Xix asrning oxiri

<sup>XX asr jahon sanʼati


Reja:</sup>


1. XIX asrning oxiri XX asrda Yevropa tasviriy sanatida vujudga kelgan yunalishlar.

2. 
   XX asr Yevropa davlatlari madaniyati va sanati.
   
3. 
   II jaxon urishidan keyin Yevropada sanat
   yunalishlarining rivojlanishi.
   

XIX asrning oxiri XX asrda Yevropa tasviriy sanatida vujudga kelgan yunalishlar.
Privmitizmlot premitivus «dastlabki», «eng avvalgi» degan manolarni anglatadi. XIX asr oxiri XX asr tasviriy sanatida rassomlarning tasviriy vositalarni ataylab junlashtirish primitiv sanatga ibtidoyi sanati, urta asr sanati, xalk sanati, bolalar ijodiga uxshatib, sodda tasviriy asar yaratishdir. Primitvizm jaxon sanatida yaxlit bir yunalish bulmaganidan turli sanatkorlar ijodida turli kurinishlarda,uslublarda kuzga tashlanadi. Shaklbozlikdan iborat bazi okimlar (fovizm, kubizm va boshkalar) xam Primitivizmning kurinishlaridandir. Masalan:P.Pikasso «Rakossa»(1907), Klee «Akrobatik nomer» (1923).
Regionizm-inglizcha- regional «maxalliy» degan manoni anglatadi. 1) Amerika tasviriy sanatida 1930 yillarda mavjud bulgan.okim. Uning vakillari uz asarlarida primitivizm,malum darajada ekspressionizmgacha yakin uslubda Amerika manzaralarini, xayotini aks ettirganlar Regionizm tarafdorlari bulgan ayrim rassomlarning asarlarida ijtimoyi tankid ruxi xam seziladi. 2)XX asr arxitekturasida maxalliy arxitektura (kadimiy yoki xalk) ananalariga tayanuvchi va maxalliy iklimnidabiy sharoitni,xisobga olishni talab kiluvchi okimlarning umumiy nomi..
Romantizm fransuzcha. Goyaviy badiy yunalish romantizm sanatkorlarining uz atrofidagi vokelik va xayotdan kanoatlanmay, boshka real vokelikdan yukorirok vokelikni kumsash, uni topaolmaslik natijasida real vokelikni tasvirlashdan yuz ugirib, bir vokelikni atayin pardozlab tasvirlashga intilishni anglatadi. Romantizm sanatni yangi mavzu va syujetlari bilan boyitdi. Tasviriy sanatda portret,kartinalar,tarixiy kompazitsiyalarda kaxramononoa jushkinlik aks ettirildi. Bu maktab sanati ijodida portretlarida kaxramonning kizgin manaviy dunyosi kuzga yakkol tashlanadi.
Impressionizm-fransuzcha imression «taassurot» degan manoni anglatadi XIX asr ikkinchi yarmi XX asr boshlarida sanat va badiy adabiyotdagi okim. Fransiya rassomchilik sanatida 1860 yil oxiri 1870 yil boshlarida vujudga kelgan. Impressionizm klasssizm,romantizm va akademizm kobigini yorib chikish uchun kurashdi, kundalik xayot kurkini jonli aks ettirishga intildi., xayot manzaralarini ilk taasurrotlarini buyoklar jilvasi kursatdi. Olamni inson bilan muxitni uzgarishda ularni uzaro alokada yaxlit ifodaladi.
Impressionis rassomlar (K.Mone,O.Renuar,K.Pissaro) va boshkalar) xayotning tasodifan kuzga tashlanadigan utkir kuz bilan ilgab olingan manzaralarini aks ettirib, asarda izchil bayondan voz kechdilar. Manzara, portret kup figurali kompozitsiya natyurmortlarda «1tasurot kurki» jozibasini ifodaladilar.
Imressionistlar zamonaviy shaxar xayotining kup kirrali kurinishlarini birinchi bulib yaratdilar. Shaxarning manzarasi va kishilari kiyofasining uziga xos jixatlarini kursatdilar.
XX asrning boshlarida Yevropada sanat gullab yashnadi. Ayniksa teatr, kino, musika va boshka soxalari. Buni kupgina Yevropa davlatlari misolida kurish mumkin.
Buyuk Britaniya-XIX asrning I yarmida Angliyada sanoat revolyusiyasi tasiri bilan realistik manzara shakli rivojlandi. Peyzaj asarlarda maysazor dalalar, urmonlar, sof xavoli kishlok manzaralarini tasvirlashga keng urin berildi. Bu davrda J.Konstebl novator sifatida shuxrat kozondi. XIX asr urtalaridagi realistik sanat X.Xerkomer,X.Xeden asarlarida nomoyon buladi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida sanatdagi tushkunlikni ifodalovchi turli formalistik okimlar syurrealizm,abstraksionizmlar paydo buldi. Bu sanat vakillaridan M.Smit, U.Lyus, X.Mur, O.Jon, U.Orpenlar uz asarlarini insoning mexnat faoliyati, ginchlik va adolat uchun kurash mavzusiga bagishlangan.
Musikasi XIX asr oxirida ingliz musika sanatiga asos solindi. XX asr ingliz musikasi jaxon musika madaniyatida kuzga kurinarli uringa chikdi. Xozirgi ingliz bastakorlaridan Benjamin Britten (1913), P.Grayms «Muri tozalovchi mitti», «Yoz kechasidagi uyku» kabi operalari mashxur buldi. London Kirollik musika akademiyasi Buyuk Britaniyaning asosiy musika oliy ukuv yurtidir. Bi-Bi-Si simfonik orkestri dunyoga mashxurdir. Kinosi-Buyuk Britaniyada ilk milliy film 1896 yilda yaratilgan. Yana kupgina filmlar suratga olingan. 1929 yilda Buyuk Britaniyaning xujjatli filmlari maktabi vujudga keldi. Fransiya-XX asrda Fransiya tasviriy sanatida xar xil kupincha bir-biriga zid okimlar 1905 yilda fovizm, (J.Matiss), 1907 yilda kubizm (P.Pikasso) yunalishlari paydo buldi. 1945 yildan keyin neorealizm xarakati vujudga keldi. Davr goyalari bilan xamoxang ravishda ayniksa karikatura sanati rivoj topdi. (J.Eyfel) Tinchlik va demokratiya uchun kurash sanatida demokratik goyalarni avjlantirdi. Gumanistik sanat ananalari Fransiya xaykaltoroshlik sanatida xam kuchli. Teatri-Fransiyada teatr sanati XX asr boshlarida Fransiyada naturalistik teatrga zid ularok simvolizm paydo buldi. Fransiya teatridagi jiddiy uzgarishlar Zolya naturalizmi maktabining targibotchisi. A.Antuan nomi bilan boglik.U erkin teatr, Antuan teatrini tashkil kildi.
Shveysariya-XIX acp oxirida «Modern» uslubi karor topdi. Tasviriy sanatda impressionizm, simvolizm kabi okimlar avj oldi. XX asr boshlaridan arxitekturasida yangi kurilish materiallaridan keng foydalanildi. 30-50 yillarda tasviriy sanatda abstrakt sanat xukmron buldi. 60-70 yillarda xalk sanatida yogoch, keramika rivojlangan. Teatri-Dastlabki truppalar XIX asrning boshida vujudga kelgan. XX asrning 30- yillarida asosan nemis va fransuz avtorlarining asarlari saxnaga kuyildi.
Kinosi-XX asr boshidan kino sanoati tarrakkiyoti boshlanadi Ilk tula metrajli badiy filmi E.Xarder tomonidan 1924 yilda yaratilgan. 1946 yilda Lokarnoda xalkoro kinofestival utkazilgan. Ruminiya-XIX asr oxiri va XX asrning 30 yillariga kelib xaykaltoroshlikda akademizm, romantizm tendensiyalari Sh.Ionesku Valbudiya modern uslubi (Yu.Pachurya) va neoklasssizm (I.Jalya O.Xon) bilan almashdi. Ruminiyada 1950 yillarning ikkinchi yarmidan dekorativ rassomchilik tarakkiy etdi. (K.Piluse, B.Kovalinuning) portretlari dexkonlar turmushiga doir rasmlari va boshkalar. Amaliy bezak sanatidagi yangicha shakliy izlanishlar xalk sanati ananalaridan foydalanish va yangi ifoda vositalarini kullash bilan xarakterlanadi. Musikasi-1947 yil Ruminiya respublika deb elon kilingach, musika madaniyatining rivojida yangi davr boshlandi. I.Kirensku, V.Popovich, M.Veskon va boshkalarning kushiklari keng tarkaldi. Milliy simfonik va kamer musika soxasida birmuncha yutuklarga erishildi. 1918 yilda Buxarestda «Kizil Fontan» .teatri kurib bitkazildi.
