World Bank Document

Qonunchilik va siyosat jarayonlari

O’zbekiston Birlashgan Millatlar tashkilotining iqlim o’zgarishi bo’yicha doiraviy Konventsiyasi (BMT IO’DK) ishtirokchisi bo’lib, 2018-yilda iqlim bo’yicha Parij kelishuvini ratifikatsiya qilgan. Mamlakatning iqlim o’zgarishi sohasidagi qonunchiligi rivojlanmoqda, jumladan Parij bitimini ratifikatsiya qilish to’g’risidagi, qayta tiklanadigan energiya manbalari to’g’risidagi, gidrometeorologik faoliyat to’g’risi- dagi, ekologik audit to’g’risidagi qonunlar. “Yashil” iqtisodiyotga o’tish strategiyasi, ekologik ta’limni rivojlantirish konsepsiyasi va Prezident tashabbusi, shuningdek, BMTning Orolbo’yi hududini ekologik innovatsiyalar va texnologiyalar zonasi deb e’lon qilish to’g’risidagi maxsus rezolyutsiyasi qabul qilindi. O’zbekiston Respublikasining Ekologik kodeksi loyihasi ishlab chiqilgan bo’lib, u iqlim sohasidagi qoi- dalarni o’z ichiga oladi.
Tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish uchun amaldagi qonunlar va jozibador investitsiya sharoitlarini o’z ichiga olgan ko’p ishlar qilingan bo’lsada, O’zbekiston hali iqlim qonunlarini qabul qilmagan. Iqlim bo’yicha qonunchilik va
me’yoriy hujjatlarning mavjudligi ijro etuvchi davlat organlari, xususiy sektor, uy xo’jaliklari, iqlim texnologiyalari sohasidagi ₁₇
xorijiy investorlar uchun huquqni qo’llash amaliyotining barqarorligi va uzluksizligini ta’minlaydi, shuningdek, idoralar aro
muvofiqlashtirish va “yashil” davlat byudjetini shakllantirishga yordam beradi.
2020-yilda Jahon banki 30 dan ortiq mamlakatlardagi iqlim bo’yicha normativ-huquqiy hujjatlarning tahliliga asoslangan 12 bo’limdan iborat bo’lgan Iqlim o’zgarishi sohasidagi asos qonunchilik bo’yicha qo’llanma nashr etdi. Ushbu qo’llanma xalqaro vositalar to’plami va resurs materiallari bilan bir qatorda O’zbekiston uchun iqlim o’zgarishi bo’yicha o’z qonunchiligini ishlab chiqish jarayonida foydali bo’lishi mumkin.
O’zbekiston Ekologik partiyasi parlamentda “yashil” qonunchilikning lokomotivi hisoblanadi. Partiya vakillari, shuningdek, saksovul ekish, chiqindilarni yig’ish, velosiped safarini ommalashtirish va iqlim o’zgarishi masalalari bo’yicha xabardorlikni oshirish uchun jamoatchilik kampaniyalari va tadbirlarida faol ishtirok etmoqda. Iqlim o’zgarishi va “yashil” iqtisodiyot sohasidagi ustuvorliklarni oliy ijro darajasida tasdiqlash O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan amalga oshiriladi. Milliy Gidrometeorologiya xizmati BMT IO’DK ning milliy koordinatori vazifasini bajaradi. U O’zbekiston Respublikasi davlat statistika qo’mitasi bilan birgalikda iqlim siyosati, hisobotlari, issiqxona gazlarini (IG) milliy inventarizatsiya qilishga javob beradi va iqlim o’zgarishining oqibatlarini baholaydi. Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi “Yashil” iqlim jamg’armasi (YIJ) bilan hamkorlik qilish bo’yicha Milliy vakolatli organ (MVO) hisoblanadi. Iqtisodiy taraqqiyot va kambag’allikni qisqartirish vazirligi “yashil” iqtisodiyotga o’tish sohasidagi tadbirlarni muvofiqlashtiradi. Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo’mitasi chiqindilarni boshqarish tizimini isloh qilish, ifloslanishni nazorat qilish, atrof-muhit monitoringi va ekologik ma’lumotlarni to’plash bilan shug’ullanadi.
O’zbekistonda issiqxona gazlarini inventarizatsiya qilish tizimi yaxshi ishlab chiqilgan bo’lib, 1990-yildan 2017-yilgacha bo’lgan davrni (2018–2019-yillar uchun ma’lumotlar tayyorgarlik bosqichida) va beshta emissiya toifasini qamrab oladi:
1) energetika, 2) sanoat jarayonlari, 3) qishloq xo’jaligi, 4) o’rmon xo’jaligi va yerdan foydalanish va 5) chiqindilar. 26 ta vazirlik va idoralar IG larini inventarizatsiya qilish jarayoniga jalb qilingan bo’lib, ma’lumotlarning asosiy manbai O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi hisoblanadi. O’zGidromet ekspert guruhi IG milliy kadastrini texnik qo’llab-quvvatlaydi va sifat nazorati bilan ta’minlaydi. Hozirgi vaqtda monitoring, tekshirish va hisobot berish tizimi (MTH) ishlab chiqilmoqda. Bu tizim O’zbekiston Respublikasida iqlim o’zgarishi bo’yicha xalqaro loyihalarni hisobga olgan holda IG emissiyasi kadastrini hamda emissiyani kamaytirish chora-tadbirlarini qamrab oladi.