Uzumchilikda tomchilatib sug’orish jarayonini avtomatik boshqarish

UZUMCHILIKDA TOMCHILATIB SUG’ORISH JARAYONINI AVTOMATIK BOSHQARISH

Djanaqulov Murodjon Mahamatqul o’g’li
[e-mail]
Annotatsiya. Uzumchilikda sug'orish yetishtirishda qo'shimcha suvni ishlatish jarayoni uzumzorlar. Bu munozarali va muhim deb hisoblanadi. Fiziologiya uzumning mavjud suv miqdori ta'sir qiladi fotosintez va shuning uchun o'sish, shuningdek uzum mevalarini rivojlantirish. Iqlim va namlik muhim rol o'ynashi, odatdagi uzum tokiga yiliga bahor va yoz oylarida sodir bo'lgan 635-890 millimetr suv kerak bo'ladi. vegetatsiya davri, stressni oldini olish uchun. Kerakli miqdorda suv ololmagan tokning o'sishi bir necha bor o'zgaradi; suv stresining ba'zi ta'sirlari (xususan, mayda mevalarning kichikligi va shakarning miqdori biroz yuqoriroq) uzumlarga kerakli deb hisoblanadi.
Agar tokda ortiqcha suv zo'riqishi bo'lsa, u holda fotosintez va ozuqa moddalarini saqlash kabi boshqa muhim jarayonlarga tokning yopilishi ta'sir qilishi mumkin. Sug'orishning mavjudligi shuni anglatadiki, agar qurg'oqchilik sharoit paydo bo'lsa, o'simlik uchun etarli miqdorda suv berilishi mumkin, shunda suv stressi va rivojlanish o'rtasidagi muvozanat maqbul darajada saqlanadi.
Suv uzumning ko'plab fiziologik jarayonlari, shu jumladan fotosintez uchun juda muhimdir.
Suvning mavjudligi barcha o'simlik hayotini saqlab qolish uchun juda muhimdir. Uzumzorda suv ko'pchilik uchun universal erituvchi vazifasini bajaradi ozuqa moddalari va minerallar muhim fiziologik funktsiyalarni bajarish uchun zarur bo'lgan va tok ularni oziq moddalarini o'z ichiga olgan suvni tuproqdan so'rib olish orqali oladi. Tuproqda etarli suv bo'lmasa, ildiz tok tizimida bu ozuqa moddalarini o'zlashtirish qiyin bo'lishi mumkin. O'simlik tarkibida suv transport vositasi sifatida ishlaydi ksilema bu ozuqalarni o'simlikning barcha uchlariga etkazish. Fotosintez jarayonida suv molekulalari birlashadi ugleroddan olingan karbonat angidrid shakllantirmoq glyukoza, uzumning asosiy energiya manbai bo'lgan, shuningdek kislorod yon mahsulot sifatida.Fotosintezda foydalanishdan tashqari, uzumning suv ta'minoti ham jarayonlar bilan tugaydi
Kalit so’zlar: Uzumchilik, Tomchilatib sug’orish, Avtomatlashtirish, Nazorat qilish, Boshqarish, Hosillarni samaradorligini oshirish, Tuproq, CROPWAT


Kirish. Agar tokda ortiqcha suv zo'riqishi bo'lsa, u holda fotosintez va ozuqa moddalarini saqlash kabi boshqa muhim jarayonlarga tokning yopilishi ta'sir qilishi mumkin. Sug'orishning mavjudligi shuni anglatadiki, agar qurg'oqchilik sharoit paydo bo’lsa o'simlik uchun etarli miqdorda suv berilishi mumkin, shunda suv stresi va rivojlanish o'rtasidagi muvozanat maqbul darajada saqlanadi.
Turli xil tuproq turlarining ta'siri
Qumli tuproqlar odatda suvni ushlab turishi yomon, ammo drenaji yaxshi. Ammo, agar u loyning katta miqdori bilan aralashtirilsa, masalan, bu tuproq namunasi bo'lsa, suvni ushlab turish xususiyatlari yaxshilab drenajlanganda ortadi.
O’zbekistonda uzumzorlar maydonini o’sib borishi

METODLAR
Xabarga ko‘ra, keyingi yillarda uzum mahsulotlariga bo‘lgan talab ortib, uzumchilik sanoati rivojlanib bormoqda. Shu bois, tarmoq mo‘may daromad manbaiga aylandi. Shundan kelib chiqib, so‘nggi to‘rt yilda 52 ming gektarda yangi tokzorlar tashkil etilib, sohaga 210 milliard so‘m subsidiya ajratildi. Natijada, meva-sabzavotlar eksportida uzumning ulushi 2 barobarga ko‘paydi.
Amaliyotda Qo’llanish natijasi
Bugungi kunda 90 ming gektar maydonda uzum yetishtirilib, bu plantatsiyalarda 900 ming aholining doimiy va mavsumiy bandligi ta’minlangan. Davlat rahbari asosiy mahalla odamlarning ish haqini ko‘paytirish ekanini aytib, shu maqsadda 44 ta tumanni uzumchilikni rivojlantirish bo‘yicha eksperiment sifatida tanlab olinganini ma’lum qildi.

Yig‘ilishda jahon bozorida xo‘raki uzumga talab ortib borayotgani, mayiz va tabiiy vino mahsulotlari ham xaridorgir ekani, shu bois, bugun mamlakatda uzumchilikni ilg‘or tendensiyalar asosida rivojlantirish zarurligi, bu borada amalga oshirilishi kerak bo‘lgan muhim chora-tadbirlar atroflicha muhokama qilinmoqda.

CROPWAT DASTURI HAQIDA

\
NATIJALAR