Teatri-XIX asrning ikkinchi yarmida 2 yunalish (realistik va romantikdan) iborat aktyorlik sanati rivojlanishi katta axamiyatga ega buldi. XIX-XX asrlarda G.Monesku, Romanesku, Natara, A.Prutyanu va ularning shogidlari T.Bulandra, A.Delestriade va boshkalar realistik ananalarni davom ettirdilar.
Ukraina-XVIII asr oxiri- XIX asr boshida Ukrainada xukumat shaxarlarini klasssizm ruxida kayta kurish tadbirlarini amalga oshirdi. Ukraina tasviriy sanatida klasssizm tasiri sezildi. T.G.Shevchenko romantizmni ijodiy uzgartirib,portret manzara va boshka janrlarda ukrain sanatida realizmning eng yaxshi namunalarini yaratdi. XIX-XX asrlar ukrain sanatida realistik yunalishlar rivoj topdi. 1950-70 yillarda dastgox rassomchiligi va xaykaltoroshlik bilan birga teatr dekoratsiya sanati xam rivojlandi. 60-70 yillarda monumental dekorativ rassomchilik arxitekturasi bilan uygunlashdi. Musikasi-Ukrain musikasi madaniy sarchashmalari kadimgi sharkiy slovyanlardan boshlanadi. Ularning turli musika asboblari mavjud (Bandura, Torbon, Lira va boshkalar). XX asrning urtalarida Ukraina musikasi Shtoggarikarning «Mening Ukrainam» , Borisovning «Vatan xakida doston» va boshka simfonik asarlar mashxur buldi. Ukrain xalki rakslari kushik bilan uzviy boglik. Ayollar raksi mayinligi bilan erkaklar raksi esa xarakat kulamining kengligi shiddatli romantik sakrash aylanish, utirib turishga boyligi bilan xarakterlanadi. Keng tarkalgan rakslari: gopak, kazachak, metilitsa va boshkalar.
Italiya-arxitekturasida asosan cherkovlar kurilishiga axamiyat berildi. XX asrda konstruktivizm, 60 yillardan esa organik arxitektura prinsplari shakllandi. Zamonaviy inshoot va binolar kurishga axamiyat berildi. P-jaxon urushidan keyin syurrializm abstrakt san’at avj oldi. Xaykaltaroshlardan F.Messini, J. Mansu. Rassomlardan F.Kazarati va ularning izdoshlari italyan xalkining real xis-tuygulariyi, mexnatini, xayotini ifodalovchi asarlar yaratgan.
Belgiya- XIX asrda Belgiyaning milliy san’ati shakllandi. Demokratik realizm tarafdorlari 1868 yilda Erkin nafis san’at jamiyatiga birlashdilar. Yirik realist K.Mene shu davrda ijod kildi. XIX asr oxirida Belgiya arxitekturasi modern uslubining vatani bulib koldi. II- jaxon urushidan keyin uy-joy binolari, transport va sanoat korxonalari, jamoatchilik binolari kurilishida zamonaviy arxitektura prinsplari amalga oshirildi. XX asrdan Belgiya sanatida abstrakt sanat va syurralizm (G.de Smit, Ya.Bryusselmans, A.Savereys va boshkalar) asosiy urin oldi. K.Permek, E.Geytgat asarlarida milliy ananalar subektiv talkin etilgan. K.Peyzer, P.Polyus, R.Somvil kartinalarida insonparvarlik, tinchlik mavzulari ifodalangan.
