“Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi
IDROK QILISH JARAYONIDA YO‘L QO‘YILISHI MUMKIN
Download 146.11 Kb. Pdf ko'rish
|
PwbzYBpXi4DY9B4DXL5XXXNkGVi3vTs9Jp10F4Wy
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ustunlik omili
4.
IDROK QILISH JARAYONIDA YO‘L QO‘YILISHI MUMKIN BO‘LGAN XATOLAR Muloqot jarayonida ishtirokchilar: 1. bir-birlarini idrok qilishadi, 2. ma’lumot almashishadi, 3. o‘zaro munosabatda bo‘lishadi. Ijtimoiy psixologiya fanida idrok qilish – bu boshqa odamni uning tashqi ko‘rinishi, muloqoti, xatti-harakatini baholash asosida shakllangan to‘liq tasviri (obrazi) tushuniladi. Notanish va tanish (yani ular bilan aloqa qilishning ma’lum bir tajribasi bo‘lsa) odamlarni idrok qilishda turli mexanizmlar ishlaydi. Bu mexanizmlardan biri stereotiplash jarayoni bo‘lib, uning mohiyati shundan iboratki, boshqa odamning tasviri (obrazi) ma’lum tipik sxema asosida chizilgan. Ijtimoiy stereotip odatda muayyan ijtimoiy guruh vakillariga xos bo‘lgan har qanday hodisalar yoki odamlarning barqaror, qat’iy, shakklangan tasavvuri sifatida tushuniladi. Masalan, "erkak mard bo‘lishi kerak", "harbiy – qat’iy, qo‘rqmas", "o‘qituvchi - konservativ" va boshqalar. Idrok qilishning aniligiga insonning holati, uning ma’lumotga, obyektga, vaziyatga bo‘lgan munosabati ta’sir qiladi. Ya’ni, munosabatlarda neytrallik qanchalik kam bo‘lsa, odamlarning bir-biriga bog‘liqligi, qiziqishi ko‘p bo‘lsa, xato qilish ehtimoli ham shunchalik ko‘proq bo‘lisi va aksincha bo‘lisi mumkin. Idrok qilishda 3 ta tipik xatoga yo‘l qoyilishi mumkin, ular ta’siri ostida insonning ba’zi sifatlari boshqa odamlar tomonidan kamsitilishi yoki haddan tashqari yuqori baholanishi mumkin. 1. Ustunlik omili - odam o‘zi uchun muhim bo‘lgan ba‘zi parametrlar va fazilatlarga ko‘ra boshqa odamning sifatlarini yuqori baholasa – bu “ustunlik omili” deb hisoblanadi (nomlanadi). U o‘zi uchun muhim parametrdagi (fazilatdagi) ustun bo‘lgan insonlarni ko‘rganda, ular bilan munosabatga kirganda, ularni ko‘proq ijobiy baholashga moyil boladi. Va aksincha, agar o‘zi biror parametrga (fazilatga) ko‘ra kimdandir ustun bo‘lsa – u shu insonni pastroq baholaydi. Inson uchun baholash, qiyoslash mezonlari turli omillar bo‘lishi mumkin: xulq-atvor tarzi, tashqi tasvir, muloqot uslubi va boshqalar. Masalan, ikki guruh odamlarga bir fotosuratdagi odamni tasvirlash vazifasi berildi. Bir guruhga bu qahramonning surati, ikkinchi guruhga bu jinoyatchining surati, deb aytildi. Suratga berilgan nomga qarab suratdagi odamning tasvirlanishi, unga berilgan baho va munosabat ham o‘zgardi. Bir guruhda ijobiy, ikkinchisida salbiy bo‘ldi. 2. Download 146.11 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling