Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi

4. 2. 2. Ijti moi y si yosat sa maradorli gi ni bahol as h mezonl ari. 
Me zon ( kriteri ya) – bu t aqqosl ash yoki bahol ash uchun o`lchov, andaza. 
Mas al an, mehnat – ki shi qadr- qi mmati ning mezoni dir. Mezonl ar sa mar adorli k, 
i nt ensi vli k, i qtisodiy bar qar orli k, davlat byudj eti ni ng t aqchilli gi, ehti yoj ni 
qondirish mezonl ari bo`l adi va ul ar ni ng har biri ni hisobl ash t arti bi mavj ud.
Mar kazl ashgan hol da, ijti moi y ri vojl ani sh f ondl ari t uzil gan, aholi ni ijti moi y 
hi moyal ash al ohi da dast url ari qo`ll ab- quvvatl angan, il mi y i shlar qili ngan. Leki n, 
bu i shni ng natijal ari yet arli bo`l magan: ijti moi y ehti yojl arga mabl ag’l ar va 
resursl ar ni t aqsi mlashni ng t engl ashtirilgan t a moyili a mal qil ar di, qat or 
mi nt aqal ar da a mal dagi ijti moi y me` yorl ardan ort da qolish kuzatilar di. Dast ur va 
l oyi hal ar ko` pi ncha moddi y- moli yavi y t a` mi not va ani q a mal ga oshirish 
me xani z mi ga ega bo`l magan.
Yuqori dagil ar dan keli b chi qi b, j a miyat ni ng ijti moi y yangil ani shi ga 
yo` naltiril gan qat or tamoyil va mezonl ar ni sanab o`t a miz:
1. Bozor xo`j ali gi ni yaratish - maqsad e mas, bal ki har bir f uqar oga l oyi q hayot ni 
ta` mi nl ash vosit asi. Shuni ng uchun, bozor mexani z ml ari ni kiriti b, davl at 
biri nchi navbat da ijti moi y ust uvor yo` nalishl ari ni ani ql ab, aholi ni ijti moi y 
hi moyal ash chora-t adbirl ari ni ta` mi nl ashi zar ur. 
2. Ja mi yat ni ijti moi y sog’l o ml ashtirishga aholi ni ijti- moi y hi moyal ash ti zi m va 
ta moyill ari ni o`zgartirish or qali erishish mu mki n. Uni ng amal ga oshirilishi 
ja mi yat ni ng, shuni ngdek, barcha ijti moi y - si yosi y i nstit utl arni ng nazor ati da 
bo`lishi kerak.
3. Ijti moi y ehti yojl ar ni qondirish uchun mavj ud r esurs-l ar ni ekspert bahol ash 
me xani z m va mezonl ari ni ishl ab chi qi sh zarur. 
4. Iqtisodi yot nafaqat bevosit a i shl ab chi qarish zaxira-l ari ga, bal ki aholi ni ng 
ko` pga kechi ktiril gan ijti moi y ehti yoj -l ari ga «qaratilishi » zar ur.
5. Ijti moi y ust uvor yo`nalishl ar byudj et, soli q, i nves-titsi on si yosat asosi da 
bo`lishi zar ur. 
6. Eng ka m yashash daraj asi, «i st e` mol savati ni t a` mi nl ash» - davl at si yosati ni ng 
eng asosi y yo` nalishlari dan biri. 
7. Da vl at daraj asi da xususi yl ashtirish si yosati ga ijti- moi y-i qtisodiy baho beri sh, 

---

33 
uni davl at mul ki ni ng ust uvor manf aatl ari nuqt ai-nazari dan o`t kazilishi ni 
ta` mi nl ash muhi m. 
8. Regi onal si yosat ni ng yo` nalishl ari dan biri-aholi ni ng bandli k tizi mi ni yaratish, 
ishl ovchil ar ni ng mal akasi ni oshirish va yangi ish j oyl ari ni yaratish l ozi mli gi dir.
9. Ijti moi y sohani ng ahvoli ko` pgi na o millarga bog’li q. Ul ar dan biri ga ri oya 
qil masli k shakll anayot gan j a mi yat far ovon-li gi tizi mini buzadi. 
Ijti moi y soxani ng xol ati bir qancha o millardan t ashkil t opib, j a mi yat ni ng 
g’a mxo`rli gi ni shakllangan tizi mi asosi da ri vojlanadi.