Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslari
Download 7.29 Mb. Pdf ko'rish
|
anteplaget
|
1.5-rasm. Ijtimoiy injineriya hayotiy siklining bosqichlari
- Ichki tarmoq. Korxona tizimlariga ta’sir qiladigan tarmoq, u mahalliy, global yoki simsiz bo‘lishi mumkin. So‘nggi yillarda masofadan ishlaydigan usullarning ommaviylashi sababli, ichki tarmoqlarning chegaralari sezilarli darajada o‘zboshimchalik bilan kengaytirildi. Kompaniya xodimlari har qanday tarmoq muhitida xavfsiz ishlarni tashkil qilishda nima qilish kerakligini tushunishlari lozim. -Tarmoq perimetri. Kompaniyaning ichki tarmoqlari va tashqi, masalan, internet yoki hamkor tashkilotlar tarmoqlari o‘rtasidagi chegara. Ijtimoiy injineriyaga tegishli ko‘plab hujumlar mavjud, quyida ularning ayrimlari keltirilgan: Fishing (texnikaviy hujum). Fishing (ing. Phishing – baliq ovlash) Internetdagi firibgarlikning eng mashhur ijtimoiy muhandislik hujumlarining bir turi bo‘lib, uning maqsadi foydalanuvchining maxfiy ma’lumotlaridan (login/parol) foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lish bo‘lib u qurbonlarda shoshilinchlik, qiziqish yoki qo‘rquv hissini yaratish uchun elektron pochta va matnli xabarlarni jo‘natadi. Fishing elektron pochta xabarida kiber jinoyatchilar odatda sizdan quydagilarni so‘rashdi: Tug‘ilgan kuni Ijtimoiy sug‘urta raqamlari Telefon raqamlari Kredit karta tafsilotlari Uy manzili Parol ma’lumotlari (yoki parolingizni qayta o‘rnatish uchun nima kerak). Keyinchalik kiber jinoyatchilar ushbu ma’lumotlardan jabrlanuvchining nomini o‘zgartirish va kredit kartalari yoki kreditlar, bank hisoblarini ochish va boshqa firibgarlik uchun ariza berish uchun foydalanadilar(1.6-rasm). Fishing hujumlarining turlari quydagilar: Ommaviy fishing - aldamchi fishing deb ham ataladi, bu eng keng tarqalgan fishing hujumidir. Kiberjinoyatchilar yolg‘on vadalar beradigan soxta xabarlarni ommaviy ravishda yuborishadi: siz pul yutib oldingiz, to‘lovni qaytarish huquqiga egasiz yoki hisobingiz to‘lanmagan va chora ko‘rish talab etiladi. Ular hech bo‘lmaganda bir nechtasi shaxsiy ma’lumotlarni o‘g‘irlash nishoniga aylanishini bilib, ko‘p sonli odamlarga bir xil elektron pochta xabarini yuborishadi. 1.6-rasm. Fishing hujumiga misol Spear Phishing - ushbu sxemaning ijrochilari uy vazifalarini bajarishdi. Kiberjinoyatchining kimnidir aldash ehtimolini oshirish uchun ular o‘zlarining potentsial qurboni haqida iloji boricha ko‘proq shaxsiy ma’lumotlarni topadilar. So‘ngra, ular nishonning qo‘riqchisini tushirish uchun ayniqsa qonuniy ko‘rinadigan xabarni tayyorlash uchun foydalanadilar. Whaling Attack - bu nayzali fishingning bir turi bo‘lib, tajovuzkor kompaniya rahbarlarini nishonga oladi va ularning login ma’lumotlarini o‘g‘irlashga harakat qiladi. Muvaffaqiyatli bo‘lsa, jinoyatchilar ushbu nozik ma’lumotlardan kompaniyadan o‘g‘irlash yoki kompaniyaning boshqa xodimlarini aldash uchun rahbar sifatida foydalanishlari mumkin. Fishingni klonlash - fishingning bu shakli ayniqsa aldamchi va uni aniqlash qiyinroq bo‘lishi mumkin. Buzg‘unchi maqsad allaqachon olgan qonuniy xabarning mazmunini ko‘chiradi va xabardagi asl havolalarni soxta web-saytga olib keladigan zararli havolalar bilan almashtiradi. Muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun kiberjinoyatchi allaqachon jabrlanuvchining login ma’lumotlariga ega bo‘lishi kerak. Fishing elektron pochta xabarlarining eng keng tarqalgan misollari: Download 7.29 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|