Va ijtimoiy-gumanitar fanlar korupsiyaga qarshi madaniyat asoslari

Qozog'iston Respublikasining 2015–2025 yillarga mo'ljallangan korrupsiyaga qarshi strategiyasi

Qozog'iston mustaqil mustaqil suveren davlat sifatida shakllanishining boshidanoq korrupsiya muammosi butun jamiyatning barqaror progressiv rivojlanishiga tahdid soladigan eng muhim muammolardan biri sifatida qaraldi. Shu bois davlat organlari faoliyatida ushbu hodisaga qarshi kurashishga katta e’tibor qaratilmoqda va bu yerda birinchi navbatda, albatta, qonunchilik bazasini ta’minlaydigan, ushbu murakkab va mashaqqatli ishni tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy bazani ishlab chiqish va joriy etish zarur. .

Ushbu muammoni hal etish maqsadida korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha bir qator qonunlar qabul qilindi, ular keyingi ma’ruzalarda muhokama qilinadi, “bir qator dasturiy hujjatlar hayotga tatbiq etilmoqda, bu boradagi vazifalarni kompleks tarzda amalga oshiruvchi maxsus vakolatli organ tuzildi. davlat xizmati va korruptsiyaga qarshi kurash sohasi, korrupsiyaga qarshi faoliyat sohasida xalqaro hamkorlik faol amalga oshirilmoqda»[46]. Qozog‘iston “xalqaro standartlarga javob beradigan korruptsiyaga qarshi kurashning samarali institutlari va mexanizmlarini yaratish yo‘lidan maqsadli va bosqichma-bosqich bormoqda”.
Mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi zamonaviy faoliyatning asosini 2014 yil dekabr oyida qabul qilingan “Qozog‘iston Respublikasining 2015-2025 yillarga mo‘ljallangan korrupsiyaga qarshi strategiyasi” tashkil etadi, biz uni tahlil qilishga kirishamiz.
Strategiyaning “Kirish” birinchi bo‘limida istiqlol yillarida korrupsiyaga qarshi kurash sohasida amalga oshirilgan ishlar haqida qisqacha ma’lumot berilgan. Bu yerda mamlakatimizda meritokratiya tamoyili aniq amalga oshirilayotgani – ijtimoiy kelib chiqishi va mulkiy holatidan qat’i nazar, rahbarlik lavozimlariga qobiliyatli va professional tayyorgarlikka ega shaxslarni ko‘tarish, davlat xizmatlari tizimi, shu jumladan, chegaralari aniq shakllantirilgani alohida ta’kidlandi. davlatning har bir organi va rasmiy shaxslarining funksiya va vakolatlarini belgilash. Davlat xizmatlari sohasiga axborot texnologiyalarining joriy etilishi mansabdor shaxslarning fuqarolar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalarini qisqartirdi, bu esa, shubhasiz, korrupsiya holatlarini minimallashtirdi.

trueconf.ru
AD


Rossiya konferentsiya platformasi. Yuklab olish
Internet va mahalliy tarmoqda guruhli aloqa. Xavfsiz video konferentsiya serveri!
| Rossiyada ishlab chiqarilgan