Teatri-Dastlabki professional teatrlar 1830 yilda ochilib, E.Vakken, F.Bogaer va boshkalarning asarlari saxnaga kuyilgan. XX asrning 20-30 yillarida Belgiya teatrlari repertuarlaridan dekadent dramaturglar ijodi keng urin egalladi. 1940 yilda tuzilgan «Karshilik kursatish teatri» urush yillarida vatanparvarlik goyalarini ilgari suruvchi saxna asarlarini kuydi. Bryusselda «DyuPark» kirollik teatri, «DeGalleri», «De la Burs» kabi teatrlar ishlab turibdi. Bularda J.Rassini, J.Maler, B.Shou, J.Sartr, A.Miller kabilarning asarlari kuyildi. Bryusselda kirollik sanat maktabi, Antverpen shaxrida «Kirollik milliy teatri» studiyasi va konservatoriyalar bor. Bolgariyada XII-XIV asrlarda rassomchilik sanati rivojlandi. Bolgariya milliy badiy realistik maktabi XIX asr urtalaridan paydo buldi. XX asrning birinchi choragida battol va manzarachi rassom (A.Mixov, N.Petrov) siyosiy karikaturachi (A.Bojikov), xaykaltorosh (A.Nikolaev)lar ijod kildilar. 20-30 yillarda demokratik ananalarni rassomlardan X.Stanchev, S.Venev, xaykaltorosh I.Funev va boshkalar davom ettirdi. Bu davrda amaliy bezak sanati, keramika, kashtachilik va boshka soxalar xam rivojlanmokda. Bolgariya teatr santi uzok xalk uyinlari va tomoshalaridan boshlanadi. 1891 yilda dramatik va opera truppalari tuziladi. Bolgar teatri tarakkiyotida V.Kirkov, S.Bichvarov, R.Popova kabi sanatkorlarning faoliyati katta rol uynagan.
Musikasi esa xalk kushik va rakslarining vazni yakin shark musikasi tasirida boyigan. Asosiy milliy cholgu asboblari: gadulka, gayda, kavollardir. XlXacp oxiri-XX asr boshlarida Ye.Manolov, D.Xristov, G.Atanosov kabi dastlabki bastakorlar yetishdi. 1904 yilda Sofiya musika maktabi, 1908 yilda opera teatrlari tashkil etildi. XX asr boshlarida D.Xristov, P.Pipkov, Kristovlar asosan xor musikasi soxasida ishladilar. G.Atanasov «Gergana», «Sveta» kabi dastlabki operalarini yaratdilar. Bolgariyada 1910 yildan boshlab milliy operatorlar suratga olgan xronikal va xujjatli lentalar chikarilgan. Birinchi bolgar filmi «Savlatli Bulgor» (rejessyor V.Gendev) 1915 yilda chikkan. 1914 yillarga kelib Bolgariyada milliy kinosanoat rivojlanib kelmokda.
Shvesiya-XIX asrning birinchi yarmida tasviriy sanatda romantizm tarkaldi. XX asr boshida A.Sorn, E.Yusefan portret va maishiy kartinalarda realizmni rivojlantirdilar. XIX asrda uda katta aniklikda aks ettirilgan. Rassomlar Renato Guttuzo (1912-1987) va Andre Fujeron (1913) neorealizm tamoyillarini rang tasvirga kuchirib, san’atda chukur iz koldirdilar. Xerluf Bidstrup va Jan Effel rasmlari butun jaxon mikyosida mashxur bulgan, ular komiks (xikoya kilish usulida rasm chyzish) janrida ijod kilib, unga ma’rifiy va siyosiy oxang bagishlashdi. Ommaviy madaniyatning tasviriy san’atdagi kurinishi pop-art (ommaviy san’at) tarzida namoyon buldi, u kupchilik tomoshabinlarga tushunarli bulmagan abstraksionizm urniga keldi. Bu soxadagi asarlar, fotografiyalar, mulyajlar, reproduksiyalar yordamida paydo buldi. Pop-art vakillarining ruxiy dunyodan maxrumligi va beta’m didlarini ommalashtirishga urunish davom etdi. Pop-artning saxnaviy va telivizion kurinishlaridan biri Xeppining-rejisyor tomonidan uylab topilgan favkulodda vaziyatga asoslanadi. Bu tushgan tomoshabin kutilmaganda bu xarakatlarning faol ishtrokchisiga aylanadi.,keyinchalik uzi va atrofdagilar oldida xijolat chekib yurishi mumkin buladi. 60-yillarda rang tasvirda impressionizm (uta realizm) okimi paydo buldi. Bu okim izdoshlari uchun asar mazmuni xech kanakangi axamiyatga ega emas.Ular virtuoz texnika kumagida,tasvir etilayotgan narsaning rangi, shaklini rangli va ok-kora fotagrafiya yordamida anik inikos ettirishadi.
