Turli yoshdagi odam ontogenezi: - A. Ona qornida (Embrional):
- Embrion davri(0 dan 2 oyligacha)
- 2. Fetal davir (2 oylidan 9 oyligacha)
- B. Tug’ilgandan keyin(post embrional):
- 1.Chilla davri(neotal davr 1oygacha);
- 2. Emizikli davr(1 yoshdan- 12 yoshgacha);
- 3.Bog’chagacha davr(1-3 yoshgacha);
- 4.Maktabgacha davr(3-7 yoshgacha);
- 5. Boshlang’ich ta’lim davr(7-11 yoshgacha);
- 6. Yuqori sinf davr(11- 20 yoshgacha);
- Yosh fiziologiya va gigiena:
- Turli yoshdagi organizmlarni
- rivojlanishini o’rganadi.
- Sog’lom avlod jamg’armasi.
- (1993 y 3 dek)
- 2. Sog’lom avlod dasturi
- (1993y 589-qaror)
- 3. Sog’lom avlod ordeni
- (1999y 4 mart)
- 4. Sog’lom avlod yili ishlab chiqilgan (2000y)
- ‘’Sog'lom avlod’’ dasturi:
- 1.Har bir xalq ta’limi xodimi tibbiy va gigiyenik bilimlarga ega bo'lishi;
- 2. Har bir xalq maorifi xodimi ta’lim-tarbiyaning gigiyenik me’yorlarini bilishi;
- 3. Sog'lom turmush tarzini shakllantirish;
- 4. Yosh avlodga gigiyenik tarbiya berish;
- 5. ‘’Sogiom avlod uchun’’ dasturini keng targ'ib qilish;
- ‘’Sogiom avlod uchun’’ dasturi:
- - Yigit va qizlarni bo'lajak oilaviy hayotga tayyorlash, sog'lom turmush tarzini shakllantirish;
- - Qizlarda o'zbek milliy urf-odatlariga xos va mos bo'lgan qadriyatlardan iffat, hayo, nazokat, latofat, ibo tushunchalarini tarkib toptirish;
- - Bolani sog'lom qilib tarbiyalash va ularda kerakli bo'lgan odat va malakalarni tarkib toptirishga o'rgatish;
- - Yigitlarni mard, g'ururli, oilani boshqara oladigan, ota-onasiga, bolalariga mehribon bo'lish hissida tarbiyalash;
- - Yoshlarni zararli o datlar b o 'lg an tamaki, nos chekish, spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni iste’mol qilishga qarshi tarbiyalash;
- - Homiladorlik va tug'ruq paytida ona va bola salomatligini nazorat qilish, mustahkamlash va saqlash;
- - Bir yoshgacha bo'lg an go'daklar salomatligini nazorat qilish, mustahkamlash va saqlash;
- - Bir yoshdan olti yoshgacha bo'lgan davrda bolalar salomatligini mustahkamlash va tarbiyalashni to'g'ri ta ’minlash;
- Anatomiyani rivojiga hissa qo’shgan antik olimlar.
- Odam organizmini o’rganish usullari
- Odam tana tuzilishini o’rganish usullari:
- O’likni organizmni tuzilishini o’rganish:
- o’likni yorish (kesish,bo’laklarga ajratish)
- вo’ktirish
- маkroskopiya
- мikroskopiya
- ineksion usul
- korroziya usuli (разъедания)
- Gistalogiya
- sitologiya
- Tirik organizmni tuzilishini o’rganish :
- tana qisimlarini ko’zdan kechirish
- palpasiya
- perkussiya
- аuskultasiya
- rengenografiya
- rengenoskopiya.
- endoskopiya, exolokasiya (УЗИ)
- кompyuterli tomografiya
- маgnitli –rezonans tomografiya
- аntropometriya.
- Odam organizmini o’rganish usullari
- Instumental usul:
- EKG
- EEG
- мiografiya
- Bioximik teshirish usullari
- Odam tanasining fiziologik o’rganish usullari:
- Odam tanasining o’qi bo’yicha
- joylashuvi
- Odam tanasini o’qi bo’yicha joylashuvi tanani fazoviy ko’rinishini aniqlashga, joylashganini tushuntirish uchun krrak
- Odam tanasini boshlang’ich ko’rinishi: tik turgan holatida oyoqlari birga, qo’l kaftlari oldinga joylashgan
- Tekislik bo’yicha joylashuvi:
- sagitall– o’rta (мediann) (vertikal bo’yicha va oldindan orqaga segital yo’nalishda (lotinchada. sagitta — o’q), tanani o’ng va chap qisimlarga bo’ladi
- Frontal –vertikal,sagital yo’nalishga perpendikular bo’lib, tanani old va orqa tomonga bo’ladi
- gorizontal, sagital va frontal yo’nalishlarga qarama-qarshi bo’lib tanani ko’dalangiga bo’ladi.
- Tanani ikki qismi — o’ng va chap
- Tuzilishi, funksiyasi, hayotiy jarayonlari va rivojlanishiga ko'ra bir biriga o'xshash bo’lgan hujayralar to'plami to'qima deyiladi.
- Odam organizmida to'rt xil:
- epiteliy,
- biriktiruvchi,
- muskul
- nerv to'qimalari mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
