Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi
2. 1. Bos hqaruvni ng kl assi k makt abl ari
Download 1.87 Mb. Pdf ko'rish
|
N. Ziyavitdinova - Ijtimoiy menejment
2. 2. 1. Bos hqaruvni ng kl assi k makt abl ari. Bos hqar uvni ng za monavi y il mi paydo bo`lishi. F. Teyl or no mi bil an bog’li q. O` z nazari yasi ni ng asosi y hol atl ari ni u «Fabri kani boshqarish» ( 1903), «Il mi y boshqar uv t a moyillari » ( 1911), «Kongr essni ng maxsus ko mi ssi yasi ol di da ko`rsat ma» (1912) ishl ari da ko`rsat di. Ular quyi dagilarga yo`naltiril gan: eski, an`anavi y ish usullari ni al mashtiruvchi il miy asosni ng yaratilishi, uni ng har bir el e menti ni il mi y tadqi q qilish; ishchilarni il miy mezonl ar asosi da tanl ash, ularni o`qitish; mehnat ni t ashkil etish tizi mini j ori y qilishda ma` muri yat va ishchilar o`rt asi da ha mkorli k; ma` muri yat va ishchilar o`rtasi da mas`uli yat va mehnat ni teng taqsi mlash. Teyl or ti zi mi ni ng asosi da al ohi da i shchi me xnati ni muvofi ql ashtirish, i shl ab chi qarish j arayoni ni qayt a t ashkil etish, tashkil ot ni boshqarish j arayonl ari usuli yot adi. Teyl or ni ng aynan mana shu tizi mi sanoat kor xonal ari i shi da keng qo`ll anil moqda. Teyl or ti zi mi ni t ashkil et uvchi t ashkilot da i shchi ni al ohida mexnati ni muvofi ql ashtirish va i shl ab chi qari shni qayt a t ashkil etish t ashkil ot mehnati va boshqar uvni ng u mu mi y ta moyill ari ni ishl ab chi qishdan boshl angan. Kl assi k makt abni ng yana bir vakili A. Fayol’dir. U o`zi ni ng « Umu mi y va sanoat ma` muri yati » ( 1923) kit obi da ma` muri yat faoli yati t ahlili ga u mu mi y yondashuvni i shl ab chi qi shga va bu asosda ma` muri yl ashtirishni ng qat`i y maj buri y ta moyill ari ni shakll antirishga harakat qildi. Uni ng t a` ki dl ashicha, boshqarish - tasarr uf da bo`l gan bar cha resursl ar dan maksi mal i mkoni yatl ar ni i shga soli b, kor xonani uni ng maqsadi sari et akl ash. Fayol’ fi kri cha, ma` muri yatl ashtirish boshqar uvni ng bir qis mi ni t ashkil eti b, o`zi da yanada kengr oq i shl ab chi qarish, tij orat, moli ya, kredit, buxgalt eri ya hi sobi va ma` muri y vazifal ar o`aoli yati ni aks ettiradi. Fayol’ ma` muri y vazifalar ni tahlil qilar ekan, u 5t a el e ment ni: rej al ashtirish, t ashkilot, nazorat muvofi qlashtirish va ol di ni ko`rish el e mentl ari ni bel gil ab ber di. Fayol’ ma` muri y faoli yat t a moyillari ni i shl ab chi qdi. Ul ar: mehnat ni ng taqsi mlani shi, xoki miyat, i nti zo m, boshchili k yakdilli gi, i ndi vi dual manf aatl ar ni ng u mu mi y manfaatlarga bo` ysunishi, rag’ batlantirish, mar kazl ashish, t engli k, tashabbus, kor porati v ruh. 18 Kl assi k boshqar uv makt abi ni ng keyi ngi rivojl ani shi i kki asosi y yo` nalishda bor di: ishl ab chi qarishni maqbull ashtirish va boshqar uvni ng u mu mi y mua mmol ari ni t adqi q etish. Bu bor ada G. Emerson, L. Ur vi k, M. Veber, G. For d ishl ari ni ta`ki dl ash l ozi m. G. Emerson o`zi ni ng «Unu mdorli kni ng o`n i kki t a moyili » ( 1911) i shi da kor xonani boshqarish t a moyill ari ni ko`ri b chi qdi va s hakllantirdi. e merson fi kri cha, bunday t a moyill ar quyi dagil ar: ani q shakllantiril gan boshqar uv maqsadl ari; har bir yangi j arayonga isti qbol dagi maqsadl arni hisobga ol gan hol da sog’l om fi kr nuqt ai nazari dan yondashuv; muvofi ql ashtiruvchi masl ahat; i ntizom; personal ga haqqoni y munosabat; dispet cherli k; me` yor va jadvallar shar oitlari ni nor mall ashtirish; mukof otlash. e merson boshqar uv va i shl ab chi qarishni t ashkil etish masal al ari ni hal etishda ko mpl eksli yondashuv zar urli gi ni biri nchi bo`li b ko`rsat di. L. Ur vi k, A. Fayol’ni ng asosi y hol atlari ni ri vojlantirdi va chuqurlashtirdi. U asosi y e`ti bor ni ras miy t ashkil etish t a moyi llari ni ishl ab chi qishga qarat di: Oda ml ar ni ng t uzil maga mosli gi. Ma xsus va bosh sht abni t uzish. Huquq va mas`uli yatni ko`yilishi. Nazorat kengli gi. Ma xsusl ashtirish. Ani qli k. Sanoat kor xonal ari da i shl ab chi qarishni tashkil etishni mukammall ashtirish bil an G. For d shug’ ullangan. U F. Teyl or ti zi mi dan f oydal anishda ol g’ a qada m bosdi va uni keng i shl ab chi qarishda qo`lladi. SHu maqsadda For d ko` yi dagi boshqar uvni tashkil etish t a moyill ari ni qo`lladi: But un i shl ab chi qarish j arayoni, uni ng pog’ onal ari va al oqal ari ni ani q rej al ashtirish va hisob- kit ob; Ish sharoitlari ni rejalashtirish va hisobga olish; Ho m ashyo, mat eriallar, mexani z mlar, ishchi kuchi tayyorl ash; Ishl ab chi qarishni standart texnol ogi ya bo`yi cha a mal ga oshirish; Ishl ab chi qarishni muka mmall ashtirish yo`llari ni doi mo i zlash; Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling