Windows operatsion

Копировать - Copy (Ctrl Қ C) - Tanlangan rasm qismini xotiraga nusxasini olish Вставить - Paste (Ctrl Қ V) - Kursor turgan joyga xotiradagi rasm qismini kuyish Очистить всё (Del) - Tanlangan sohani tozalalsh (uchirish)
Вўделить всё (Ctrl Қ A) - Butun rasmni guruhga olish
Копировать в - Copy to - Tanlangan soha nusxasini boshqa faylga kuchirish
Вставить из - Paste from - Boshqa fayldan rasm qismini kuchirish

ВИД

Инструментў -Tools and Lines (CtrlҚT) - Yordamchi qurollar qismini ekranga chiqarish
Палитра (CtrlҚL) - Ranglar qismini ekranga chiqarish
Строка состояния - Ma`lumotlar satrini ekranga chiqarish
Панель атрибутов текста - Matn xususiyatlari qismini ekranga chiqarish
Масштаб - Rasmni kurish masshtabin o`zgartirish
Просмотреть рисунок (CtrlҚF) - Rasmni tayyor holatini kurish

РИСУНОК

Отразить Ғ Повернуть (CtrlҚR) - Aylantirish Растянуть Ғ Наклонить (CtrlҚW) - Kiyshaylantirish Обратить цвета (CtrlҚI) - Ranglarni o`zgartirish Атрибутў (CtrlҚE) - Fayl xususiyatlarini o`zgartirish Очистить (CtrlҚShiftҚN) - Fayl rasmini tozalash Непрозрачнўй фон - Rangsiz fon

ПАЛИТРА

Изменить палитру - Asosiy ranglar tarkibini o`zgartirish

Xulosa

Hozirgi zamonda biror bir sohada ishni boshlash va uni boshqarishni kompyutersiz tasavvur qilish qiyin. XXI asr savodxon kishisi bo`lishi uchun kompyuter savodxoni bo`lishi, axborot texnologiyalarini puxta egallamog`i lozim. Har bir mutaxassis, u qaysi sohada ishlashidan qat`iy nazar, o`z vazifasini zamon talabi darajasida bajarishi uchun axborotni ishlab chiqaruvchi vositalar va ularni ishlatish uslubiyatini bilishi va ishlash ko`nikmalariga ega bo`lishi zarur. Shu sababli bugungi kunda mustaqil Respublikamizda ta`lim sohasida amalga oshirilayotgan tub islohotlar, jumladan, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da “Kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va
texnologiyalarning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurish nazarda tutiladi” deb ta`kidlangan.
uskunalar panelidagi piktgram-malardan foydalanishni o`rgatishdan iborat.
Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilarni bir-biriga mehr-muhabbatli, oqibatli qilib tarbiya-lashdan iborat.
Rivojlantiruvchi maqsad :Dasturni yaxshi o`rganib undan hayotda qo`llay bilishni
o’rgatish, oquvchilarni ongini o`stirishdan iborat.
Dars turi: an`anaviy, savol-javob tarzida.
Dars jihozi: bo`r, doska , darslik, kompyuter,ko`rgazmali qurollar.

1. 
   Darsning borishi: Salomlashaman, navbatchi orqali davomatni aniklayman.
   

Darsimiz informatika: Zamonaviy darsni o`rganmoqqa,
Biz tayyormiz saboqqa.

2. 
   O`tilgan mavzu bo`yicha oquvchilarni baholash uchun savollar:
   
   1. 
      Paint dasturini ishga tushirish usullarini tushuntirib bering.
      
   2. 
      Paint dasturida ishni tugatish usullarini tushuntirib bering
      
   3. 
      Dasturning asosiy qismlarini aytib bering.
      
   4. 
      Paint dasturining menyularini aytib bering.
      
   5. 
      Fayl, tahrir menyusi yordamida qanday amallarni bajarish mumkin?.
      
   6. 
      Ko`rinish , rasm menyusi qanday amallarni o`z ichiga oladi?
      
   7. 
      Palitra menyusi yordamida qanday amallarni bajarish mumkin?.
      

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   

Reja:

1. 
   Uskunalar paneli nima uchun ishlatiladi?
   
2. 
   Uskunalar panelidagi uskunalarning vazifalarini aytib bering.
   
3. 
   Rasmni qanday uskuna yordamida kattalashtirib ko`rish mumkin?
   
4. 
   Koptok, uycha, olma, velosiped, avtobus, kompyuter rasmini chizing.
   
5. 
   Tabiat manzaralarini chizing.
   

Avvalgi darsimizda Paint dasturi haqida mavzusi bilan tanishdik.
Agar hamma savollarga tushunarli bo’lsa Paint uskunalar paneli va undan foydalanish mavzusini o`rganishni boshlaymiz.
Paintda geometrik shakllarni chizish va tahrir qilish uchun uskunalar panelidagi piktogrammalardan foydalaniladi.
Ushbu piktogrammadagi uskunalarga to’xtalib o’tamiz.
-qalamcha, bu uskuna qog’oz(Paint dasturining ishchi sohasi, oq rangdagi soha)ga sihqoncha yordamida chizish imkonini beradi. Uni tanlab qog’oz ustida sichqoncha chap tugmasini bosgan holda yurgizsak, qog;oz ustida qalam izi qoladi. shu usulda ihtiyoriy yo’nalishda chizish mumkin.

Agar shichoncha chap tugmasi bosilmasa qalam chizmaydi, o’ng tugmacha bosib qalam harakatlantirilsa unda qalamcha harakatlantirilgan joydagi tasvirni o’chiradi. Lekin bular tanlangan ranglarga bog’liq. Palitra panelining chap tarafida tanlangan ranglar k’rsatilgan.
– o’chirgich, bu uskuna yordamida tasvirni qisman o’chirish mumkin.
– rangpurkagich, buning yordamida tanlagan rahgni qog’ozga purkash
mumkin.


– bo’yash, tasvirni biror chegaralangan sohasini tanlangan rang yordamida bo’yaydi. Agar soha chegarasi yopiq(uzluksiz) bo’lmasa butun qog’ozni hammasini bo’yaydi.

– lupa(tasvirni kattalashtirgach), bu uskuna yordamida tasvirni biror qismini kattalashtirib, nozikroq qismini chizish mumkin.



– mo’yqalam, uning bir necha turlari mavjud. Ulardan ihtiyoriy birini tanlab tasvir chizish mumkin. Mo’yqalam qalamdan farqli ravishda bitta nuqta emas, balki tanlangan mo’yqalam shakliga mos ravishdagi nuqtalarni bo’yaydi. Masalan 2 raqamini “/” shakldagi mo’yqalamda, 0 raqamini “🗌” shaklidagi
mo’yqalam yordamida chizamiz:

- tasvirning biror to’g’rito’rtburchak shaklidagi qismini ajratish.

– tasvirni sichqoncha yordamida ihtiyoriy qismini ajratish. Bu uskunadan to’g’rito’rtburchak shaklida ajratish mumkin bo’lmagan hollarda foydalaniladi.
– Tasvirga matn kiritish. Tasvirga matn kiritish zarurati tug’ilgan paytda ushbu uskunadan foydalanamiz.

Kiritiladigan matnni kattaligi, harflar uslubini tanlash mumkin.

• 
  Kesma yasash
  

• 
  Egri chiziq hosil qilish
  

• 
  to’g’rito’rtburchak yasash
  
• 
  bir-biriga ulangan kesmalar yasash
  

• 
  aylana va ellipslar chizish
  

• 
  yoysimon burchakli to’g’ri to’rtburchak hosil qilish.
  