| Chegarasiz


| Chegarasiz hamkorlik


| Tarmoq ichida ishlash


Qo'shimcha ma'lumot olish uchun
“Muqaddima”da ta’kidlanganidek, mamlakatimizda aholining korrupsiyaga qarshi madaniyatini shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratilmoqda.
Shu bilan birga, Qozog‘istonning dunyoning eng raqobatbardosh o‘ttizta davlati qatoriga kirishi uchun qo‘yilgan vazifalar davlatning korrupsiyaga qarshi siyosatini modernizatsiya qilishni va uni amalga oshirishda fuqarolik jamiyati institutlarining rolini oshirishni taqozo etadi. korruptsiya ko'rinishlarini minimallashtirish imkonini beradi. Bu korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha dasturiy hujjat bo‘lgan korruptsiyaga qarshi strategiyani qabul qilish zarurligini tushuntiradi. Shu bilan birga, bu yerda “korruptsiya oqibatlariga qarshi kurashishga emas, balki uning uchun zaruriy shart-sharoitlarni bartaraf etishga e’tibor qaratish lozim”, deyiladi. Boshqacha aytganda, Strategiyada davlat va jamiyat hayotining turli jabhalarida korrupsiya darajasini tubdan pasaytirish, uni yuzaga keltiruvchi sabab va shart-sharoitlarni bartaraf etish imkonini beruvchi kompleks profilaktika chora-tadbirlari yetakchi o‘rin tutadi.
“Kirish”da, shuningdek, Strategiyada belgilangan asosiy yo‘nalishlar korrupsiyaning real holati, uning sabablari, korruptsiyaviy xulq-atvor motivlarini keyingi tahlil qilish, korruptsiyaga oid xatti-harakatlarning holatini jiddiy va xolis baholash asosida aniqlanishi va aniqlanishi zarurligi qayd etilgan. korruptsiyaga qarshi kurash bo'yicha ishlar.
“Mavjud vaziyat tahlili” ikkinchi bo‘limida korruptsiyaga qarshi kurashish sohasidagi ijobiy tendensiyalar nazarda tutilgan bo‘lib, ularni mustahkamlash va rivojlantirish Strategiyani hozirgi bosqichda muvaffaqiyatli amalga oshirishning garovi bo‘ladi.
erishish ushbu salbiy hodisa , ko'rinishlarga qarshi kurashishning maqsad, vazifalari, asosiy tamoyillari va mexanizmini belgilab bergan korruptsiyaga qarshi qonun hujjatlarining qabul qilinishi bilan bog'liq.
2002 yilda Qozog'iston Respublikasi Prezidenti huzurida Korrupsiyaga qarshi kurash komissiyasi tuzildi, unga davlat mansabdor shaxslari tomonidan korrupsiyaga qarshi qonun hujjatlariga rioya etilishini nazorat qilish sohasida keng vakolatlar berilgan, xususan, "korrupsiyaga qarshi kurash bo'yicha takliflar kiritish huquqi" berilgan. Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti ko‘rib chiqilayotgan masalalar bo‘yicha topshiriqlar berish, Respublika Prezidentining tegishli hujjatlarini chiqarish, shuningdek, viloyatlar, Ostona va Olmaota shaharlari hokimlarini, davlat rahbarlarini lavozimidan ozod etishgacha intizomiy javobgarlikka tortish to‘g‘risida Qozog'iston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadigan, korruptsiyaga qarshi kurashish bo'yicha ishlarni tegishli darajada ta'minlamaydigan organlar"[47].

Jazoning muqarrarligi tamoyilining muvaffaqiyatli amalga oshirilishi korrupsiyaga qarshi kurashning ijobiy tendentsiyasiga ham sezilarli ta'sir ko'rsatmoqda: keyingi yillarda mansabdor shaxslarning lavozimi va martabasidan qat'i nazar, korrupsiya jinoyatlarini sodir etganlikda aybdor deb topilgan holatlar tez-tez uchramoqda. , qonun doirasida to'liq javobgar bo'ladilar. Bunday prinsipial yondashuv yangi Jinoyat kodeksida (2015-yil avgust) amalga oshirilgan bo‘lib, unga ko‘ra, “Korrupsiya jinoyatlarini sodir etgan shaxslarga nisbatan da’vo muddati o‘tkazilmaydi, probatsiyani o‘tkazishga chek qo‘yish va bir umrlik qamoq jazosi belgilandi. davlat xizmati lavozimlarini egallash huquqi joriy etildi”. Jinoiy yo‘l bilan olingan mol-mulkni musodara qilish, korruptsiyaga qarshi kurashda rahbarlarning shaxsiy javobgarligi to‘g‘risidagi normalar joriy etildi.

