Xabar sistemaları ha’m olardın’ basqarıwdag’ı a’himiyeti Reje: Xabar sistemaları haqqında tu’sinik. Xabar sistemaları du’zilisi

Xabar sistemaları ha’m olardın’ basqarıwdag’ı a’himiyeti
Reje:
1. Xabar sistemaları haqqında tu’sinik.
2. Xabar sistemaları du’zilisi.
3. Sistemanı rawajlandırıw ushın ko’rsetpelerin anıqlaw.
1. Xabar sistemaları haqqında tu’sinik
Sistema - bul ulıwmalıq maqsetke erisiw jolında o’z ara ta’sir etiwshi bir qatar elementler toplamı. ”Sistema” degende bir waqıttın’ o’zinde ha’m jalg’ız pu’tin dep qaralatug’ın ha’r qanday obyekt ha’m qoyılg’an maqsetlerge erisiw ma’plerinde birlestirilgen tu’rli elementle kompleksi tu’siniledi.
Siz ha’r ku’ngi xzmetin’izde ko’pshilik sistemalardı g’uzetesiz, paydalanasız ha’m olar menen o’z-ara baylanısta bolasız. Avtomobil jolları tarmag’ın basqarasız, anıq bir maqsetke jetiw ushın. Energiyanı tejew, ısıtıw ha’m suwıtıw sistemaların basqarıw ushın da’stu’rlestirilgen termostattan paydalanasız. Is haqın’ızdı esaplaw ushın onlıq sanaq sistemasınan paydalanasız.
Sonday-aq, kompaniyalar, sistemalardın’ ko’p tu’rlerinen paydalanadı. Billing sisteması qa’rejetlerin jiberiw ha’m klientlerden kelg’en to’lemlerdi qabıl etiwshi sho’lkem esaplanadı. To’lem sisteması arqalı isshiler platyoj sheklerin aladı. Islep shıg’arıw sisteması satıp alatug’ın klientlerge o’nim islep shıg’aradı. Inventarizaciya sisteması skladlarda zatlardı izleydi. Ko’binese bunday sistema xabar sistemasın jaratadı.
Sistemanı rawajlandırıw boyınsha geypara ilajlar bir waqıttın’ o’zinde a’melge asıwı mu’mkin. Basqaları izbe-iz a’melge asadı. Xabar sistemasının’ tu’ri ha’m quramalılıg’ına qarap ha’r bir xızmet uzınlıg’ı bir sistemadan basqa sistemag’a o’zgeredi. Ayırım jag’daylarda geypara xızmetler turi solayınsha taslap ketiledi. “Sistema”nı anıqlawg’a to’mendegi atamalar kiredi:
“Obyektler”, “Baylanıslar”, “Qa’siyetler”.
Obyektler - sistemanın’ bir bo’legi yamasa komponentleri bolıp, fizikalıq, matematikalıq, o’zgeriwshen’ ten’lemeler, qag’ıyda ha’m nızamlar, texnologiyalıq processler, xabar barısı, islep shıgarıw bo’limleri sıyaqlı ko’plep sheklenbegen bo’limlerge iye.
Qa’siyetler – bul obyekttin’ sapasın anıqawshı parametr esaplanadı. Qa’siyet sistemanın’ belgili bir o’lshemge iye obyektlerdi birimlep mug’dar ta’repten bayan etiw mu’mkinshilig’n beredi. Obyektlerdin’ qa’siyetleri sistema ha’reketi na’tiyjesinde o’zgeriwi mu’mkin.
Baylanıslar obyekti ha’m olardın’ qa’siyetlerin sistema barısında jalgız birlikke birlestiredi. Bunda barlıq sistema elementlerinin’ kishi sistemaları ha’m sistemalar ortasında baylanıs bolıwı na’zerde tutıladı.