Sunday qilib biz barcha uskunalar bilan tanishdik, endi shu uskunalar va ranglar yordamida tasvirlar hosil

qilamiz. Koptok yasash uchun aylana chizish uskunasidan foydalanamiz. 3ta aylanani quyidagicha hosil qilib olamiz(1-rasm). Qo’sh aylananing tashqi qismini o’chiramiz(2-rasm). Endi aylana qismlarini bo’yab chiqsak kopto’k tayyor!(3- rasm)
1-rasm 2-rasm 3-rasm
Endi mustaqil ravishda uycha, olma, velosiped, avtobus, kompyuter rasmini chizing.
Tabiat manzarasini chizib ko’ramiz. Buning uchun dastlab deyarli qog’oz kattaligida ramka (to’g’rito’rt-burchak) yasaymiz(4-rasm), keyin tahminan o’rtasidan qalam yor-damida chiziq tortamiz(5-rasm). Chiziq to’g’ri bo’lishi shart emas. Chiziqning yuqori qismiga tog’larni chizamiz(6-rasm), tog’yoniga esa qir adirlarni tasvirlaymiz(7-rasm). Eslatib o’tamiz: chiziqlar uzluksiz bo’lishi va ramka chetiga yoki boshqa chiziqlarga tutashishi kerak. Endi tog’larni kul-rang,
adirni sariq, erni zangori va osmonni ko’k rangga bo’yaymiz (8-rasm). oq rangni tanlab, aylana uskunasi yordamida osmonda ellips va unga yopishgan aylanararni hosil qilamiz (9-rasm). barcha aylana va ellipslarni oq rangga bo’yab bulut shaklini yasaymiz (10-rasm). Sariq rang tanlab quyosh aylanasini hosil qilamiz va sariq rangga bo’yaymiz (11-rasm).
4 – rasm 5 – rasm

6 – rasm 7 – rasm

8 – rasm 9 – rasm

10 – rasm 11 – rasm

Ko’k rangdagi 2 ta egri chiziq yordamida tog’ etagi va ramka ostki qismini birlashtirib, ular orasini ochroq ko’k rangga bo’yaymiz. Agar ishlash davomida biror harakatingiz noto’g’ri bo’lib qo’lsa, CTRL+Z tugmasini bosib ortga qaytish mumkin.
Uyga vaziva: uskunalardan nima maqsadlarda fotydalanish va ularni qanday ishlatishni o’rganish. Turli rasmlarni hosil qilish usullarini o’rganish.
Mavzu: Kompyuter texnikasi vositasi.

Ta’limiy maqsad: Kompyuter mavzisini davomi, kompyuter texnikasi vossitalari haqida tushuncha berish.

Tarbiyaviy maqsad: Barkamol avlod ruhida tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi maqsad: Mehr-oqibat, vatanga sadoqat hislarini rivojlantirissh.

Darsning jihozi: Ko’rgazmali qurollar, kompyuter vaq uning qurilmalari, doska, bo’r, adabiyotlar.

I Darsni tashkil etish: Salomlashaman. O’quvchilarga hozir informatika darsi ekanligini eslataman

Ular o’z navbatida: “Zamonaviy fanni o’rganmoqqa, biz tayyormiz saboqqa” – deya javob qaytaradilar.
Davomatni aniqlayman. O’quvchilarni darsga tayyorgarliklarini tekshiraman.
II O’tilgan mavzuni mustahkamlash va o’quvchilarni baholash uchun savollar

1. 
   Kompyuter nima?
   
2. 
   Kompyuter nima uchun kerak?
   
3. 
   Kompyuterning asosiy qurilmalari haqida nimalar bilasiz?
   
4. 
   Kompyuterning eng asosiy qismi nima? III Yangi mavzu bayoni:
   

Reja: 1) Kompyuterning qo’shimcha qurilmalari

2. 
   Chop etish qurilmasi – printer va uning turlari
   
3. 
   “Sichqoncha”, uning turlari
   
4. 
   Skaner qurilmasi
   
5. 
   Planshet va trekbol qurilmalari
   

Avvalgi darslarimizda kompyuter va uning asosiy qurilmalari bilan tanishgan edik yani protsessor, sichqoncha, skaner, panshet, disklar, trekbol, UPS, faks-modem va multimedia qurilmalarini ko’rib o’tdik.

Ushbu qurilmalarning vazifalarini ko’rib o’tamiz.