60-yillarning boshida shakllangan rok xarakat- XX asrning II yarmidagi badiy xayotning yorkin timsoliga aylandi., u Angliya va AKSh dan ibrat olib, butun dunyoni egallab oldi. Ommaviy madaniyatning tub ildizlaridan kuvvat olgan bu davr rok xarakatining ijodkorlari Elvis Presli «Bitlz»,»Rolling Stounz», «Xu», «Ti Reks» va boshka guruxlar uz chikishlari bilan yoshlarni uziga jalb etdi. Ijrochilarning musikiy' kobilyatlari, arxitekturadagi klasssizm kupol ogir eklektikaga urin bushatdi. XX asrning birinchi yarmida yuldosh shaxarlar kurishga katta axamiyat berildi.
Shu davrda xaykaltoroshlikda monumental bezak xaykallar kuprok kuzga tashlanadi (K.Milles, B.Yurt va boshkalar). XX asr Shvesiya tasviriy sanatida syurralizmdan, to pop-art va imperializmgacha bulgan turli modernistik okimlar keng tarkaldi. Xalk sanati ananalariga boy yogochdan cherkov, uy, xujalik binolari kurish, tukimachilik, kulolchilik, metalsozlik charmga badiy ishlov berish,suyak va yogoch uymakorligi keng rivojlanib kelmokda. XIX asrgacha Skandinaviya musika madaniyati okimida rivojlandi. Stokgolmda Zamonaviy musika jamiyati (1960), Elektron musika studiyasi (1964), Stokgolm, Gyogeberg, Malyo opera teatrlari, konsert zallari, uyushmalari, kupgina musika ukuv yurtlari mavjud. Ilk marotoba Shvesiyada birinchi xujjatli filmni nemis kinematrafisti M.Skladanskiy yaratgan. 1960-70 yillarda yosh rejsyorlar ijtimoyi iktisodiy muommalarga bagishlangan filmlari bilan kuzga kurindi.
II- jaxon urushidan keyin Yevropa davlatlari tasviriy sanati,kinosi va kurilishida kupgina uzgarishlar buldi.
Neorealizm tamoyillari jaxon kinematografiyasiga katta tasir utkazdi. Stenli Kramer (AKSh), Aleksey German (Rossiya), Anjey Vayda (Polsha) va boshkalarning filmlarida undan ijodiy foydalandi. Neorealizm tasviriy sanatga (R.Guttuzo, A.Fu), badiy adabiyotga (E.de Filippo, Miller, Oldrij) xam kirib keldi. Xar ikkala german davlatlari sanatining bosh mavzusi P-jaxon urushi edi. Ularning ichida yozuvchi X.Byoll va xaykaltorosh Fris Kramer oldingi konslagerlar urnida kompazitsiya bunyod etishdi,unda maxbuslarning ruxiy tugyoni va kuchi yukori jarangdorlik, mukkamal makom, tovushlarning xamoxangligi muxlislarga estetik, ruxiy va fiziologik tasir utkazar ularning tuygularini junbushga keltirardi. Bu rok musikachilarni yoshlarning sevimli sanatkorlariga aylantirdi., ularni yoshlar xarakatlari va guruxlarini birlashtiruvchi kuch sifatida yuzaga chikardi.
