Xalqaro mexnat resurslar statistika

Mehnat resurslari - mamlakat aholisining mehnatga layoqatli yoshdagi qismi, iqtisodiy resurslarning tarkibiy unsuri; 16 yoshdan 55 yoshgacha boʻlgan ayollar, 60 yoshgacha boʻlgan erkaklar Mehnat resurslariga kiritiladi.
Kishilar yoshining ulgʻayishiga qarab Mehnat resurslariga dastlab qoʻshiladilar, soʻngra (yoshi oʻtgach) undan chiqadilar. Koʻpchilik mamlakatlarda, shu jumladan, Oʻzbekistonda 16—59 yoshdagilar Mehnat resurslariga kiritiladi. Mehnat resurslari oʻsishi aholining koʻpayishiga bogʻliq. Aholi tarkibida yoshlar qanchalik koʻp boʻlsa, Mehnat resurslari shunchalik tez oʻsadi. 20-asr oxiri —21-asr boshlarida Oʻzbekistonda Mehnat resurslari har yili 320—350 ming kishi atrofida koʻpay-ib bordi. Ularning asosiy qismini mehnat yoshiga qadam qoʻyganlar tashkil etadi.
Mehnat resurslari soni miqdoriy ifoda boʻlsa, mehnat yoshidagilarning bilim saviyasi, malakasi, kasbiy mahorati va ishbilarmonligi uning sifatini yaratadi. Taʼlimtarbiya, malakani oshirish, sogʻliqni taʼminlash, uni mustahkamlash uchun sarflar inson kapitaliga investitsiya boʻlib, Mehnat resurslari ni takroran yaratishga xizmat qiladi. Mehnat resurslari mehnat bozori orqali taqsimlanadi. Mehnat resurslari ban-dligi — mehnat yoshidagi kishilarning ish bilan taʼminlanishi, ularning tovar va xizmatlar yaratishda ishtirok etishi. 
3.Mehnat bozori turlari
Mehnat bozori turlari— ish kuchi oldi sotdi qilinadigan bozor. Mehnat bozorining ishtirokchilari ishga yollovchilar, ishga yollanuvchilar va ular oʻrtasidagi turli vositachilar hisoblanadi. Turli vositachi firmalar, tashkilotlar va agentliklar Mehnat bozorining infratuzilmasini tashkil etadi. Ish kuchi maxsus tovar sifatida uning sohibi tomonidan bozorga taklif etiladi. Ishga yollovchilar Mehnat bozoriga talab bilan chiqadi. Ish kuchining oldisotdisi bevosita haridor bilan sotuvchi oʻrtasida toʻgʻridan toʻgʻri yoki vositachilar ishtirokida yuz berishi mumkin.
Bu ishni mehnat birjasi yoki ish topib beruvchi firmalar bajaradi.
Ish kuchining oldisotdisi mehnat bitimi shaklida rasmiylashtiriladi. Mehnat bozorida ish kuchini sotuvchi bilan uni oluvchi oʻrtasida mehnatning kelishilgan narxi — ish haqidkr.
Mehnatga talab uning narxi boʻlmish ish haqi miqsoriga nisbatan teskari mutanosiblikda, yaʼni ish haqi oshsa mehnatga talab qisqaradi, agar u pasaysa, mehnatga talab oshadi. Mehnat bozoridagi mehnat taklifi ish haqiga nisbatan toʻgʻri mutanosiblikda boʻladi. Moddiy muhtojlik sharoitida koʻp ishlab, koʻp pul topishga intilish mehnat taklifini oshiradi.Mehnat bozorida mehnatga talab taklifdan oshib ketsa ish kuchi taqchilligi, mehnat taklifi talabdan koʻp boʻlsa ishsizlik paydo boʻladi.
Mehnat bozorining turlarga ajralishi uning harakteri va koʻlamiga bogʻliq. Mehnat bozori oshkora va yashirin harakterda faoli-yat koʻrsatishi mumkin.Oʻz koʻlamiga qarab Mehnat bozori mahalliyhududiy, milliy va jahon bozorlaridan iborat. Globalizatsiya sharoitida moddiy resurslarni mamlakatlararo taqsimlanishiga mos ravishda mehnat resurslari ham taqsimlangani sababli jahon Mehnat bozori tez rivojlanadi. Iqtisodiyoti kuchli mamlakatlar milliy Mehnat bozorida kelgindilar mehnati taklifi tez usadi, narxi arzonligidan unga talab ham ortadi. 2000-yilda Yer yuzida oʻzi tugʻilgan yurtida ishlamaydiganlar soni 80 mln. nafardan ziyod boʻldi. Xalqaro Mehnat bozori kengayishi rivojlangan mamlakatlarda oʻzga millat diasporasi oʻsishiga olib keladi (mas, 2002-yil AQShdagi xitoyliklar 15 mln. nafardan ortiq boʻlgan).
Mehnatga talab uning narxi boʻlmish ish haqi miqsoriga nisbatan teskari mutanosiblikda, yaʼni ish haqi oshsa mehnatga talab qisqaradi, agar u pasaysa, mehnatga talab oshadi. Mehnat bozoridagi mehnat taklifi ish haqiga nisbatan toʻgʻri mutanosiblikda boʻladi. Moddiy muhtojlik sharoitida koʻp ishlab, koʻp pul topishga intilish mehnat taklifini oshiradi.Mehnat bozorida mehnatga talab taklifdan oshib ketsa ish kuchi taqchilligi, mehnat taklifi talabdan koʻp boʻlsa ishsizlik paydo boʻladi.
Mehnat bozorining turlarga ajralishi uning harakteri va koʻlamiga bogʻliq. Mehnat bozori oshkora va yashirin harakterda faoli-yat koʻrsatishi mumkin. Oʻz koʻlamiga qarab Mehnat bozori mahalliyhududiy, milliy va jahon bozorlaridan iborat. Globalizatsiya sharoitida moddiy resurslarni mamlakatlararo taqsimlanishiga mos ravishda mehnat resurslari ham taqsimlangani sababli jahon Mehnat bozori tez rivojlanadi. Iqtisodiyoti kuchli mamlakatlar milliy Mehnat bozorida kelgindilar mehnati taklifi tez usadi, narxi arzonligidan unga talab ham ortadi. 2000 yilda Yer yuzida oʻzi tugʻilgan yurtida ishlamaydiganlar soni 80 mln. nafardan ziyod boʻldi. Xalqaro Mehnat bozori kengayishi rivojlangan mamlakatlarda oʻzga millat diasporasi oʻsishiga olib keladi (mas, 2002 yil AQShdagi xitoyliklar 15 mln. nafardan ortiq boʻlgan).
Mehnat bozori tuzilmasi beshta asosiy qismdan tashkil topgan. Avvalo, bu yuqori malakali xodimlar rahbarlari (rahbarlari) nisbatan kichik, ammo juda sifatli guruh hisoblanadi. So'ngra kadrlar va yuqori malakali xodimlar mavjud. Tarkibiy tuzatishlarni va ishlab chiqarish davriy kamaytirish ichiga olgan ishlash bilan ergashdi. Unumdorligi past darajada bilan ifodalanadi ishchilar mehnat talab tarmoqlar guruh xavfsiz holatga bu guruhlar, qo'shimcha ravishda. Sabablarga ko'ra yoshlar, keksalar, nogiron insonlar, odamlar, - beshinchi qismi ishlaydigan odamlar eng zaif segment hisoblanadi , ular ish topa olmaydi.Mehnat bozorini shakllantirish xususiyatlari uning tarkibiy qismlari, barcha va joriy holati ta'sir bor.
So'nggi yillarda, G'arb mamlakatlari sanoati uchun kadrlar qishloq xo'jaligi sohasida va ko'paytirish band sonining barqaror pasayishiga istagi kuzatilishi mumkin xizmat ko'rsatish sohasida, shuningdek, iqtisodiyotning ilm-intensiv tarmoqlarini.Professional tuzilishi kasblar har turli vakillari majmuini o'z ichiga oladi. malaka tuzilishi ishchilar bir xil fitnes darajada va mahorat bilan bog'liq. Bugun biz ishchi kuchining umumiy massasi ta'lim darajasi muhim ortishi haqida gapirish mumkin.
Mehnat bozori tarkibi sifatida rivojlanishiga risolaning tomonidan belgilanadi bozor tuzilmalari. Bu mezon bo'yicha rivojlanayotgan ajrata bozorlar va bozorlar o'tish va ishlab (etuk) mehnat bozorida.Tashkiliy-funksional mehnat bozori tuzilmasi rivojlangan o'z ichiga oladi , bozor iqtisodiyotini elementlarni quyidagi: printsiplarni bandlik davlat siyosati; shartnoma tizimi, shu jumladan, ishga qabul qilish tizimi; Kadrlar tizimining ta'lim intildi; qayta tayyorlash va qayta tayyorlash tizimi; ishsizlik qo'llab-quvvatlash jamg'armasi; ish 






XULOSA
Korxonaning mehnat resurslariga aholining tegishli sohada zarur jismoniy ma'lumotlar, bilim va ko'nikmalarga ega bo'lgan qismi kiradi. Mehnatni tahlil qilishdan maqsad zaxira va foydalanilmayotgan imkoniyatlarni aniqlash, ularni harakatga keltirish chora-tadbirlarini ishlab chiqishdan iborat. Mehnat unumdorligi darajasi, korxonaning mehnat resurslari bilan ta'minlanishi va ularning oqilona foydalanish ishlab chiqarish hajmini oshirish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. Xususan, barcha ishlarning hajmi va o'z vaqtida bajarilishi, asbob-uskunalar, mashinalar, mexanizmlardan foydalanish samaradorligi va natijada ishlab chiqarish hajmi, uning tannarxi, foyda va boshqa bir qator iqtisodiy ko'rsatkichlar ishlab chiqarish xavfsizligiga bog'liq. mehnat resurslari bilan korxona va ulardan foydalanish samaradorligi. Ko'pchilik samarali usul mehnat unumdorligini o'lchash - bu mehnat sarfi. Mehnat intensivligi - ishlab chiqarilgan mahsulot birligiga yoki butun hajmiga ish vaqtining qiymati. Mahsulotlarning mehnat zichligini kamaytirish - eng muhim omil mehnat unumdorligini oshirish. Mehnat unumdorligining o'sishi, birinchi navbatda, mahsulotlarning mehnat intensivligining pasayishi hisobiga sodir bo'ladi. Mehnat unumdorligini tahlil qilish uchun yalpi mahsulot hajmi hisoblab chiqiladi, uni ishlab chiqarish uchun ish vaqtiga sarflangan xarajatlar va xodimlarning o'rtacha yillik soni aniqlanadi.
Mehnat unumdorligini o'rganish odatda ikki bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasi baholanadi. Bunday baholash natijasida mehnat unumdorligini oshirish rejasining bajarilishini tavsiflovchi ma'lumotlar olinadi. Uning dinamikasini aniqlash va mehnat unumdorligi darajasining ishlab chiqarish hajmiga ta'sirini o'rnatish, uning tannarxini pasaytirish, rentabellikni oshirish va boshqa ko'rsatkichlar. Mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasini baholash deb hisoblanadi fon ma'lumotlari tahlilning ikkinchi bosqichi uchun, uning vazifasi ishlab chiqarish sharoitlarini va belgilangan o'zgarishlarni belgilovchi omillarni o'rganishdir. Tahlilning ikkinchi bosqichini hal qiluvchi deb atash mumkin, chunki uning yordamida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun zaxiralar aniqlanadi.
Mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasini tahlil qilib, ular birinchi navbatda dastlabki ma'lumotlarga tanqidiy baho beradilar, ular yordamida uning unumdorligi tavsiflanadi. Buning uchun mehnat unumdorligi ko'rsatkichlarining solishtirilishini o'rnating va uning o'zgarishiga ta'sir qilgan, ammo ushbu korxona faoliyatining natijasi bo'lmagan sabablar mavjudligini aniqlang. Shundan so'ng, mehnat unumdorligi darajasi va dinamikasi tekshiriladi. Mehnat unumdorligini tahlil qilishda birinchi navbatda uning hisobot davridagi mutlaq darajasini reja bilan solishtirish kerak. Taqqoslash mehnat unumdorligining haqiqiy darajasi belgilangan rejaga qay darajada mos kelishini aniqlash imkonini beradi. Mehnat unumdorligining o'zgarishiga ishchi kuchining soni va tuzilishi ta'sir qiladi. Mehnat qanchalik oqilona tashkil etilganligi va undan qanchalik to'liq foydalanilishi haqida ish vaqti, mehnat unumdorligining o'sish darajasi va tezligiga bog'liq.