Lekin o‘tgan davrda, deyiladi mazkur bo‘limda, asosiy e’tibor nafaqat davlat xizmatchilari mas’uliyatini kuchaytirish, balki ularning ijtimoiy kafolatlarini ham yaxshilashga qaratildi, bu esa, shubhasiz, ularning o‘z xizmat vazifalarini halol va adolatli bajarishi uchun sharoit yaratishga xizmat qilmoqda.
2020-yilgacha ichki ishlar tizimini yanada modernizatsiya qilish Davlat dasturi va huquqni muhofaza qiluvchi organlarning kadrlar siyosati konsepsiyasi qoidalarini amalga oshirishdan kelib chiqib, huquqni muhofaza qilish organlariga ishonch darajasini oshirish chora-tadbirlari amalga oshirilmoqda. idoralar, benuqson xulq-atvor va yuqori malakali kadrlarni shakllantirish.
Sud hokimiyatiga bo‘lgan ishonchni oshirish, sudyalar korpusini shakllantirish mexanizmini takomillashtirish, elektron sudlovni rivojlantirish, uning shaffofligi va ochiqligini oshirish bo‘yicha ishlar amalga oshirilmoqda.
Aholining axborotdan foydalanishida, xususan, elektron hukumatning shakllantirilishi hamda davlat va xususiy tuzilmalarning internet-resurslarining yaratilishi tufayli fuqarolarga korrupsiya faktlari toʻgʻrisida, shu jumladan ishonch telefonlari va telefonlar orqali maʼlumot berish imkonini beruvchi maʼlum oʻzgarishlar kuzatilmoqda. davlat organlarining veb-saytlari.
Mamlakatimizda ko‘rsatilayotgan davlat xizmatlari sifatini oshirish uchun shart-sharoitlar yaratildi, tadbirkorlik faoliyatiga to‘sqinlik qiluvchi ma’muriy to‘siqlarni bartaraf etish asosida ruxsatnomalar va litsenziyalanadigan faoliyat turlari keskin qisqartirildi, bu esa korrupsiyaga yo‘l qo‘yish imkoniyatlarining torayishiga olib keldi.
“Olib borilgan ishlar natijasi davlat xizmatlarini koʻrsatish muddatlarini buzish (2012-yilga nisbatan 8,7 barobar) va ularni koʻrsatish sifati boʻyicha murojaatlar soni (25 foizga) yil sayin kamaygani boʻldi. avtomatlashtirilgan xizmatlar (2 baravardan ortiq) va davlat xizmatlari markazlari orqali ko‘rsatiladigan xizmatlar (51 foizga) ulushining oshishi sifatida”.
Davlat xaridlari sohasida ham, asosan, ularni avtomatlashtirish darajasining oshishi hisobiga ijobiy o‘zgarishlar kuzatilmoqda.
Ushbu chora-tadbirlarning barchasi, deyiladi ushbu bo'limda, "Qozog'istonga Markaziy Osiyo mintaqasida ham, MDH davlatlari orasida ham korrupsiyaga qarshi kurash darajasida yetakchi o'rinlardan birini egallash imkonini berdi".
Qozog‘istonda korruptsiyaga qarshi kurashda erishilgan yutuqlar haqida gapirar ekan, Strategiya har bir alohida davlatning o‘ziga xos xususiyatlari va uning o‘zgaruvchan xususiyatlari bilan bog‘liq qiyinchiliklar bilan bog‘liq bo‘lgan samarali qarshi choralarni ishlab chiqishning murakkabligini ta’kidlaydi. Korrupsiyaning sabablari, shart-sharoitlari va oqibatlarini aniqlashda mahalliy mentalitet, milliy va diniy xususiyatlar, huquqiy madaniyat darajasi kabi omillarni hisobga olish kerak.
Shu bilan birga, Strategiyada “Korrupsiyaga qarshi samarali va tizimli kurash olib borishning asosiy shartlari davlat organlarining jamiyat oldidagi masʼuliyati va javobgarligi, odil sudlovning mustaqilligi va adolatliligi, qonunlarning tushunarli va qoʻllanilishi oson boʻlishi, davlat boshqaruvida meritokratiyadir. kadrlar siyosati, davlat tartib-qoidalarining shaffofligi va jamiyatda korrupsiyaga toqatsizlik.
