V. V. Radlov uzining «SHimoliy Turkiston tillarining fonetikasi» (1882-1883) degan asarida asosan kaysi tillarni tasnif kiladi?

1 Turkiy tillarni (anikrogi turkiy kabilalarni ) birinchi bulib tasnif kilgan olim:
A) Maxmud Koshgfriy V)V.V.Radlov S) V.A.Bogoroditskiy
2.Turkiy tillar tasnifi bilan kizikish nechinchi asrlarda kaytadan boshlanadi?
A)18-19 asrlarda V) 18-20 asrlarda S) 19 asr oxiri va 20 asr boshlarida.
3. Bu tasnif metodlari oldiga kuygan vazifalari maksadlari xam :
A) uzgachadir V) turlichadir S) bir xildir.
4. V.V.Radlov uzining « SHimoliy Turkiston tillarining fonetikasi» (1882-1883) degan asarida asosan kaysi tillarni tasnif kiladi?
A)tojik tillarini V)kirgiz tillarini S) turkiy tillarni.
5.Birinchi bulib uzbek shevalarini tasnif kilgan olim kim?
V.A.Bogoroditskiy V)M.Koshgariy S)V.V.Radlov.
6.V.V.Radlov tasnifiga kura uzbek shevalari nechi guruxga bulinadi?
A) 6 guruxga V) 5 guruxga S)3 guruxga.
7. V.A. Bogoroditskiy 1921 yilda xozirgi turkiy tillarni geografik joylashuvi va fonetik xususiyatlarni xisobga olib nechi guruxga bulgan.
A)6 guruxga V) 5 guruxga S) 7 guruxga..
8.Yokut,karagas , tuva tillari kaysi guruxga kiradi:
A) xakas va abakan guruxi V) oltoy guruxi S) shimoliy –sharkiy guruxi
9.A.N.Samoylovich uz tasnifida turkiy tillarning mavjud V.V.Radlov va F.E. Korsh tasnifini birlashtirib nechi guruxga buladi A)3 guruxga V)2 guruxga S) 5 guruxga.
10. A.N.Samoylovich tasnifiga binoan «CHuvaysh yoki bulgor guruxi»ga kaysi tillar kiradi?
A) tatar, boshkird, oyrot,teleut tillari.V) turkman, ozarbayjon, turk, tillari.S) ulik bulgor va xozirgi chuvash tillari.
11. V.V.Radlovdan ancha keyin , utgan asrning 90 yillarida kim «sart suzining kelib chikishi va manosi xakida» degan ishida uzbek adabiy tili bilan bir katorda turtta uzbek dialekti borligi tugrisida malumot bermaydi?
A)A.R.Samoylivich V) F.E.Korsh S) Ser Ali Lapin.
12. Kimning tasnifida uzbek dialektlarining fonetik sistemasi, grammatik kurilishi va leksik boyligi xakida xech kanday malumot keltirilmaydi.
A)Ser Ali Lapin. V)V.V.Radlov S) F.E.Korsh.
13.Maxmud Koshgariyning kaysi asarida keng xududda xayot kechirgan urug-kabila va ular tillarning bir-biriga bulgan munosabatini, ularning tillardagi yakinlik va farklarni differensatsiya (ajralish) va integratsiya (kushilish) kabi masalalarni aniklagan?
A.»Uzbek tilining tarakkiyot boskichlari» V) «Devonu lugatit-turk» S)»uzbek dialektologiyasi».
14 Kimning asarida yigirmaga yakin turkiy tilning kiyosiy lugatini beradi? A) V.V.Radlov V)Mirza Mattixon S)Maxmud Koshgariy.
15. Maxmud Koshgariydan keyin uzbek xalk shevalarini urganishga kizikish masalalari nechinchi asrdan boshlab paydo bula boshladi? A)19 asrning 2 chi yarmidan. V) 19 asrning birinchi yarmidan. S)20 asrdan.
