Xalq ta’limi vazirligi Toshkend Davlat Pedagogika Universiteti

Mashqlar.

1. 
   O’quvchilar berilgan maqollarni o’qiydilar. O’qtuvchi rahbarligida o’quvchilar har qaysi gapda “mehnat” so’zi bilan bog’lanib kelgan so’zlarni so’roqlar yordamida aniqlab, so’z birikmalari (o’zaro bog’langan so’zlar) ni aytadilar.
   

Odam mehnatda toblanadi. Mehnatdan qo‘rqma, minnatdan qo‘rq. Mirishkor dehqon yerdan mehnatini ayamaydi. Mehnatning qadrini bebaho bil. Ko‘kka boqma, ko‘pga boq.
Mehnatning (nimaning?) qadrini.
Mehnatni ( nimani?) ayamaydi.
Mehnatda ( nimada?) toblanadi.
Mehnatdan( nimadan?) qo’rama.

2. 
   Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarga so‘z yasovchi va so‘zlarni o‘zaro bog‘lovchi qo‘shimchalardan mosini qo‘shib, gaplar tuzing va so’z birikmasiga ajrating.
   

Sut, ovqat, foyda, kishi
Quyosh, xona, tushdi, nur
Suv, sug’ordi, g’oza, tunda
Ozoda,maktab, ko’cha, yur
NAMUNA:
Sutli ovqat kishilarga foydali. ( Sutli ovqat, kishilarga foydali - so’z birikmasi)

3. 
   Chizmaga mos so‘z topib, so’z birikmasi tarzida yozing. Birikmalarning ma’nosini izohlang.
   

4. 
   Gapni yoyish. Berilgan gapga so’roqlar yordamida so’zlar qo’shib, so’z birikmalari hosil qilish.
   

Daraxtlar gulladi.
-Qachon gulladi? - bahorda gulladi
-Qanday daraxtlar? - mevali daraxtlar
-Qay holatda gulladi? - qiyg’os gulladi
Mevali daraxtlar bahorda qiyg’os gulladi.

5. 
   Aralash so’zlardan gap hosil qilish.
   

Darsda, matematika, o’quvchilar, bugun, fanidan, ishlashdi, misollar.
-Kim ishladi? - O’quvchilar ishlashdi. ( gap)
- Qachon ishlashdi? - Bugun ishlashdi ( so’z birikmasi)
-Qayerda ishlashdi? - Darsda ishlashdi ( so’z birikmasi)
- Qaysi fandan? - Matematika fanidan ( so’z birikmasi)
- Nima ishlashdi? - Misollar ishlashdi (so’z birikmasi)
Bugun darsda o’quvchilar matematika fanidan misollar ishlashdi.
Test

1. 
   Gapning asosiy mazmunni to’ldirish uchun xizmat qiladigan bo’laklar __________________dir.
   

1. 
   bosh bo’laklar
   
2. 
   ikkinchi darajali bo’laklar
   
3. 
   matn
   

2. 
   So’z birikmasini belgilang:
   

1. 
   Aql bilan odob egizak,
   
2. 
   Qor, yotmoq, bahor, issiq
   
3. 
   foydali meva.
   

3. 
   Berilgan gapdagi so’z birikmalarini aniqlang.
   

Bolalar bog'da pishib yetilgan mevalarni termoqdalar.

1. 
   Bolalar termoqdalar
   
2. 
   Pishib yetilgan mevalarni
   
3. 
   bog'da
   

4. 
   Shirin so`z boldan shirin. Berilgan gapning so’z birikmalari qaysi qatorda to`g`ri berilgan.
   

1. 
   So`z shirin boldan
   
2. 
   Shirin so`z, boldan shirin
   
3. 
   Boldan, shirin, shirin, so`z
   

5. 
   So`zlarni o`zaro bog`lovchi qo`shimchalarni belgilang
   

1. 
   -chi,-kor,-dosh,-li,-la
   
2. 
   -la,-li,-siz,-zor
   
3. 
   -ning,-ni,-da,-dan,-ga
   

6. 
   Odobni odobsizdan o`rgan.
   

Ushbu gapda nechta so’z birikmasi bor?

1. 
   2ta
   
2. 
   1 ta
   
3. 
   3 ta
   

7. 
   Sifat va ot so’z turkumlaridan tashkil topgan so’z birikmasini aniqlang.
   

1. 
   Yettinchi avtobus
   
2. 
   shirin ovqat
   
3. 
   uyga keldim
   

Savol	1	2	3	4	5	6	7
Javob	B	C	B	B	C	A	B

“