdi, uchinchidan uning tarixiy oʻrni, mavqei qanday, degan savollarga aniq javob berish zarur boʻladi.
Tarixni oʻrganishda yuqorida qayd etilgan metodologik prinsiplar bilan bir qatorda faktlarni taqqoslash, mantiqiy-qiyosiy xulosalar chiqarish, falsafiy tafakkur, davrlashtirish, sotsiologik tadqiqotlarni oʻtkazish, statistik, matematik va boshqa usullardan ham foydalanish zarur.