Viii guruxning d-elementlari

1. Fe₂O₃ - kizgish kungir tusli modda; u tabiatda uchraydi va qizil temirtosh deb ataladi. Fe(III) - oksid kuyidagicha olinadi:
2Fe(OH)₃ ® Fe₂O₃+H₂O
Fe₂O₃ kuchsiz asos xosalarini namoyon qiladi, shu bilan birga kislotalik xossalarni xam namoyon qiladi.
Masalan, Fe₂O₃ sadacha yoki potashga qushib suyultirilsa ferritlar degan tuzlar xosil bo'ladi; bu tuzlar xromatlarga yoki alyuminatlarga o'xshagan bo'lib, metaferrit kislota HFeO₂ ning xosilalaridir.
Fe₂O₃ + Na₂CO₃ = 2NaFe₂O₂ + CO_2.
Issik suv ferritlarini butunlay gidrolizlab, Fe(III) gidro oksid va tegishli tuzni xosil qiladi:
FeCl₃ + 3NaOH = Fe(OH)₃ + 3NaCl.
2. Fe₂O₃ ga tugri keladigan gidroksid Fe(OH)₃ dir.
Uch valentli temir tuzlari eritmasiga ammiak yoki ishqor ta'sir ettirilsa, qizilkungir Fe(OH)₃ chukmasi xosil bo'ladi, bu chukma ortib kolgan ishqorda erimaydi.
FeCl₃ + 3NaOH = Fe(OH)₃ + 3NaCl.
Fe(OH)₃ temir (II) - gidroksidga qaraganda ancha kuchsiz asosdir. Uning kuchsiz asos ekanligi tuzlarining kuchli darajada gidrolizlanishida, Fe(OH)₃ ning esa kuchsiz kislotalar bilan (H₂CO₃, H₂S) mutlako tuz xosil qilmasligida ifodalanadi.
Fe(OH)₃ qattiq kizdirilganda suvni yukotib Fe₂O₃ aylanadi:
2Fe(OH)₃ ® Fe₂O₃ + 3H₂O.
3. Uch valentli temir tuzlari
Uch valentli temir tuzi ichida eng kup ishlatiladigani Fe(III) xloriddir. Suvsiz temir (III) xlorid kizdirilgan temir ustidan ular utkazilganda to'q yashil tangachalar xolida xosil bo'ladi: 2Fe Q 3Cl2 q 2FeCl. Odatda temir (III) xlorid tarkibi FeCl3?H2O bo'lgan va oson yoyilib ketadigan tik sarik kristall moddadir.
4. Fe³⁺ xam kompleks birikma xosil qiladi, masalan K₃[Fe(CN)₆] - kaliy geksasianoferrat (III), qizil kon tuzi. Bu tuzni eritmadan turnbul kuki xolida chuktirib olib buyok tayyorlashda ishlatiladi:
3FeCl₂ + 2K₃[Fe(CN)₆] = Fe₃[Fe(CN)₆]₂ + 12KCl
turnbul kuki.
Va turnbul kuki xolida chuktirib olib buyoklar tayyorlashda ishlatiladi:
4FeCl₃ + 3K₄[Fe(CN)₆] = Fe₄[Fe(CN)₆]₃ + 12KCl
berlin lazuri
3FeCl₂ + 2K₃[Fe(CN)₆] = Fe₃[Fe(CN)₆]₂ + 12KCl
turnbul kuki.
Tayanch iboralar:
1. VIII gurux d-elementlari konfigurasiyasi
2. Temir gruppasi
Nazorat sovollari:
1. VIII gurux d-elementlari xossalari
2. VIII gurux d-elementlari birikmalari
3. Temir oksidlari
4. Temirning olinishi va ishlatilishi
5. Kobalt oksidlari
6. Kobalt olinishi va xossalari
7. Nikel olinishi va ishlatilishi