Vaksinani bir-biridan farqi

Mirzo Ulug’bek nomidagi

Vaksinalar (lot. vaccina — sigirga oid), emlashda ishlatiladigan moddalar —infeksion kasalliklarning oldini olish yoki davolash maqsadida qoʻllaniladigan preparatlar. Mikroorganizmlar, shuningdek ularning zararsizlantirilgan toksinlaridan tayyorlanadi, organizmga yuborilganda tegishli yuqumli kasalliklarga nisbatan sunʼiy orttirilgan faol immunitet vujudga keladi.

• Vaksinalar (lot. vaccina — sigirga oid), emlashda ishlatiladigan moddalar —infeksion kasalliklarning oldini olish yoki davolash maqsadida qoʻllaniladigan preparatlar. Mikroorganizmlar, shuningdek ularning zararsizlantirilgan toksinlaridan tayyorlanadi, organizmga yuborilganda tegishli yuqumli kasalliklarga nisbatan sunʼiy orttirilgan faol immunitet vujudga keladi.

Vaksinalar yuqumli kasallikka olib kelishi mumkin boʻlgan viruslar, bakteriyalar yoki boshqa mikroorganizmlarga taqlid qilish orqali ishlaydi. Bu bizning immunitet tizimimizni unga qarshi tez va samarali javob berishga "oʻrgatadi
Vaksinalar ayniqsa chaqaloqlar va bolalar uchun muhim bo‘lib, o‘smirlar va kattalarga uchun ham tavsiya qilinadi.

Vaksinani bir-biridan farqi

• Vaksinani bir-biridan farqi
• Tirik, oʻldirilgan, kimyoviy V. va anatoksinlar farq qilinadi. Tirik V. (chechak, poliomiyelit, qizamiq, gripr, toun, tulyaremiya, silga qarshi V.) kasallik qoʻzgʻatish xususiyatini yoʻqotgan, biroq immunogen xossalarga ega boʻlgan, qoʻzgʻatuvchiga qarshi himoya antitelolar hosil qiladigan maxsus kuchsizlantirilgan mikroorganizmlardan tayyorlanadi. Bunda mikroorganizmlar sunʼiy ozuqa muhitida yoki hayvon organizmida uzoq undiriladi. Tirik V. qoʻllanilganda immunitet barqaror boʻlib, uzoq saqlanadi.

Vaksinani bir-biridan farqi

• Oʻldirilgan V. bakteriyalar va viruslarga yuqori temperatura, ultrabinafsha nurlar, ultratovush, formalin, spirt yoki b. moddalar taʼsir ettirib tayyorlanadi (ich terlama, koʻkyoʻtal va b. kasalliklarga qarshi V.). Kimyoviy V. (ich terlama, toshmali terlama, paratiflar, vabo, difteriya, qoqshol va b. kasalliklarga karshi V.), mikroorganizmlar yoki ularning mah-sulotlaridan maxsus ajratib olingan faol komponentlardir.

Vaksinani bir- biridan farqi

• Anatoksinlar bakterial ekzotoksinlardan ularning zaharli xossalarini formalinda zararsizlantirish yoʻli bilan olinadi. Tibbiyot amaliyotida bitta (monovaksina), ikkita (divaksina) yoki undan koʻp (polivaksina) mikroorganizm komponentlaridan iborat V.dan foydalaniladi. Mikroblarning bir necha tipidan tayyorlanib bitta yuqumli kasallikka qarshi qoʻllaniladigan vaksina polivalent vaksina deyiladi.

Vaksinani ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish bosqichlari:

Vaksinani ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish bosqichlari:

• 1. Birinchi bosqichda qo‘zg‘atuvchining boshlang‘ich laborator sinovlari o‘tkaziladi va vaksinaning dastlabki modeli aniqlanadi.

2. Ikkinchi bosqichda tadqiqot hujayra ichida (in vitro) va hayvonlarda o‘tkaziladi (in vivo). Bunda:

• Preparatning xavfsizligi va samaradorligini baholanadi.
• Jiddiy nojo‘ya ta’sirlari aniqlanadi.
• Qabul qilish mumkin bo‘lgan maksimal doza aniqlanadi.

3. Uchinchi boskich – Klinik bosqich, sinovlar odamlarda o‘tkaziladi va 3ta klinik fazadan iborat buladi:

Nuklein kislota (DNK va RNK) asosidagi vaksinalar

Nuklein kislota (DNK va RNK) asosidagi vaksinalar

DNK-vaksina virusning DNK sidan tayyorlanadi.

Emlanish natijasida virusning DNK molekulasi odam hujayrasidagi genom tarkibiga kiradi. Natijada unga nisbatan immun javob hosil bo‘ladi.

RNK-vaksina virusning matrik-RNK (mRNK)sidan tayyorlanadi.
mRNK va uning lipid zarrachalari virus bilan juda o‘xshashligi tufayli to‘g‘ridan-to‘g‘ri immun javob qo‘zg‘ata oladi. Shuning uchun, RNK-vaksina chaqirgan immun javob tezroq va kuchliroq bo‘lishi ehtimoli bor.

COVID-19 ga qarshi vaksina

COVID -19 ga qarshi vaksina, samarali sinov va mavjud profilaktika choralari bilan birgalikda, pandemiyani nazorat ostiga olishga yordam beradigan muhim vositaga aylanadi. Bir necha istiqbolli vaksinaga nomzodlar qatoridan ayrimlari tasdiqlash uchun koʻrib chiqilmoqda, Pfizer/BioNTech va Moderna vaksinalari esa foydalanish uchun ma’qullandi, xavfsiz va samarali vaksinalarni yaratish jarayoni yangi bosqichga oʻtdi.
E'tiboriz uchun rahmat