Vii asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O’rta Osiyoda tarbiya maktab va pedagogik fikrlar

---

VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O’rta Osiyoda tarbiya maktab 
va pedagogik fikrlar. 
REJA 
1.Islom dini tarqalgandan keyin Movarounnaxrda ta’lim tizimi. 
2. Maktabda va madrasalarda ta’lim mazmuni.
3.Xadis ilmining paydo bulishi. Imom Ismoil al-Buxoriy va uning «Al-jome’ as-
saxix», «Al-adab al-mufrad» asalarida tarbiya masalalari.
4.Xadislarning tarbiyaviy axamiyati.
Tayanch iboralar: 
Movarounnahr, madaniyat, ta’lim, tarbiya, xalq og’zaki ijodi, axloqiy 
tarbiya, aqliy tarbiya, jismoniy tarbiya, ma’rifiy tarbiya, doston, urf-odat, ma’rifat, 
epos, islom, din, madrasa. 
Adabiyotlar ro’yxati: 
1. Hoshimov K. va boshq. Pedagogika tarixi. T.: «O’qituvchi», 1996 y.
Kushimcha adabiyotlar. 
2.Mahkamov U. Odob-axloq saboqlari. – T., 1994. 
3.SHayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Din nasihatdir. T.: «SHarq», 
2006, 144 bet. 
4.Abdurahmonov A. Saodatga eltuvchi bilim. T.: «Movarounnahr», 2002, 720 
bet. 
5.O’zbek pedagogikasi antologiyasi. I jild, T.: «O’qituvchi», 1995, 140 bet. 
1. Islom dini tarqalgandan keyin Mavarounaxrda ta’lim tizimi. 
VII asr boshlarida tashkil topgan Arab xalifaligi uz mavkeini mustaxkamlash 
uchun boshka mamlakatlarni xam zalb eta boshladi.Eron, Kavkaz orti, Suriya, 
SHimoliy Afrika, Janubiy Ispaniya xam xalifalik tarkibiga kiritildi.
VII asrdan boshlab arablar Movarounnaxrga xam xujum boshladi. VIII asr 
urtalarida esa butun Movaronnaxr zarb etildi, natijada bu ulkada xam xalkka islm 
dini kabul kildirildi.Arablar istilo etgach Movaronnaxrda xam islom goyalariga 
asoslangan ta’lim- tarbiya tizimi urnatila boshlandi. Va yangi tizimga ega bulgan 
ta’lim muassasalari paydo buldi. Islom dini kabul kilingan joylarda machitlar, 
machitlar kashida esa maktablartashkil etildi. Arab tilini urganish joriy etildi, 
maktablarda ta’lim arab tilida olib borilar va u yerda asosan “Kur’oni Karim” 
urganilir edi. Arab bulmagan bolalarga islom dini asoslarini urganish maksadi 
“Xaftiyak”, “CHor kitob” kabi darsliklar ukitilardi.
XII asrdan boshlab, islom dinini turkiy tilda yozilgan asarlarda xam 
ommaloshtirish boshlandi.Misol tarikasida Axmad Yassaviyning «Xikmatlar» 
asasrini keltirish mumkin. Xalk assosan, uz ona tilida suzlashsa xam, yozuv arab 
alifbosida edi.U davrda savod chikarish xarf va suzlarni yozishni urganishdan 
boshlanar edi.Maktab suzining, arabcha «yozuv urgatadigan joy» deb nomlarini 
xam ana shundadir. 

---