16.Professor I.I.Zaburin uzbek shevalarini nechi guruxga bulib tasnif kiladi.? A)5 guruxga.V) 6 guruxga. S) 4 guruxga
17.Kimning tasnifida uzbek shevalari orasida katta urin tutgan xozirgi Uzbekistonning anchagina xududiga tarkalgan kipchoklarning j- lovchi shevalar va shimoliy uzbek shevalari xisobga olinmagan. A)V.A.Radlov A) I.I.Zaburin. S) K.K.YUdaxin.
18 .Kim uzbek shevalari tasnifining ikki variantini tavsiya etadi :A) K.K.YUdakin. V) I.I.Zaburin. S) Olim YUnusov.
19. K.K.YUdakin uzining dastlabki variantida uzbek shevalarining tojik tili bilan bulgan munosabati va singarmonizmni saklash darajasiga karab nechta guruxga ajratadi: A)6 guruxga. V) 4 guruxga. S) zguruxga.
20 Keyinchalik K.K. YUdaxin uzbek shevalarini uziga xos xususiyatlari bilan mufassal tanishib avvalgi tasnifiga tegishli anikliklar kiritib , uzbek shevalarini nechi guruxga buldi? A) 6 guruxga V) 4 guruxga S) 5 guruxga.
21. E.D.Polivanov uz tasnifida tildagi ikki xolatni kuzda tutdi bu kaysilar? A)metisatsiya,gibridizatsiya.V) shevalar va millat. S) kipchok va uguz laxjasi.
22.E.D. Polivanov Eronlashish nuktai nazaridan , yani bazi uzbek shevalarining tiklanishi protsessida tojik tilining ishtirokini xisobga olib shevalarni kuyidagicha guruxlashtirdi bular: A) Samarkand-Buxoro shevalari. V) Andijon- SHaxrtxon shevalari .S)Eronlashgan va Eronlashmagan shevalar.
23.Kaysi shevalarga uzbek- kipchok ( j- lovchi) laxjasidagi va Fargonaning singarmonizmli kishlok shevalarini kiritadi?A) Eronlashgan.V)Eronlashmagan. S) CHortok laxjasi.
24. Kim uzining bir kator ishlarida uzbek shevalarining tasnifi xali mukammal emasligini kayd kilib ,uzbek tilshunosligi shevalarning detallashtiruvchi tasnifga zarur deb kursatadi. A) V.V.Radlov. V) A, Alimov S) E.D.Polivanov.
25. 1936 yilda nashr etilgan « Uzbek laxjalarining tasnifida bir tajriba» nomli asarni kim yozgan? A)Gozi Olim YUnusov. V)E.D.Polivanov. S) A.K.Borovkov.
26.Gozi Olim YUnusov uzbek shevalarini nechta katta guruxga bulib tasnif kildi va shu asosda tasnif xolatini xam berdi? A)2 ta .V) 3ta S)5 ta.
27. Gozi Olim laxjaning asosiy til xususiyatlarini xisobga olib turt guruxga buladi bular kaysilar? A) Sayram-CHimkent, Toshkent-Xos,Andijon, Namangan shevalari.V) Eronlashgan,Eronlashmagar,Kurama,Mangit shevalari. S)Suzok,CHalakurgon,Gurlan,Bogot.
28.A.K.Borovkov uzbek shevalarini nechi marotaba tasnif kilgan? A) 3 marta.V) 2 marta.S)4 marta.
29.Kimning birinchi tasnifi 1940 yil «Uzbek adabiyoti va sanati» jurnalida «O novim uzbekskom alfavite» degan makolasida elon kilingan? A) O.YUnusov. V) A.K.Borovkov S) V.V.Radlov.
30.A.K.Borovkov bu tasnifida uzbek xalk shevalarini fonetik tomondan ikki guruxga bulib kursatadi bular kaysilar?A) Y-lovchi,J-lovchi shevalar. V) O-lashgan,A-lashgan shevalar.S)Uzbek-kipchok,turk-barlos laxjalari.
