Xix asr oxiri XX asr boshlarida aqsh

XIX asr oxiri XX asr boshlarida AQSH
Reja :
1 . AQSH ning iqtisodiy taraqqiyoti va uning sabablari .
2 . AQSH ning ijtimoiy va siyosiy ahvoli .
3 . AQSH ning Amerika qit'asi va Tinch okeandan hukmronlik uchun kurashi .

AQSH ning iqtisodiy taraqqiyoti va uning sabablari . 1776 yil 4 - lyuida mustaqilikka erishgan AQSH , 1787 yildagi Konstitusiya asosida demokratik yo'l bilan taraqqiyot sarl odimladi . 1861 -1865 yillardagi fuqarolar urushi va qulchilikning bekor qilinishi mamlakatni yana ilgari rivojlanishi uchun yo'l ochib berdi . Buning ustiga AQSH ning o'z hududlarini ancha kengaytirib olgani ( 1822 yılda Flaridani sotib olinishi , 1848 yilda Meksikadan Texas Nyu - Meksika va boshqalarni tortib olinishi , 1867 yil Alyaskani qo'lga kiritilishi ) natijasida bitmas , tuganmas yer osti va yer usti boyliklariga ega bo'ldi .

Ishlab chiqarish kuchlarining tez taraqqiy qilish uchun yangi sharoit vujudga keldi . Bu davr AQSH da kapitalian tez suratlar bilan rivojlanganligi va sanoat to'ntarish sodir bo'lganligi bilan harakterlanadi . 1894 yllga kelib , AQSH sanoat ishlab chiqarish jihatidan 1 – o'ringa chiqib oldi . Ilgari Angliyaning mustamlakasi bo'lgan bu o'lka jahondagi eng rivojlangan Industrial -agra mamlakatga aylangan 40 yilda , ya'ni 1899 yilga kelib korxonalar soni 3 manta , ishchilar soni 4 marta , maxsulot ishlab chiqarish 7 marta , ishga solingan sarmoyalar 10 marta ko ' paydi . XX asr chegarasida AQSH da sarmoyasi 1 min . dollordan ortiq bo'lgan 447 korxona bar edi .
Shiddatli raqobat kurashi 1873 , 1884 , 1893 yillardagi iqtisodiy inqirozlar natijasida juda ko'p mayda korxonalar sinib ishlab chiqarish yiriklashdi . J. Rokfellerning neft maxsulotining 90 % ga ega bo'lgan « Standart oyl « ( 1870 ) . Jullus Spekser Morganning « Tamaki « trest ( 1884 ) lari keyin « Amerika paxta moyi « , « Milliy zig'ir moyi « , « Qand – shakar trestlari XX asr boshlarida ( 1901 yil ) tuzilgan . Yana o'sha Morganning 66 % po'lat nazoratida « Po'lat trest . « Dyuponning « Kimyo trest « , Fordning 1902 yil « Ford motor « kompaniyasi , u traktor , tenis , samalyot va boshqa ishlab chiqargan « Jeniral Motors « dan so'ng 2 o'rinda turadi . Uning tarkibida xarbiy texnika asosiy o'rinni tashkil etadi . Avtamblsozlik nafaqat AQSH da balk ! Jahonda nufuzi katta edi .
Morganiyada mollya guruhining lik banki « Morgan ganth trestil « kampaniyasi ( 1861 ) bo'lib , u Nyu Yorkda tashkil etildi . Uning 20,4 milliard yuqoridagi bankka tegishli « Jeneral Mortos « , « Jeneral elektr « . « Yunayted Stats Stll « , « Amerika telefon va telegraf « va boshqa korparatsiyalari shuningdek ko'mir , toʻqimachilik , neft , kimyo va boshqa tarmoqlarni o'z ichiga oladi . Guruh AQSH siyosiy hayotida muhim o'rin tutadi . 1903 yılda Morgan va Rokfeller kompaniyalari AQSH dagi 22 miliard dollor kapitali boʻlgan 112 ta bankni nazorat qilib turgan .
AQSH da kopitalistik ishlab chiqarishning rivojlanishi sabablari : 1. Taraqqiyotga g'ov bo'lgan qulchilikka barbam berildi . 2. AQSH da yer -mulk davlat qoʻlida edi , xalaqt beradigan qirol ham , zam Indor zadagon ham , yer mulki bo'lgan ruhoniylar ham yoq edi . Masalan , 6,048111.608 akr yer , ya'ni mamlakat butun yer maydonining yarmidan ko'p ! hukumat qo'lida bo'lib , sanoat egalari va bankerlarga suv tekinga berardi ; fermerlar ham yer osti boyliklarini arzon narxda sotib olish yoki ijaradanı foydalanish imkoniga ega .
Hindularning yerlari tortib olindi . 4. AQSH kapitalisti ar katta – katta hududlarni bosib olib , yer rental to lamadilar va boyib ketdilar . 5. Tabliy resurslar kol mir , temir , o'mon , neft , mis va boshqa boyliklar ko'p edi . 6 Yevropa mamlakatidan kapitalidan unumli foydalandi . 7. Immigratsiya natijasida qo'shimcha arzon , ishchi kucht mavjudligi , shu sabab aholi sonining oshganligl . & Qishloq xo'jaligida kapitalizm taraqqiyotlarining « Amerika yo'li g'alabasi . 17 g tezlik Ik bilan kolonizatsiya AQSH mustaqillik va dehqonlar urushidan so'ng urushsiz va katta harajatlarsiz rivojlanish imkoniga ega bo'ldi .