Korruptsiyaga qarshi kurashish tizimining muhim bo'g'ini ham profilaktika, korruptsiya namoyon bo'lishi mumkin bo'lmagan shart-sharoitlarni yaratish - korruptsiya xavfini aniqlash va minimallashtirish bo'lib, ular mansabdor shaxslar va oddiy xodimlarning amaldagi harakatlari (harakatsizligi) uchun imkoniyatlar sifatida tushuniladi . davlat va munitsipal boshqaruv tizimi o'z mansab vakolatlarini amalga oshirishda moddiy va boshqa manfaatlarni noqonuniy ravishda olish maqsadida. “Korrupsiya xatarlarini, ularning turli soha va tarmoqlarda tarqalish darajasini baholash davlatdagi kamchiliklarni, shu jumladan huquqiy, korrupsiyaga qarshi kurashish faoliyatini tartibga solish, davlat-huquqiy tartibga solish mexanizmlarida yuzaga keladigan muammolarni aniqlash, shuningdek, korruptsiyaga qarshi kurashish sohasidagi muammolarni aniqlashga yordam beradi. korrupsiyaga qarshi kurashish jarayonida huquqni qo‘llash amaliyotini takomillashtirishga qaratilgan chora-tadbirlar to‘g‘risida”.
Strategiyada korrupsiyaning oldini olish borasidagi ijobiy o‘zgarishlar qayd etilgan holda, shu bilan birga, jamiyat hayotining eng muhim masalalariga daxldor qarorlar qabul qilishda shaffoflik yo‘qligi, fuqarolar nazorati va jamoatchilik fikrini inobatga olish faoliyatida to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilmagani qayd etilgan. haddan tashqari byurokratiya, ma'muriy to'siqlar va hokimiyatni suiiste'mol qilishga olib keladigan davlat apparati.
Bu yerda milliy qonunchilikning asosiy tarmoqlarini sifat jihatidan yangilash davom etayotganiga qaramay, korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha qonunchilik salohiyatini to‘g‘ri tatbiq etishning hal etilmagani muammosiga ham e’tibor qaratilmoqda. Xususiy sektorda korrupsiyaga qarshi kurashish masalalari ham hal etilmagan.
Strategiya bevosita “korruptsiyaga qarshi kurashish masalalarida qabul qilingan ayrim xalqaro standartlarni hisobga olish” zarurligiga ishora qiladi.
Strategiyaning ikkinchi bo'limi zamonaviy Qozog'istonda korruptsiyaga yordam beradigan asosiy omillarning tavsifi bilan yakunlanadi. Bu omillar:
- sohaviy qonunlarning nomukammalligi, bu ko'plab normalarni noaniq talqin qilish imkonini beradi, bu esa korruptsion harakatlar sodir etilishi uchun sharoit yaratadi;
- kuch tuzilmalarining shaffofligi zaifligi, boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish va qabul qilish jarayonining yaqinligi;
- korruptsiya xavfining paydo bo'lishiga yordam beradigan davlat xizmatlarini ko'rsatishda mansabdor shaxslarning aholi bilan bevosita aloqalarining keng doirasi;
- fuqarolarning, shu jumladan mansabdor shaxslarning huquqiy madaniyatining pastligi, bu vijdonsiz mehnatkashlarning g'arazli maqsadlarda qonun va ko'rsatmalarni buzishiga imkon beradi;
- jamiyatda korrupsiyaga yo‘l qo‘ymaslik muhitini shakllantirish bo‘yicha axborot-ma’rifiy ishlarning past darajasi;
- davlat organlarining ayrim toifalari mansabdor shaxslarining mehnatiga haq to'lash va davlat xizmatidagi ijtimoiy kafolatlar darajasining etarli emasligi.
