Vii bob. Tashqi siyosatning konstitutsiyaviy asoslari l-§. Tashqi s iy o s a t yuritish davlatn in g muhim va zifa si

M avzuni mustahkamlash uchun savollar:
1. S h a x sn in g huquqiy holati nima?
2. S h a x s huquqiy holatining kon stitu tsiya viy aso sla ri qan­
day belg ilan gan ?
3. Fuqarolik nima?
4. S h ax s fuqaro bo'lgach qanday im koniyatlarga ega bo'ladi?
5. F u qarolarnin g qonun oldida tengligi nimani bildiradi?
6. F u qarolarnin g huquq va erkinliklarini cheklash mumkin-
mi?
7. Yagona fuqarolik nima, uning aham iyati nim ada?
8. F uqarolikka qa n d a y ega bo'linadi?
9. Fuqarolik q an d a y hollarda y o ‘qotiladi?
10. F uqarolarning huquqlari m am lakat ichkarisida qan day 
himoya qilin ad i?
11. Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmagan sh axslarn in g 
huquqlari q a n d a y him oya qilinadi?
12. F uqarolarning huquqini himoya qiluvchi qan day d a v la t 
va n o d a v la t tash kilotlarin i bilasiz?
145
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

IX bob. Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari
I-§. S h a x siy huquq va erkinliklar tushunchasi
S haxsiy huquq va erkinliklar tu sh u n c h a s in i aniqlashdan av­
val u m u m a n . huquq, erkinlik degan tu s h u n c h a la rn i aniqlash lo- 
zim. H uquq davlat tom onidan t a ’m in lanad ig an, himoya qilinadi­
g an nim adir qilish, am a lg a oshirish, m unosib y ash ash sharoitiga 
ega bo'lish, zo'rliklardan himoya qilinishning tabiiy imkoniyatidir. 
Erkinlik esa, biror-bir n arsad a (xulq-atvorda, faoliyatda) qonun bi­
lan taqiqlanm agan, biror-bir c h ek lash n in g yo'qligidir. Ya’ni, huquq- 
da asosiy m asala im koniyatga ega bo'lish, erkinlikda esa, chek­
la sh n ing yo'qligidir.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida fuqarolarning asosiy 
huquq va erkinliklari uch g u r u h g a bo'lib m u s ta h k a m la n g a n . Bu- 
lar: “Shaxsiy huquq va erkinliklar”, “Siyosiy h u q u qlar”, “Iqtisodiy 
va ijtimoiy h u quqlar”.
Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari u stuvor huquq 
hisoblanadi va bu O 'zb ek isto n Respublikasi Konstitutsiyasida birin­
chi o'rinda berilganligidan ham ko'rinadi.
Shaxsiy huquq va erkinliklar fuqarolarning hayoti, sog'lig'i, 
e’tiqodi bilan bog'liqdir. Shaxsiy huquq va erkinliklar insonni 
sh ax s sifatida nam oyon etuvchi imkoniyatdir.
Shaxsiy huquq va erkinliklarni, odatda, tabiiy huquqlar ham 
deb yuritiladi. U lar inson tug'ilishi bilan vujudga keladi. Ularni 
davlat bermaydi. Faqat shu huquqlarni davlat t a ’minlaydi va shun- 
ga majbur. Shaxsiy, y a’ni tabiiy huquqlar barcha mamlakatlarda 
mavjud va davlat tom onidan ta ’minlanadi. Shaxsiy huquq va erkin­
liklar xalqaro hujjatlar bilan ham himoya qilinadi.
O 'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini ishlab chiqishda va 
qabul qilishda fuqarolarning shaxsiy huquqlari belgilangan xalqaro 
hujjatlar, jum ladan, Inson huquqlari U m um jahon Deklaratsiyasi 
qoidalariga am al qilindi.
Natijada birinchi m a rta , Konstitutsiyada yashash huquqi qayd 
qilinib, bu huquqni t a ’minlashni davlat o'z zim m asig a oldi.
146
www.ziyouz.com kutubxonasi