AQSH ning ijtimoly = siyosiy ahvoll Z XIX asming oxiri XX asr boshlarida AQSH murakkab ijtimiy tas molarga duch keldi. Ularning aksariyati mahalliy hindular, negars balance bog`liq bo'lib, milliy masala otkirligicha qolayotgan edi. Sanoatning tez rivojlanish tortib olingan joylari in indigenous hindu mumkin gada tezroq o'zlashtirish, Sharqiy shtatlar balan G'arbly tumanlarni qo'shish, undan ishlab chiqarish maxsulotlaml bozorlarga sotish, yashash temiryo 'llar qurdiurishni. Mamlakatda aholi sont tezis o'sdi. «Ko'hna dunyo» dan «Baxt» qidirib kelganlar bu erda mashaqqali mehnatga duch kelishdi. Shaharning uyqusi zaif edi, ishchining ittifoqi 6-7 yil davom etdi. Ishchilarni himaya tayyorlash kuch yo'q edi.

Ishchilar noroziligi ko'payib bordi . 1877 yilda AQSH temir yo'lchilari ish tashladi va u 17 shtatga tarqaldi . Ularga qarshi armlya , politsiya tashlandi . Amalda bu « kichik « fuqarolar urushiga aylandi . Pitsburgda ishchilar hukumat qoʻshinlarini yengib , 7 kun shaharga ega bo'ldilar . Sent – Luistda ham ishchilar ikki hafta hukumron bo'ldilar . Nyu York , Ogayo , Indiana , lilinoys shtatlarida qurolli qo'zg'alonlar bo'ldi . 1886 yil 1 – mayda Chekako ishchilaridan 350 mingtasi ish tashladi . Ular 8 soatlik ish kuni talab qildilar . 3 – mayda ular Senno maydoniga mitingga to plandilar , ammo politsiya namoyishchilarni otaqa turdi . Bu hunuzlik ommaviy mitinglar namoyishlarni yanada kuchaytirdi . Hukumat ko`plab ishchilarni qamoqqa oldi . 1987 yil 11 – noyabrda Ishchi rahbarlaridan 4 kishi Parsons , Fisher , Engel , Shpis dorga osildi . Shpls so'ng soʻzida : « Bizning sukunatimiz nutqlarimizdan ham dahshatli bo'ladi « degan edi .
AQSH ning Amerika qit'asi va Tinch okeanda hukmronlik qilish uchun kurashi . O'z mamlakatning juda katta resursalarini va Rossiyadan sotib olgan Alyaskanl ( 1867 yil Aleksand u 7,2 mln . dollarga sotgan ) oʻzlashtirish bilan band bo'lgan AQSH sarmayadorlari mustamlakalar va o'z ta'sir doiralarini qo'lga kiritishga boshqa Yevropa mamlakatlaridan kechroq kirishdilar . Ularning e'tibori Kariib havzasi va Tinch okean mamlakatlarga qaratildi . Bu yo'ldagi birinchi qadam Tinch okeaninging Markaziy Osiyoga olib boradigan strategik jihatdan muhim bo'lgan dengiz yo'llari kesishgan joydag ! Gavaylorlarini 1898 yilda bosib olinishi boʻldi . AQShning Tinch okeanda hukmronlik kurashl XIX asrning 60 yillarida , aniqrog'i fuqarolar urushidan so'ng boshlandi . 1866 , 1867 , 1871 yillarda Koreyaga bir necha marta hujum qildi . Nihoyat 1882 yilda u bilan tengsiz shartnoma tuzdi , bu shartnomaga muvofiq Koreya 3 ta portini AQSH savdosi uchun ochib qo'ydi , diplomatik vakillarini qabul qildi va Koreya AQSH fuqarolari uchun daxlsizligini tal oldi . Shunday qilib bu yerga Amerika maslahatchilari , missionerlar , o'qituvchilari va albatta kapitali kirib a boshladi .
AQSH Samoa orollarini 1889 yilda ( Sharqiy Samoani ) bosib oldi . Gavaya orollari uchun uzoq kurash olib bordi . U bilan 1875 yil savdo shartnomasi tuzildi . Ammo inglizlar va fransuzlar ham bu strategik qulay joyga ega bo'lishga intildilar . AQSH faol harakat qilib , Gavaya bu shartnomada o'z yeriga uchinchi bir davlarni kiritmaslik majburiyatini oldi . Bu prolda cand ishlab chiqarilardi . Amerikalik gand zavodlari egalik qilib oldi . AQSH bu muhim joyni bæamom qo'lga kiritishga qaror qildi . 1893 yil Gavayaga « Dengiz peyodalari tushurlidi , monarxiya ag'darib tashlandi , « amerikacha inqilob « g'alaba qildi , respublika e'lon qilindi va hukumat tuzildi . AQSH shu tarzda va Gavayani zab etdi . 1898 yili Gavaya arxenelogi anneksiya qilindi . Qishloq xo'jaligida asosiy tarmoq 1 mln.ga ekin maydoni bor . Shakarqamish ( 1 mln . tonna qard ) , ananas , banan , kofe , gulchilik , sholl . chorvachilik rivojlangan