Sho‘rolar davrida 1918-yili Samarqandda birinchi milliy badiiy bilim yurti va 1919-yili esa Toshkentta xalq tasviriy san’at maktabi tashkil etildi. Yigirmanchi yillarda ayniqsa san’atning ommaviy tashviqot turlari-foto-jurnal grafikasi, muhim voqelarni nishondash, shharlar va tashviqot uchun atalgan plakatlar yozish-avj oladi. Vaqtning eng muhim talablariga javoban ijod etgan L.Bure, N.koraxon, A.Volkov, V.Eremyan, M.Ikromov, O‘.Hofizov, O.Totevosli, B.Lavrenov kabi rassomlar ijodida revolyusiyasining tantanasi va yangi tartibning eski hayot qoldiqlari kurash muammolari aks etdi.
1928-yili O‘zbekistonda P. Benkov o‘z ijodiy faoliyatini boshlaydi. Rus rassomini O‘rta Osiyo tabiati rangdor manzaralari va xalqning o‘ziga xos turmush odatlari maftun etdi. U qaytadan qad ko‘targan o‘lka va uning yangi kishilariga atab yangi kartinalar yozadi. Paxtakor dehqonlarining fidokorona mehnati rassom asarlariga mazmun beradi. Buxoro, Xiva, Samarqand singari qadimgi shaharlar manzaralarini ifoda etuvchi qator peyzaj rasmlari ham uning ijodiga mansubdir. «Men Neopol va Serrento, Rim va Madrid, Shuningdek Italiya zangor sohillari, quyoshli Ispaniya tog‘larini kezdim, ammo O‘zbekiston tabiatidagi go‘zallikni hech yerda uchratmadim»,-deb e’tirof etadi rassom. Hademay I Ikromov. O‘. Tansiqboev, Z. Saidnosirova kabi to‘ng‘ich milliy rassomlar yetishib chiqadilar. Keyinchalik Kukrinikslar ijodiy kollektiviga qo‘shilib ishlagan S. Chuykov va M.Kupriyanov faoliyati ham Toshkentda boshlanadi.
O‘zbekiston tasviriy san’atida yigirmanchi va o‘ttizinchi yillarda kengaya boradi. Rassomlar ijodida bir qator yetuk asarlar paydo bo‘ladi. Ch.Ahmarovning «Bolaligim», O‘.Tansiqboevning «O‘zbek portireti», «To‘y» kartinalari va I.Ikromovning kitob illyustratsiyasiga doir rasmlar shular jumlasiga kiradi. Ilgari kubo-futuristik qidirishlar bilan mashg‘ul bo‘lgan A.Volkov o‘z asarlarini turmush mazmuniga yaqinlashtiradi va «Bayram», «Yo‘lsizlikka hujum», «Kolxozchi portireti» kartinalaridan iborat bo‘lgan triptix ijod etadi.
Urushdan oldingi davr respublika san’ati uchun tematik kompazitsiyalar yaratish keng rivojlandi. Moy bo‘yoq vositasi yoki grafika tarzida portiretlar yozish bilan birga rassomlarda tematik kartinalarga kira boshlagan tabiatga qiziqish kuchayadi. 1934-yili Moskvada o‘tkazilgan O‘zbekiston rassomlari ko‘rgazmasida tasviriy san’at ustalarning ijodi yuqori baholandi. P.Benkov («Hujum fabrikasi», «Registonda 8-mart», A.Volkov(«Paxta teruvchi qizlar», «Toshkentda birinchi kolxoz qurultoyi»), N.koraxon («Zarbdor brigada») va shuningdek N.Kashina,Z.Kovaleviskaya va M.Kurzin asarlari san’atning yangi poyasi sifatida taniladi.
Bundan buyon ijtimoiy va madaniy sohada yuz bergan o‘zgarishlar, o‘zbek xalqining mehnat samaralari-GES va kanallar, fabrika va zavod qurilishlari san’at asarlarining asosiy mazmuni bo‘lib qoladi. Bu jihatdan L.Abdullaev («Yosh shoirnikida mehmonlik» «Xalq hofizi Toshmuhammedov portireti»), A.Volkov («Student qizlar»), N.koraxon («Gazeta o‘qishmoqda»), N.Kashina («Xotin-qizlar kolxozda zo‘r kuch»), Z.Kovalevskaya («Lojada»), O.Totevosli («Kolxoz tuyi»), N.Ufimsev asarlari hamda V.Kaydalov, V.Kedrin, S.Malt, M.Reyx, G.Karlova kabi grafika ustalarining ijodi diqqatga sazovordir.
