Valyuta opratsiyalari

Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot pul qanday yig’ilgani va qanday ishlatilganini ko’rsatuvchi hisobot hisoblanadi. Quyidagi uchta omil pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni tayyorlashga bo’lgan ehtiyojni ko’rsatadi:

1. 
   Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotda aks ettiriladigan daromad/xarajat yoki foyda/zarar biznesning iqtisodiy holati to’g’risida to’liq ma’lumot bermaydi, sababi moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotda pul ko’rinishida bo’lmagan birliklar ham aks ettiriladi. Masalan: eskirish, aktivlarning chiqib ketishi, pul kp’rinishida bo’lmagan dividendlar va kelgusi davr xarajatlari, dragumon qarzlar va boshqalar.
   
2. 
   Inventarlarni sotib olishga sarflangan pullar yoki yig’ib olinishi kechiktirilgan qarzlar savdo, foyda va inventar hajmini oshirib ko’rsatadi, aslida esa mavjud bo’lgan pul ehtiyoylarni qondirishga yetmasligi mumkin.
   
3. 
   Ko’pchilik bizneslarda jamg’arilib boriladigan schotlardan keng qo’llaniladi. Jamg’arilgan daromadlar va xarjatlar ustida to’g’irlashlar olib borish kerak bo’ladi. Bu vaziyatda kompaniyalar bankdan qarz olish yoki aktsiyalari qiymatini oshirish maqsadida foydasini oshirib ko’rsatishi mumkin.
   

Yuqoridagi uchta omil biznesni korxananing aniq va to’g’ri holatini yoritib berish uchun pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni tayyorlashga undaydi.
Pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni ikki xil usulda tayyorlash mumkin: bilvosita va bevosita. ¹
Bilvosita usuli.
Ushbu usuldan foydalanib pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni tayyorlashda to’rtta bosqich mavjud:
1-bosqich: pul kirimini oshiruvchi va pul chiqimini kamaytiruvchi hodisalar jamlanadi.
2-bosqich: joriy faoliyatlar, investitsiyalar va moliyalashtirish faoliyatlariga ko’ra pul kirimi va chiqimini aniqlaymiz.
3-bosqich: Eskirish, pul ko’rinishida bo’lmagan dividendlar va pul ko’rinishida bo’lmagan aktivlar va majburiyatlarni sof foyda va biznes yo’qotishlari bilan taqqoslanishi kerak.
4-bosqich: ikkita davr balansini taqqoslanadi.
Bevosita usul.
Pul oqimla to’g’risidagi hisobotni tayyorlashda foydalanadigan ikkinchi usul bevosita usulidir. Bevosita usulida joriy pul kirimlarining va chiqimlarining har bir asosiy kategoriyasi alohida ko’rsatiladi. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni bevosita usulda tayyorlash uchun quyidagi qadamlar bajariladi;

1. 
   Sof pul miqdorining kamayishi yoki ko’payishi aniqlanadi.
   

2. Joriy faoliyatlardan yig’ilgan yoki ularga sarflangan sof pul miqdorini aniqlanadi.
3. Investitsiya qilishdan yoki moliyaviy faoliyatdan jamg’arilgan yoki ularga sarflangan sof pul miqdori aniqlanadi. ²