Узувчи: ўқит. Абдуллаев И.Ў., Алланазаров О. Р

1 боб. География ахборот тизимлари фанининг мақсади ва вазифалари

1.1. География ахборот тизимлари ва уларни қисқача таърифи

География ахборот технологиялари ва тизимларини ўрганишда қатор муҳим саволлар юзага келади. Булардан энг биринчиси география ахборот нима? География ахборотни Ер юзасидаги жойлар тўғрисидаги ахборот деб тушуниш керак. Ушбу ахборот қаерда? ва нима? бор деган саволларга жавоб беради. Ва бу ахборот жуда батафсил бўлиб у мутахассисларни шаҳар ичидаги ҳамма бор бинолар жойлашиши тўғрисидаги маълумот билан таъминлаши мумкин. Бошқа томондан улар жуда ҳам умумлаштирилган бўлиб, фақат умумий маълумот билан таъминлайди, айтайлик, Ўзбекистонда аҳолини ҳудудий жойлашувининг билдирадиган умумий кўрсаткичи ўртача аҳоли зичлигидир. Юқорида кўрсатилган мисолларда турли хил география ахборотнинг ечимлиги тўғрисида гап кетмоқда ва бу кўрсаткич асосийлардан бири. География ахборот бошқача ҳам таърифланади ва у вақт мобайнида ўзгариш суръатини ва айрим ҳолатдаги ҳодиса ва объектларни харитага тушуриш имкониятларини билдиради. Жой тўғрисидамаълумотлар кўплиги туфайли география ахборот жуда юқори ҳажмли бўлиб, бир неча террабайтларга баробар бўлиши мумкин.
Компьютер технологиялар ривожланган сари география ахборот унда сақланиб келмоқда ва бу рақамли география ахборот қандай хусусиятларга эга? Бошқа ахборотдан фарқ қиладими, йўқми? География ахборотни рақамли тарзга айлантириб ва уни сақлаб, идора қилсак маълумотлар янги рақамли қиёфасига эга бўлади. Улар бошқа ахборот каби замонавий технологиялар ёрдамида қайта ишланадива таҳлил қилинади. Компьютер харфларни, сўзларни, рақамларни, тасвирларни, хариталарни сақлаб туради ва уларни Интернет орқали тарқатади. Компьютер ҳотирасида турлича маълумотлар сақланади ва улар рақамли кўринишда бўлиб, компьютер уларни кўшиши ва айириши, кўпайтириши ва бўлиши мумкин. Ҳарфлар бўлса, компьютер улардан матн тузиб, уни таҳрир қилиб беради, матнни электрон почта орқали қабул қилади ёки юборади. Компьютер тасвирларни яратиши ва турли хил жадвалларни тузиб бериши мумкин.
Бошқа муҳим савол география ахборот технологиялари нима? География ахборотни тўплайдиган ва у билан ишлайдиган технологиялардир. Ишлатиладиган воситаларга кўра уларни асосий 3 та гуруҳга ажратиш мумкин:

1.