31.A.K.Borovkovning ikkinchi tasnifi nechanchi yilda Uz.FA axborotlarining 5 chi sonida elon kilingan? A)1940 yilda. V)1950 yilda S)1953 yilda.
32.Kim uzbek shevalarining tarixiy lingvistik xususiyatlarini va ayrim dialektlarga kardosh tillar munosabatini xisobga olgan xolda uzbek shevalarining tasnif sistemasini tuzdi. A)V.V.Radlov.V) A.N.Samoylivich. S)V.V.Reshetov.
33.Uzbek xalki tarkibida tarixiy-lingvistik jixatdan bir –biridan ajraladigan nechta dialekt birligi mavjud: F) 3.V)5.S)4.
34.Grekcha dialektos suzidan olinib biror tilning mavjud sheva va laxjalarini urganuvchi fan bu: A)sheva. V) laxja. S) dialektologiya.
35.Dunyoda mavjud tillarning deyarli barchasi uziga xos ichki nimalardan iborat?A) til yoki millatlardan.V)sheva yoki shevachalardan.S)laxja va dinlardan.
36.Kaysi fan Uzbekiston xududidagi va boshka kardosh xamdustlik mamlakatlaridagi uzbeklarning jonli suzlashuv tilini tekshiradi. A)Uzbek laxjashunoslik fani. V) dialektologiya. S)shevashunoslar.
37.Makonni urganish nuktai nazardan dialektologiya nechi xil buladi? A) 3 xil.V)2 xil.S)6 xil.
38.Dialektologiya ( laxjashunoslik)ning urganish makoni bu:A) sheva,dialekt va laxja atamalari V)millat, din, laxja.S) sheva,din,dialekt.
39.Biror til doirasidagi xalk jonli tilining uziga xos fonetik, leksik va grammatik xususiyatlarga ega bulgan eng kichik kismi bu ….. A).dialekt. V)laxja. S)sheva.
40. Tilshunoslikka doir adabiyotlarda kupincha laxja manosida, bazan sheva manosida xam kullaniladigan suz bu …..A)dialekt.V)sheva. S)millat.
41.Arabcha suzdan olingan bulib ,ravish,tarz,yusin kabi manolarni bildiruvchi suzni toping.A)millat.V)laxja S) sheva.
42. Kaysi fanning makoni maxalliy sheva dialekti va laxjasidir.A)Dialektologiya.V)SHevashunoslik.S) Tilshunoslik.
43.Dialekt va shevalarda uchraydigan tovushlarning turli kurinishlarini yozuvda ifodalash uchun kullanadigan malum belgilar sistemasi bu: A)dialektologiya. V) transkripsiya.S)fonetika.
44.Til tovushlarini anik ifodalash uchun xizmat kiladigan yozuv nima deb ataladi? A)Transkripsiya V) dialektologiya S) tilshunoslik.
45 .Uzbekistonda dialektologik ishlarni boshkarib boruvchi yagona ilmiy markaz bu….A)Uzbekiston FA ning Alisher Navoiy nomidagi Til va adabiyot instituti dialektologiya bulimi V) Uzbekiston FA si. S) SHarkshunoslik universiteti.
46.Uzbek shevalarini kartalashtirish ishini kim boshlab berdi. A)A.K.Borovkov I)V.V.Reshetov S) E.D.Polivanov.
47.Kim 1955 yilda « Buxoro viloyatidagi uzbek shevalarini urganish « anketasi yaratdi. A)M.Mirzaev. V)A,Alimov. S)K.Nazarov.
48.A SHermatov kanday shevalar kartasini tuzib chikdi? A)Buxoro viloyatidagi uzbek shevalarini urganish kartasini V)Kashkadaryo gurux щevalar kartasini. S) Uzbek dialektologiyasi kartasini.
49. Lingvistik geografiyaning asosiy urganish obekti bu: A) Aralash zonalar V)Til xodisalari S)mos xodisalar.
50.K.K.YUdaxin uzbek shevalari tasnifining nechta variantini tavsiya etadi: A)3 ta V)5 ta S)2 ta