Xalqaro biologiya olimpiadasi (ibo)ga saralashning I bosqichi
D) a – qarag‘ay, makkajo‘xori, gilos; b – oq planariya, olabug‘a baliq, exinakokk
Download 0.52 Mb. Pdf ko'rish
|
d68c5934-b89b-4faa-9a25-51aeb6c3035c
|
D) a – qarag‘ay, makkajo‘xori, gilos; b – oq planariya, olabug‘a baliq, exinakokk
Yopiq testlarda har biriga to’g’ri javobi uchun 1.25 ball beriladi: ↑↑↑ Xalqaro biologiya olimpiadasi (IBO)ga saralashning I bosqichi 21. Genealogik usuldan foydalanib, X xromosoma birikkan ikkita irsiy kasallik belgisi o‘rganildi: daltonizm va namozshomko‘rlik. Natijalar shajara daraxtida ko‘rsatilgan. Qaysi shaxs(lar) krossingoverga uchragan gametalardan hosil bo‘lgan? Javobingizni raqam bilan yozing. To’g’ri javob: 7 va 9 (ona geterozigota holatda bo’lsa, 4, 5, 6 ham to’g’ri javob hisoblanadi) 22. It, tulki, chiyabo‘ri, bo‘ri va sirtlonlarning 7 belgisi o‘rganildi (I-VII), ularda o‘rganilgan belgilarning mavjudligi (+) yoki mavjud emasligi (-) aniqlandi. Natijalar quyidagi jadvalda keltirilgan. Belgi I II III IV V VI VII It + + + + + + + Tulki - + + - + + - Chiyabo‘ri + - + - + - - Bo‘ri + + + - + + + Sirtlon - - - + - - - Yuqoridagi ma’lumotlarni o‘rganing hamda 5 tur vakillarini filogenetik shajara daraxtini fenogramma ko‘rinishida chizing. To’g’ri javob: 23. Maryam supermarketdan guruch, kartoshka, pomidor, suvo‘ti, qarag‘ay yong‘oqlari, qo‘ziqorin, xurmo, paporotnik, banan va makkajo‘xori so‘tasini sotib oldi. Ierarxik klassifikatsiyga ko‘ra, ushbu mahsulotlar nechta tipga mansub ekanligini aniqlang? To’g’ri javob: 5ta 24-25. Quyidagi sxemada ekotizimdagi populyatsiyalarning o‘zaro munosabat modeli ko‘rsatilgan. Katta harflar populyatsiyalarni anglatadi. Ikki tomonlama strelkalar ( ⟷) ikkita populyatsiya o‘rtasida bevosita munosabat mavjudligini ko‘rsatadi. O‘zaro munosabat har bir populyatsiya uchun foydali (+), zararli (-) yoki neytral (0) bo‘lishi mumkin, bu strelkalar uchida ko‘rsatilgan. Ma’lum bir populyatsiyaning o‘zgarishi ekotizimdagi boshqa bir populyatsiyaning o‘zgarishiga (to‘g‘ridan - to‘g‘ri yoki bilvosita) qanday ta’sir qilishini aniqlang. Javobingizni javoblar varag‘idagi tegishli maydonga X belgisini qo‘yib ko‘rsating. A: Ortadi B: O‘zgarmaydi Xalqaro biologiya olimpiadasi (IBO)ga saralashning I bosqichi C: Kamayadi D: Oldindan aytish mumkin emas (ko‘rib chiqilayotgan populyatsiya sonining ortishi va kamayishiga olib keladigan ta’sirlar mavjud). A populyatsiyasining kamayishi quyida keltirilgan boshqa populyatsiyalarga qanday ta’sir qiladi? 24.1) В populyatsiyaga 24.2) D populyatsiyaga 24.3) E populyatsiyaga D populyatsiyasining ko‘payishi quyida keltirilgan boshqa populyatsiyalarga qanday ta’sir qiladi? 25.1) G populyatsiyaga 25.2) C populyatsiyaga 25.3) A populyatsiyaga To’g’ri javob A B C D 24.1 X 24.2 X 24.3 X 25.1 X 25.2 X 25.3 X 26. DNKning ma’lum segmentida ikkita bir biriga bog‘liq bo‘lmagan mutatsiya ro‘y berdi. Sodir bo‘lgan mutatsiya turlarini aniqlang. (Har bir mutatsiya uchun 3 ta javobni yozing). A) Nuqtali mutatsiya; B) Tranzitsiya; C) Indamas mutatsiya; D) Transversiya; E) Neytral mutatsiya; F) Missens mutatsiya; G) Nonsens mutatsiya To’g’ri javob: 1: A, B, C 2: A, D, G 27-30. Quyida DNK fragmentining bitta zanjiridagi nukleotidlar ketma-ketligi va ularga mos keladigan aminokislotalar tartibi ko‘rsatilgan. Undan tashqari jadvalning ostida genetik kodning bir qismi berilgan. Kodonlar tartibi a b c d DNKning bir zanjiri 5'…….. TTT AAG TTA AGC …..3' Polipeptid ……… Phe Lys Leu Ser ……. Kodon Aminokislota UUU -Phe UUA -Leu AAG -Lys AGC -Ser Quyidagi fikrlarni har birini to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini javoblar varag‘iga (√) belgisi bilan belgilang? (DNK nukleotidlari soni uning birlamchi transkriptiga mos kelishini hisobga oling) Fikrlar: 27. Ko‘rsatilgan DNK zanjiri matritsa zanjir hisoblanadi. 28. Agar ko‘rsatilgan DNK zanjirida G + C nukleotidlari 40% ni tashkil etsa, uning komplementar zanjirida A + T nukleotidlari 60% tashkil qiladi. 29. Agar ko‘rsatilgan DNK zanjirida G + C nukleotidlari 40% ni tashkil etsa, uning birlamchi transkriptida A + U nukleotidlari 60% tashkil qiladi. Xalqaro biologiya olimpiadasi (IBO)ga saralashning I bosqichi 30. Ko‘rsatilgan DNK zanjiridan transkripsiyalangan i-RNKdagi nukleotidlar ketma-ketligi quyidagicha: 5' .....UUUAAGUUAAGC.....3'. 31. Jami 1600 ta nukleotid mavjud bo‘lgan DNK fragmentida G + A + T C + G + A = 1,4 bo‘lsa, DNK fragmentidagi vodorod bog‘lar sonini aniqlang. To’g’ri javob: 1800 32. Tuxum hujayraga bir nechta spermatozoid kirdi. Shu spermatozoidlar kirgandan so‘ng, tuhum hujayradagi yadrolar soni 5 tani tashkil qildi. Ma’lum vaqtdan so‘ng yo‘q bo‘lib ketgan yadrolardagi jami xromosomalar soni 72 tani tashkil qilsa, u holda shu turni somatik hujayralarini anafaza davridagi autosomalar sonini aniqlang. To’g’ri javob: 92 33. Umurtqasiz hayvonlar evolyutsiyasida aromorfozlarning paydo bo‘lish ketma-ketligini aniqlang. Javobingizni raqamlar ketma- ketligida ifodalang. 1) germofrodit jinsiy organning paydo bo‘lishi; 2) ikki qavatli gastrulyatsiya bosqichining sodir bo‘lishi; 3) nerv sistemasida nerv tugunlari va qorin nerv zanjirining paydo bo‘lishi; 4) bir hujayralilarning paydo bo‘lishi; 5) nafas olish sistemasida o‘pkaning paydo bo‘lishi. To’g’ri javob: 4, 2, 1, 3, 5 34. Quyida tavsiflangan xromosoma tuzilishidagi sxematik o‘zgarishni aniqlang? To’g’ri javob: inversiya 35. Quyidagi jadvaldan foydalanib, X, Y, Z noma’lumlarni aniqlang. O‘simlik Hosil bo‘lgan urug‘lar soni Urug‘lanishda qatnashgan jami spermiylar soni Tuxum hujayrani urug‘lantirgan spermiylar soni Makkajo‘xori 400 800 X Beda 100 Y 100 Bug‘doy Z 600 300 To’g’ri javob: X-400; Y-200; Z-300 36. Hujayra organoidlari va ular o‘rtasidagi muvofiqikni aniqlang. T/r Organoid T/r Organoid vazifasi 1 Mitoxondriya A Sintezlangan mahsulotlami to‘plash va tarqatish 2 Golji majmuasi B Oqsil sintezlaydi 3 Plastida C ATF sintezlaydi 4 Ribosoma D Fotosintezda ishtirok etadi To’g’ri javob: 1-C; 2-A; 3-D; 4-B to‘g‘ri noto‘g‘ri 27 √ 28 √ 29 √ 30 √ Xalqaro biologiya olimpiadasi (IBO)ga saralashning I bosqichi 37. Atamalar raqamini ularning ta’rifi bilan juftlang. 1 Transpozon B i-RNK matritsa vositasida o‘z nusxasini sintezlab, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan virussimon DNK molekulasi 2 Avtonom plazmidlar D Gen yoki genlar majmuasini maqsadga muvofiq o‘zgartirish 3 Gen muhandisligi E Genomdan o‘zini qirqib, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan genetik tuzilma 4 Retrotranspozon F Xromosomadan tashqarida joylashgan o‘z-o‘zini replikatsiya qila oladigan halqali DNK molekulasi To’g’ri javob: 1-E; 2-F; 3-D; 4-B 38. Ekologik piramida tarkibini g‘oza – chivin – kaltakesak – lochin tashkil etadi. II va III darajali konsumentlarning umumiy biomassasi 132 kg ni tashkil qilsa, I va III darajali konsumentning umumiy biomassasini aniqlang. To’g’ri javob: 1212 kg 39. Quyidagi jarayonlarni nomlanishini aniqlang. 1 2 3 DNK RNK Bam H 1 ammiak (NH 3 ) To’g’ri javob: 1-transkripsiya; 2-translyatsiya; 3-ammonifikatsiya yoki dissimilyatsiya, parchalanish 40. Ovqat tarkibidagi oqsil, yog‘ va uglevodni massa nisbati 1:1,2:1,5 ga teng bo‘lib, ovqatdan ajralgan umumiy energiya 7254,4 kJ ga teng bo‘lsa, yog‘ning massa miqdorini aniqlang? To’g’ri javob: 96 Download 0.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|