Vii bob. Tashqi siyosatning konstitutsiyaviy asoslari l-§. Tashqi s iy o s a t yuritish davlatn in g muhim va zifa si

4-§. Ittifoqlar tuzish, hamdo4stliklarga va boshqa dav- 
latlararo tu zilm alarga kirish
0 ‘zbekiston tashqi siyosati, yuqorida qayd etilganidek, mam- 
lakatimiz xavfsizligini t a ’minlashni maqsad qilib qo'yadi. Shu­
tting uchun K onstitutsiyaning “Tashqi siyosat” bobi 17-moddasida: 
“Respublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi 
va xavfsizligini t a ’minlash maqsadida ittifoqlar tuzishi, hamdo'st- 
liklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan 
ajralib chiqishi m u m k in ”, - deb belgilab qo'yilgan.
Demak, bu qoida 0 ‘zbekistonning xavfsizlik maqsadida turli 
birlashmalarga birlashishi mumkinligini konstitutsiyaviy asosda
mustahkamlaydi.
1991-yil 21-dekabrda Qozog'istonning Olma-ota shahrida Ozar- 
bayjon, A rmaniston, Belorusiya, Qozog'iston, Qirgiston, Moldova, 
Rossiya, Tojikiston, 0 ‘zbekiston, Ukraina davlat boshliqlari uch- 
rashuvida Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi (MDH) tashkil qilindi.
Bu Sobiq Ittifoq tarkibidan chiqib, mustaqillikka erishgan 
davlatlaming dastlabki xalqaro tashkiloti edi. Bu tashkilotning 
tuzilishi a ’zo m am lakatlarning taqdirida ijobiy rol o'ynaydi. Bu 
liamdo'stlik Sobiq Ittifoq respublikalari ortasida turli qurolli 
to'qnashuvlar, bir-biriga chegara xususida e’tirozlar bildirish ka-.
125
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bi m a s a l a l a r n i n g oldini oldi. H a m d o 's tlik n in g ta sh k il topishi 
Ittifoq davlat — Y ugoslaviyaning tarqalib ketishidagi kabi qon 
to 'k ilish larin in g oldini oldi. S iy o satch ilarn ing t a ’kidlashicha, agar 
M D H tu z ilm a g a n d a Sobiq Ittifoq hududida Yugoslaviyadagidan- 
da d ahshatliroq u ru s h la r bo'lishi va u hozirgacha davom etishi 
m u m k in edi. M D H siyosiy tashkilot bo'lmay, ixtiyoriy iqtisodiy 
u y u s h m a edi.
M D H u y u s h m a s i O 'zb ek isto n g a shu u y u s h m a a ’zolari bilan 
tenglik asosida ikki to m o n lam a aloqalar o 'rn atish g a k a tta imkoni- 
yat yaratdi.
M D H u y u s h m a s i doirasida kollektiv xavfsizlikni t a ’minlash 
imkoniyati v ujudga keldi va m am lak a tim iz bu yo'nalishda ham 
ishtirok etdi.
2001-yil 15-iyunda Xitoy R espublikasining S h an x ay shah- 
rida, Xitoy, Rossiya, Q ozog'iston, Tojikiston, Q irg'iziston va 
O 'z bekiston davlat boshliqlarining uchrashuvida yangi tashkilot 
tuzilib, u S h a n x a y ham korlik tashkiloti (ShHT) degan nom bilan 
xalqaro m u n o sab atlard a o'z o'rniga ega bo'la boshladi. Bu tashki- 
lotning tuzilishi XXI a s rn in g boshlanishidagi e n g m u h im xalqaro 
voqealardan biri bo'ldi. Tashkilot doirasida a’zo davlatlar xavfsiz­
likni birga hal qilish, bir-biriga ishonchni, siyosiy, iqtisodiy va 
m adaniy sohada hamkorlikni kuchaytirishga ahd qildilar.
Hozirgi kunda bu tashkilot doirasida a’zo davlatlar iqtisodiy, 
m adaniy m a salalard a ham korlik qilib, an ch ag in a yu tu q larg a erish- 
di. Ayniqsa, bu tashkilot doirasida narkotrafik, terro rizm g a qarshi 
k urash bo'yicha k atta ishlar am alg a oshirildi. Toshkentda tashki- 
lotning te rro rizm g a qarshi kurash mintaqaviy ijro qo'mitasi qa- 
rorgohi joylashgan, bu esa m am lakatim iz m a zk u r tashkilot faoli- 
yatida te n g aso sd a ishtirok etishini yana bir bor ko'rsatadi.
O 'zbekiston xalqaro siyosiy-harbiy tashkilot - NATOning 
tinchlik va xavfsizlik yo'lida hamkorlik dasturida ham ishtirok 
etadi.
O 'z b ek isto n mustaqillikka erishgandan s o 'n g (1992-yildan 
20 0 0 -y ilg ach a) juda ko'plab m am lak a tla r bilan ham korlikka kirish- 
di, te n g aso sd a sh a rtn o m a la r tu z d i1.
1 Bu 
haqda 
batafsil 
qarang: 
Mustaqil O'zbekiston tarixi. Uchinchi kitob. - Т.: Sharq, 
2000. - 528-535-betlar.
126
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Eng muhimi, boshqa davlatlar qanday davlat bo'lishidan q a t’i 
nazar tenglik asosida hamkorlik o'rnatish asosiy vazifa deb qaral- 
di. Prezidentim izning: “Rossiya Federatsiyasi bilan te n g huquq- 
li va o'zaro manfaatli aloqalar o'rnatish O'zbekiston uchun juda 
muhimdir” 1, - degan so'zlari har qanday hamkorlikda tenglik, 
O'zbekiston m anfaati yotishiga alohida e ’tibor berish zarurligini 
ko'rsatadi.
0 ‘zb ek isto n n in g mustaqillikka erishgan paytdan to hozirga- 
cha olib borayotgan va Konstitutsiyaga asoslangan tashqi siyo- 
sati natijasi hozirgi kunda aholining tinch-totuv yashayotganida, 
har qanday davlatlar bilan tenglik asosida hamkorlik qilayotganida 
ko'rinib turibdi.