В. А. Мирбобоев


МАГНИТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА ПАРАМАГНИТЛАР


Download 1.63 Mb.
bet90/121
Sana09.01.2023
Hajmi1.63 Mb.
#1085279
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   121
Bog'liq
Materialshunoslik (I.Nosirov) (1)

МАГНИТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА ПАРАМАГНИТЛАР

Магнит пулатлари ва цотишмалари нитни сингдириш» коэрцптив куч Нс ва колдиц индукция Bz м--гарига кура, магнит-юмшок, магнит-катти^ хамда парамагнит зурларгабу- линади.
Бундай матерпаллар ишлаб чицаришнинг технологик хусу- сиятларига цараб, деформацияланган (сову^ ёки иссиц ^олда босим остида ишланган) холда куйиш ва кукун технологияси буйича пишитилган хамда пресс-магнптлар холида ишлаб чи^арилади.
Магнит-юмшок материалларни учтя синфга булпш мум­кин: 1. Юп^а тунука ёки хар хил геометрик шаклга эга бул­ган легирланмаган электротехника пулатлари (3836 ГОСТ ва. 11036—75 ГОСТ). 2. Кремнийли электротехника пхлатлари (214270—75 дан 121427.3 ГОСТ гача ва 21427.4—78 ГОСТ).

  1. Магнитки сингдириши юкори булган котишмалар. (10160—75 ва 10994—74 ГОСТ). ‘ '

Магнит-юмшок матерпаллар трансформатор ва генератор- ларда, токни улайдиган ускуналарда, электр улчов асбоблари- ни ясашда ишлатилади.
Техник тозаликка эга булган темир—узгармас ток магнит- утказгичлари — электромагнит, реле каби ускуналар тайёр­лашда ишлатилади. Тоза темирдан фойдаланишда урама ток- лар (Фуко токи) хисобига кувват куп йукотилади (бу ток кайта. магнитлашда хосил булади). Бундай камчиликни тузатиш учун темирга кремний цушилади, натижада цувват ну^отилиши ка- маяди, лекин унинг микдори 3% дан ошиб кетса, материал- да муртлик ^осил булади. Кремний магнит сингишини ?;амда .индукцияни оширади, коэрцитив куч ^амда гистерезис холати- .даги йу^отишларни камайтиради.
Каттиц магнитли материаллардан хар хил доимий магнетик- лар тайёрланади. Бундай материаллар таркибида углероднинг ми^дори куп булади (~1%), улар хром ёки бирданига хром, кобальт, молибден билан легирланган булиб, куйидагича там- галанади (6862—71 ГОСТ): ЕХЗ, ЕХ5К5, ЕХ9К16М2 (бунда Е — магнит пулати эканлигини билдиради). Легирловчи эле­ментлар асосан магнит ^амда коэрцитив энергияни оширади, доимий магнитларни температура ва механик хоссаларини мукобиллаштиради. Хром ва кобальт билан легирланган пу- латларни кесиб хамда босим остида ишлаш анча осон, лекин нисбатан кам магнит энергиясига эга. Бундай пулатларга бе- риладиган термик ишлов магнит хоссаларини оширади. Маса- лан, ЕХ5К6 ва ЕХ9К15М2 пулат нормалланади, говори темпе­ратурада бушатилади, кейин тобланади хамда паст температу­рада бушатилади.
Мураккаб хамда жавобгарлиги юцори булган магнетиклар- -яи (масалан, магнит ленталари, дисклар ва хрказо) ишлаб чи- каришда кам углеродли деформацияланган цотишмалар иш- латплади. Масалан: Fe—Со—Мо (комол), Си—Ni—Со (куни- ко). Fe—V—Со (виколай) ва хрказолар.
Улчамлари унча катта булмаган электрон хисоблаш маши- наларида хамда тезда эслаб цолиш ускуналарида говори фер­ромагнит котишмалар ишлатилади. Бундай материалларни цайта магнитлашда жуда кам, яъни ундан бир секунддан бир нсча секундгача вакт сарф булади.
Электротехника ва электр улчов асбобларида, кемасозлик- да хамда техниканинг махсус сохаларида магнит хоссаларига эга булмаган (паромагнит) пулатларни ишлатиш керак бу- .ладп. Ана шм максадлар учун аустенит синфига оид 17Х18Н9, 12Х1810Т, 55Г9Н9ХЗ, 50Г18Х4, 40П4Н9Ф, 40Х14Н9ХЗЮФ2 каби паромагнит пулатлар ишлаб чикилган.
Бу пулатларнинг окувчанлик чегарасидаги кучланиш кичик булади. Шунинг учун бундай пулатлардан юкори куч остида ишлайдиган машина воситаларини тайёрлаб булмайди. Лекин деформациялаш хамда майда структура хосил килиш оркали у пулатларнинг мустахкамлигини ошириш мумкин. Ишкаланиш жуфтларида ишлайдиган воситаларии (40Г14Н9Ф2, 40Х14Н9ХЗЮФ2 каби пулатлар) азотлаш оркали емирилишга чидамлиликни ошириш мумкин.


  1. Download 1.63 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling