Ximiya texnologiya fakulteti

1.3.Elektr ótkezgishligi hám dielektrik ótkezgishligi
Elektr ótkezgishligi hám dielektrik ótkezgishligi elektr spektroskopiyası járdeminde ólshenerlik eki tiykarǵı elektr xarakteristikası bolıp tabıladı.

Elektr ótkezgishligi - bul materialdıń elektr tokın ótkeriw qábileti. Ol aǵıs tıǵızlıǵınıń materialǵa qollanılatuǵın elektr maydanına qatnası retinde anıqlanadı. Joqarı ótkezgishlik ádetde materialdıń elektr tokın nátiyjeli ótkeziwi múmkinligin ańlatadı, tómen ótkezgishlik bolsa materialdıń jaqsı bólek ójire ekenligin kórsetedi, yaǵnıy ol elektr tokın jaqsı ótkermeydi.

Basqa tárepden, dielektrik ótkezgishlik elektr maydanınıń materialǵa qanshellilik ańsat kirip barıwın kórsetetuǵın ólshew bolıp tabıladı. Bul materialdıń qanshellilik ańsat polyarlanıwı múmkinligin, yaǵnıy sırtqı elektr maydanına juwapan onıń zaryadın qanshellilik ańsat ózgertiw múmkinligin anıqlaydı. Joqarı dielektrik turaqlılıǵı ádetde materialdıń elektr zaryadın nátiyjeli saqlawı múmkinligin ańlatadı, bul kondansatorlar hám basqa elektron qurılmalarda paydalı bolıwı múmkin.
Elektr ótkezgishligin hám dielektrik ótkezgishligin ólshew materialdıń elektr maydanı menen qanday óz-ara tásiri haqqında maǵlıwmat beredi. Bul metallar, yarım ótkezgishler hám dielektriklar sıyaqlı materiallardıń elektr qásiyetlerin anıqlaw ushın paydalı bolıwı múmkin. Bunnan tısqarı, bul ayrıqshalıqlar biologiyalıq toqımalar hám átirap -ortalıq materiallarınıń qásiyetlerin úyreniw ushın isletiliwi múmkin.
Elektr spektroskopiyasın qóllawdıń zárúrli tarawı elektroximiyalıq korroziya hám elektrodlardı zaryadlaw / túsiriw processleri sıyaqlı elektroximiyalıq processlerdi úyreniw bolıp tabıladı. Elektr spektroskopiyası elektrodlardıń elektr ótkezgishlik hám sıyımlılıq sıyaqlı elektr parametrlerin ólshew hám elektroximiyalıq processlerde bul parametrlerdiń ózgeriwin úyreniw ushın isletiliwi múmkin. Bul elektroximiyalıq processlerdiń mexanizmlerin tereńrek túsiniw imkaniyatın beredi hám batareyalar hám akkumulyatorlar sıyaqlı elektroximiyalıq qosımshalar ushın jáne de nátiyjeli materiallardı islep shıǵıwǵa járdem beredi.
Bunnan tısqarı, polimer materiallardıń qásiyetlerin úyreniw ushın elektr spektroskopiyasınan paydalanıw múmkin. Mısalı, ol elektronika, quyash batareyaları hám basqa qosımshalarda qollanılıwı múmkin bolǵan polimer plyonkalardıń elektr qásiyetlerin úyreniw ushın isletiliwi múmkin. Bunday plyonkalardıń elektr parametrlerin ólshew olardıń qásiyetlerin optimallastırıw hám jumıs iskerligin jaqsılawǵa járdem beredi.
Bunnan tısqarı, elektr spektroskopiyadan materiallardıń qásiyetlerin mikroskopik dárejede úyreniw ushın paydalanıw múmkin. Bul kóplegen qosımshalar, atap aytqanda elektronika, mikroelektronika, sensorlar hám basqalarda zárúrli rol oynawı múmkin bolǵan zaryad tarqalıwı, polyarlanıw effektleri hám basqalar sıyaqlı materiallardıń qásiyetlerin tolıqlaw úyreniw imkaniyatın beredi.
Aqır-aqıbetde, elektr spektroskopiyası qan, bulshıq etler, teri hám basqalar sıyaqlı biologiyalıq toqımalardıń qásiyetlerin úyreniw ushın isletiliwi múmkin. Bul toqımalardıń elektr qásiyetlerin úyreniw olardıń quramı hám dúzilisin anıqlawǵa járdem beredi, sonıń menen birge, túrli keselliklerdi anıqlawlaw hám emlewde járdem beredi.
Elektr spektroskopiyasın qóllawdıń taǵı bir zárúrli tarawı - bul materiallardıń molekulyar dúzilisi hám qásiyetlerin anıqlaw. Buǵan elektr ózgeshelikleriniń elektr maydan chastotasına baylanıslılıǵın úyreniw arqalı erisiw múmkin. Bul munasábetlerdi ólshew materiallardıń molekulyar dúzilisi qásiyetlerin, mısalı, molekulyar salmaqlıq, atomlardıń jaylasıwı hám molekulyar orientatsiyani anıqlawǵa járdem beredi.
Sonıń menen birge, elektr spektroskopiyası yarım ótkezgishlerdiń qásiyetlerin hám olardıń elektronikada potencial qollanılıwın úyreniw ushın isletiliwi múmkin. Yarım ótkezgishlerdiń elektr qásiyetlerin úyreniw olardıń elektron dúzilisin, elektron ótkezgishligin hám taǵı basqalardı anıqlawǵa járdem beredi. Bul tranzistorlar, quyash batareyaları, LEDlar hám basqalar sıyaqlı yarım ótkizgish qurılmaların proektlestiriwde paydalı bolıwı múmkin.
Aqır-aqıbetde, elektr spektroskopiyası suyıqlıqlardıń ózgesheliklerin, atap aytqanda elektr ótkezgishligin, dielektrik ótkezgishligin hám basqalardı úyreniw ushın isletiliwi múmkin. Ol túrli tarawlarda, atap aytqanda, farmakologiya, azıq-awqat sanaatı, neft sanaatı hám basqalarda paydalı bolıwı múmkin.
Sonday etip, elektr spektroskopiyası túrli materiallardıń elektr qásiyetlerin úyreniw ushın zárúrli qural bolıp, pán hám texnikanıń túrli tarawlarında qollanılıwı múmkin.