“Maqsad va vazifalar” uchinchi bo‘limida Strategiyaning maqsadi – “davlatning korrupsiyaga qarshi siyosati samaradorligini oshirish, har qanday huquqbuzarliklarga “nol” “bag‘rikenglik” muhitini yaratish orqali butun jamiyatni korrupsiyaga qarshi kurashga jalb etish belgilangan. korruptsiyaning namoyon bo'lishi va Qozog'istondagi korruptsiya darajasini pasaytirish”.
Bu yerda vazifalar ham shakllantirilgan - “davlat xizmatida korrupsiyaga qarshi kurashish; jamoatchilik nazorati institutini joriy etish; kvazidavlat [ 48] va xususiy sektorlarda korruptsiyaga qarshi kurash ; sudlar va huquqni muhofaza qiluvchi organlarda korrupsiyaning oldini olish; korrupsiyaga qarshi madaniyat darajasini shakllantirish; korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha xalqaro hamkorlikni rivojlantirish”.
“Asosiy yo‘nalishlar, asosiy yondashuvlar va ustuvor chora-tadbirlar” to‘rtinchi bo‘limida mamlakatimizning davlat va jamiyat sohalarida korrupsiyaga qarshi kurash siyosatini amalga oshirishning asosiy yo‘nalishlari, yondashuvlari va chora-tadbirlari belgilab berilgan .
Davlat xizmati sohasida mansab vakolatlaridan shaxsiy manfaatlar yo‘lida foydalanish foydasiz va imkonsiz bo‘ladigan chora-tadbirlarni amalga oshirish va shart-sharoitlar yaratish ko‘zda tutilmoqda.
Bu chora-tadbirlardan biri davlat xizmatchilarining nafaqat daromadlarini, balki xarajatlarini ham deklaratsiyasi bo'ladi.
Davlat apparatida korrupsiya darajasini pasaytirish uchun davlatning moliyaviy imkoniyatlari kengayib borishi munosabati bilan mansabdor shaxslarning ish haqi va ijtimoiy nafaqalarni yanada bosqichma-bosqich oshirish ko‘zda tutilmoqda.
Mansabdor shaxslar va fuqarolar oʻrtasidagi aloqalarni qisqartirish va bu aloqalar korruptsion harakatlar uchun zarur shart-sharoitlardan biri boʻlishini taʼminlash maqsadida bir qator davlat funksiyalarini nodavlat sektor – oʻzini-oʻzi tartibga soluvchi tashkilotlarga oʻtkazish, shuningdek, bu boradagi ishlarni kengaytirish choralari koʻriladi. elektron formatda aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar ko‘lami, jumladan, ruxsatnomalar berish kabilar.
Mamlakatdagi eng korruptsiyalashgan soha bu davlat xaridlari tizimidir. Bu yerda har to‘rtinchi korrupsiya jinoyati sodir bo‘ladi. Bu yerda yagona operatorni mustahkamlash, tovar tanlashning avtomatlashtirilgan tizimini joriy etish, bajarilgan ishlar va xizmatlarni qabul qilish tartiblarini takomillashtirish kabi chora-tadbirlar rejalashtirilgan.
Davlat xizmatlarini ko‘rsatish tartib-taomillarini avtomatlashtirish bojxona, soliq, qishloq xo‘jaligi, yer munosabatlari, bank sohalariga ham tatbiq etiladi. “Yagona darcha” tamoyili boʻyicha ( davlat xizmatlari markazlari orqali ) aholiga koʻrsatiladigan davlat xizmatlari roʻyxati ham kengaytiriladi.
Strategiyada oshkoralik tamoyili korrupsiyaga qarshi kurashishning asosiy omili sifatida belgilangan va shuning uchun uni amalga oshirish bo‘yicha ishlar doimiy, tizimli asosda, jumladan, davlat xizmatlarining sifati va mavjudligi monitoringi orqali amalga oshiriladi.
Korrupsiyaning oldini olishda yana bir muhim yo‘nalish – jamoatchilik nazorati. Uni amalga oshirish nafaqat fuqarolik jamiyati institutlari faolligini oshirish, balki tegishli qonunchilikni tartibga solishni ham talab qiladi.
