Variant №8 Protsessorda buyruqni bajarish ketma-ketligini ko‘rsatuvchi chizmani keltiring va unga tushuntirishlar bering. Boshqarish signallari deganda qanday signallar tushuniladi

2. Boshqarish signallari deganda - qanday signallar tushuniladi, ularning qanday xillari mavjud va ular nima uchun ishlatiladilar? Chizmalar bilan tushuntiring.

Дешифратор - бошқариш схемаси ва φ₁, φ₂ синхросигналлари билан биргаликда, процессорнинг ички қисмларига тегишли бошқариш сигналларини, ҳамда процессордан ташқарига чиқувчи бошқариш сигналларини шакллантиради.

Ҳар қандай компьютерда дастур буйруқларини бажарилишини физик жиҳатдан таъминлаш, унинг шиналари орқали узатиладиган бошқариш сигналлари ёрдамида амалга оширилади.

Бошқариш схемасида процессорга кирувчи 6-та ва ундан чиқувчи 6-та бошқариш сиг-наллари мавжуд (3-расмга қаралсин).

3- расм.К580 процессорининг ички регистрлари.

Процессорга кирувчи бошқариш сигналлари:

φ₁ ва φ₂ – тактловчи импульслар, процессорга тактловчи генератордан доимий равишда бериб туриладиган ва уни тактлашни таъминлайдиган импульслар.

RESET – процессорни бошланғич холатга ўтказиш сигнали;

READY – процессорни хотира ёки ташқи қурилма билан маълумот алмашинишга тайёрлигини англатувчи сигнал;

INT – ташқаридан бўладиган узилишни амалга ошириш учун рухсат сўраш;

HOLD – ташқи қурилмани хотирага тўғридан-тўғри мурожаат қилиш учун, шинани эгаллаш сигнали.

Процессордан чиқувчи бошқариш сигналлари (3-расмга қаралсин):

READ – маълумотларни қабул қилишга руҳсат бериш сигнали;

WRITE – маълумотлар шинасига, ахборотни чиқариб қўйилганлигини англатувчи сигнал;

SYNC – синхронлаш сигнали, яъни машина циклини бошланганлигини англатувчи сигнал;

WAIT – процессорни кутиш холатига ўтганлигини англатувчи сигнал;

INTE – узилишни амалга оширишга рухсат берувчи сигнал;

HLDA – шинани эгалланганлигини тасдиқлаш сигнали, яъни ташқи қурилмага маълумотлар ва адрес шиналарига уланишга рухсат бериш сигнали.

Юқорида келтирилган бошқариш сигнал-лари, нафақат 8-разрядли, балки барча 16, 32 ва 64-разрядли компьютерлар шина-ларининг таркибида ҳам мавжуддир.

Шунинг учун ушбу бошқариш сигналларининг хилларини ва уларнинг бажарадиган вазифаларини ўрганиб чиқиш муҳим ҳисобланади.

3. To‘g‘ri va teskari kodlar deganda qanday kodlar tushuniladi va ular nima uchun ishlatiladi? Misollar yordamida tushuntirib bering.

To‘g‘ri va teskari kodlar. EHMda boshlang‘ich ma’lumotlar va qoniqarsiz sonlarni belgisini EHMning razryad setkasida son belgisini tasvirlash uchun katta razryadli sondan oldin qo‘shimcha belgili razryad kiritiladi. Unda musbat sonni ko‘rsatish uchun e ya’ni 0 manfiy sonni ko‘rsatish uchun 1 qiymatlar kiritiladi. EHMda sonlarni kodlashtirishda maxsus; to‘g‘ri, teskari va qo‘shimcha kodlardan foydalaniladi.

To‘g‘ri kod. Ikkilik X sonni to‘g‘ri kodda [x pr ] uni absalyut kodlashtirilgan soyiga asosan tasvirlanadi.Umuman olganda ikkilik droblangan X sonini to‘g‘ri kodga o‘tkazish formulasi quyidagicha bo‘ladi:

agar X > O [Xpr] = { 1+X, agar X <0

Musbat X sonning to‘g‘ri kodi [X pr ] kodlashtirilgan holda shu sonning yozuviga turlicha mos keladi: agar X=+0 , X1X2......Xpr, unda [X]pr= 0 , X1X2.......X m

Manfiy X c oning to‘g‘ri kodi [X]pr kodlashtirilgan xolatda quyidagicha yoziladi: agar X=-O.X1X

2 ...X m , unda [X]pr=1„X1X 2 ..X m , bo‘ladi.

1 Misol: X=+0.11010 va X=-0.01010 sonlarni to‘g‘ri kodda ko‘rsating.

[X]pr=0.11010: [X]pr=1.01010

Shuni aytib o‘tish kerakki to‘g‘ri kodda 0 soni bir xil emas, ya’ni uchlik tenglikda 0=+0=-0,

[+0]pr=0.00.....00: [-0]pr=1.00.....00 bo‘ladi.

Shunday qilib to‘g‘ri kodda 0 qiymati ikkita holatda, musbat va manfiy nollar deb ataladi. To‘g‘ri kod asosan EHMda musbat va manfiy sonlarni xotirada saqlovchi moslamalarda saqlash uchun foydalaniladi.

Teskari kod. X sonlarining teskari kodi [X]tes. sifatida belgilanadi. Musbat sonlarni teskari kodi uning to‘g‘ri kodi bilan bir xil: agar X>0 bo‘lsa, unda [X]tes=[X]tug=X. Manfiy sonni teyekari kodi quyidagicha shakllanadi:

1) Belgili razryadda bir yoziladi;

2) Sonli razryadda birlar nollar bilan, nollar esa birlar bilan almashtiriladi.

Shunday qilib musbat X sonining teskari kodi X=+OD0110[X] tes.=0.101 Yuga teng, manfiy son X=-0.01001 [X] tes.=1.10110ga teng bo‘ladi. Shundan kelib chiqadiki, ikkilik X sonlarining teskari kodga aylantirish formulasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi;

agar X > O [X] tes = { 2-2 - m +X, agar X <0

Teskari kodda musbat va manfiy kodlar bor: [+0]tes.=[+0.00.....0]tes.=0.00.....0;

[-0]tes= [-0.00.....0]tes=10.00...0-0.00....01=1.111....11.

EHMda maxsus kodlar (teskari va qo‘shimcha) qo‘shish jarayonini ayirish jarayoniga almangtarib beradi. Bu esa bizga qo‘shish jarayonilari hakida ma’lumotdar beradi.

2-Misol X=+0.101 va U=-0.001 sonlari teskari kodda qo‘shilsin.

[X]tes.= 0.101 + [X]tes.= 1.110 10.011.

Bunda jarayon qiymati musbat, chunki belgili razryadda 0 turibdi. Qo‘shimcha kodda qo‘shish jarayonida belgili razryaddan chiqib ketgan ko‘chirish birligi chiqarib tashlanadi va kichik sonlar razryadiga qo‘shilmaydi.