Ayırım ulıwma nızamlar, qag’ıydalar yamasa printsipler menen birlestiriwshiler ortasında baylanıstın’ bar bolıwı sistemanın’ tiykarg’ı tu’sinig’i esaplanadı. Basqalar menen ayırım bir baylanısqa iye bomag’an element kor’ilip shıg’ılıp atırg’an sistemag’a kirmeydi. Sistemanın’ qa’siyetleri to’mendegiler esaplanadı: elementler quramalılıg’ı, maqsetke qaratılg’anlıg’ı, ha’r tu’rlilig’i ha’m olardın’ ta’biyatı quramlılıg’ı, bo’liniwshen’lig’i. Sistemalar quramı tiykarg’ı maqsetke qarap parqlanadı.
Sho’lkemlesken quramalılıq sistemanin’ tiykarg’ı qa’siyeti sanaladı ha’m ol elementler ortasındag’ı o’z-ara baylanıslar (o’z ara ha’reketler) ko’lemi menen anıqlanadı. Elementler ortasındag’ı shatasıp ketken o’z-ara baylanıslar sonday du’zilgen bolıp, ol ba’zı bir parametr baylanısının’ o’zgeriwine alıp keledi.
Sho’lkemlesken quramalılıq elementler sistemasın payda qılıwshı xarakter mug’darı bolmag’an. Pu’tin halda, tek dsistemag’a tiyisli urınıwlardı anıqlaydı. Ulıwma alg’anda sistema onı payda etiwshi elementlerden basqasha ko’rsetpelerge baylanıslı bolmay, ba’lkim onın’ barlıq bo’limlerinen sapası ta’repten parqlanadı. Sonday-aq, elementler iye bolmagan basqa waziypalardi da orinlaw qa’biliyetine iye.
Sistemanin’ pu’tinliginin’ o’zine ta’nlig’i menen aniqlaniwshi ja’na qa’siyetlerinin’ payda boliwi geyde emerjentlik (inglizshe “emergent”- ju’zege keliwshi, payda boliwshi) dep ataladı. Sistemalardı bo’leklerge, tap o’zi quram tabıwshı elementlerge bolg’anda bunday wazıypalar ya’ki xarakterler o’z-o’zinen joq boladı.
Maqsetke qaratılganlıq. Sistema ulıwma qa’siyetke iye, yag’niy ol ulıwmalıq maqsetke erisiwge ha’reket qılıwg’a qaratılg’an. Sistemanın’ maqsetke joneltirilgenligin sa’wlelendiriwshi barlıq elementler ushın ulıwma bolg’an o’z-ara baylanıslardın’ maqsetli qag’ıydaları maqsettin’ barlıg’ın belgileydi.
Sistemanin’ quramlasqanlıg’ı. Bul sistemanın’ bo’lek elementleri ha’m olardın’ sırtqı ortalıq penen o’z ara ha’reketi ortasındag’ı ishki baylanıslardın’ turaqlı quramı bolıp esaplanadı. Sistema quramı onın’ xizmeti na’tiyjeliligin ko’pshilik ta’repten belgilewshi ah’miyetl xarakterlerden biri esaplanadı.
Sistemanın’ bo’liniwi. Bul onın’ maqsetleri ha’m wazıypalarg’a juwap beriwshi ma’lim belgiler boyınsha ajıratılg’an elementler ya’ki bir qatar kishi sistemalardan du’zilgenlig’in an’latadı. Kishi sistemalar bunday ajıratıwdın’ tiykarın payda etip, bunda elementler ortasındag’ı baylanıslar ko’birek, kishi sistemalar ortasında bolsa kemirek boladı.
Sistema tu’sinig’i sol ma’niste salıstırmalı, sistema elementlerinin’ o’zi de quramalı sistema bolıwı mu’mkin. Ayırım bir belgi boyınsha ajıratılg’an sistema o’zine qarag’anda joqarı da’rejedegi sistema elementi bo’lıwı mu’mkin.