Shu munosabat bilan “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi va “Ommaviy axborotdan foydalanish to‘g‘risida”gi qonunlarni qabul qilishga tayyorgarlik ko‘rilayotgani haqida so‘z boradi. Ulardan birinchisida “fuqarolarning huquq va manfaatlariga daxldor masalalar bo‘yicha ochiq eshituvlar o‘tkazish, davlat organlari qarorlarini jamoatchilik tomonidan ekspertizadan o‘tkazish, rahbarlarning jamoatchilik oldida hisobotini eshitish va ishda fuqarolarning ishtirokini ta’minlash uchun huquqiy asos yaratiladi. kollegial organlar". Ikkinchisi "ommaviy axborotni oluvchilarning huquqlarini, uni taqdim etish, hisobga olish va foydalanish tartibini ta'minlaydi". Hozirda mazkur ikki qonun loyihalari muhokama uchun e’lon qilinmoqda.
kvazdavlat va xususiy sektorda korrupsiyaga qarshi kurash siyosatining asosiy yo‘nalishlarini belgilab beradi, bunda korruptsiya xavfi uning davlat sektoridagi ko‘lami bilan taqqoslanadi. Bu yerda mazkur sohadagi qarorlar qabul qilish jarayonlarining hisobdorligi, hisobdorligi va shaffofligini ta’minlovchi institutsional va huquqiy mexanizmlarga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Hujjat va sud va huquqni muhofaza qilish organlarida korrupsiyaning oldini olish muammosiga ta'sir qiladi. Avvalgi yo‘nalishlarda bo‘lgani kabi, bu yerda ham sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlarini tanlov asosida tanlash mexanizmlari va meritokratiya tamoyili asosida tanlashga qo‘yiladigan talablarni kuchaytirish, sudyalar va huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari faoliyatida shaffoflikni oshirish, sudyalar va huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari faoliyatining shaffofligini oshirish, shuningdek, sudyalar va huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlarining ishini ta’minlashning avtomatlashtirilgan tizimlarini joriy etishga asosiy e’tibor qaratilmoqda. mansabdor shaxslar va fuqarolar o'rtasidagi shaxsiy aloqalarni qisqartirish.
Korrupsiyaning oldini olishning navbatdagi muhim yo‘nalishi fuqarolarning korrupsiyaga qarshi madaniyatini shakllantirishdan iborat. “Fuqarolar korrupsiyaga qarshi kurash madaniyatiga ega boʻlmasdan turib, korruptsiyaga qarshi mustahkam immunitetga ega boʻlmasdan, uni jamoatchilik tomonidan qoralamay turib, koʻzlangan natijaga erishib boʻlmaydi. Har bir qozog‘istonlik, har bir oila korrupsiyaga qarshi kurashish butun jamiyatning ishi ekanini tushunishi kerak”.
Bu ish Qozog‘iston jamiyatining barcha qatlamlarini qamrab olishi va professional asosda amalga oshirilishi kerak. Bu borada ommaviy axborot vositalari muhim o‘rin tutadi.
Strategiyada korruptsiyaga qarshi kurash bo'yicha xalqaro hamkorlikni rivojlantirish muammosi ham ko'rib chiqiladi. Qozog‘istonning BMTning Korrupsiyaga qarshi konventsiyasiga, bu boradagi boshqa hujjatlariga qo‘shilishi “mamlakatimizning korrupsiyaga qarshi xalqaro kurash jarayonlarida faol ishtirokini ta’minlaydi.
Bu, bir tomondan, korrupsiyaga qarshi kurashning ilg‘or tajribalaridan foydalanishga rag‘batlantirsa, ikkinchi tomondan, xorijiy davlatlar bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini kengaytirmoqda.