Bu yillarda haykaltaroshlik asarlari ham yaratila boshlandi. A.Ivanov, O.Korjinskaya, O.Manuylova, G.Massons, Ya.Kuchis sigari san’atkor ustalar jamoat binolari, madaniy istirohat bog‘lari va suv inshoatlari monumental-dekorativ bezaklar ustida ishlar ekanlar, m’emorchilik va haykaltaroshlik sintezi masalalarini hal etishga ham katta hissa qo‘shdilar. Samarqandda V. Savin, R.Akbalyan va boshqalar faoliyati bilan devor naqshlari san’ati tiklana boshladi. M.Musaev, H.Ikramov, va Sh.Shorahimov kabi teatr rassomchiligi san’atning to‘ng‘ich namayondalari maydonga chiqadilar.
Yil sayin yosh o‘smir rassomlar (S.Abdullaev, R.Temirov, Sh.Hasanova, L.Nasriddinov, R.Rahimov, A.Poziqov, A.Abdullaev, M.Nabiev, S.Azimov, S.Muhammedinovlar) ko‘zga ko‘rina boshlaydilar. O‘ttizinchi yillar oxirida O‘zbekiston tasviriy san’atida a’lohida o‘rin tutgan bir qator asarlari-A.Roziqovning «Kitob mutoalasi ustida», L.Nasriddinovning «Rassom otasi portireti», H.Rahimovning «Avtoportireti», B.Hamdamiyning «Ish tugadi», hamda Alisher Navoiy dostonlari-«Farhod va Shirin», «Layli va Majnun»,-motivlari asosida yozilgan kompazitsiyalar yaratiladi. Buxorolik usta Sadiriddin Pochchaevning Alisher Navoiy hayotidan olingan syujetlarga ishlangan miniatyuralari ham etiborni tortadi. Sovet xalqining nemis bosqinchilariga qarshi olib borgan 2-jahon urushi o‘zbek tasviriy san’at ustalari g‘oyaviy va badiiy yetukligiga ham sinov bo‘ldi. Urush yillari davomida san’atning eng jangovar va operativ janrlari oldinga suriladi; «UzTAG oinasi» tashkil etiladi. A.Abdullaev, B.Hamdamiy V.Kaydalov, S.Malt singari rassomlar ko‘pchilik vatandoshlarimiz singari frontga jo‘naydilar. Zikr etilgan rassomlar hamda M.Reyx,V. Ufimsef N.Kashinalar tomonidan chizilgan plakatlar va hajmiy rasmlar fashiyzmning vahshiyona mohiyatini ochib berdilar. San’atkorlar o‘z asarlari bilan xalqning front va front ortida qahramonona kurashga otlantirishga zo‘r xizmat ko‘rsatadilar.
O‘zbek rassomlarining bu davrdagi ijodi fidokorona mehnat, vatanparvarlik g‘oyalari bilan sug‘orilgan. Urushning avvalgi davrlaridayoq rassom L.Abdullaev «Armiya safiga kuzatish» asarini yaratadi; O.Totevosli o‘z ishini «Otliq askarlar hujumi» ga bag‘ishlaydi; A.Volkov esa «Partizanlar» kompazitsiyalari ustida ishlaydi. German fashizmiga qarshi kurashdagi muqaddas xalq tuyg‘ulari L.Abdullaev («Frotn va front orqasida»), A. Abdullaev («Ilg‘or paxta ustalari portretlari»), 3. Kovalevskaya («/alaba bilan qayt»), O‘.Tansiqboev («Urush izlaridan» nomli peysajlar seriyasi), asarlarida o‘z ifodasini topadi. V.Ufimsev natyurportlari («Garmon», «kurol», «kaytib keldi»), Ch.Axmarov («Mudofa fondi uchun buyum va jihozlar yig‘ish») va boshqa rassomlarning ko‘pgina kartinalari ham shu davr san’atining yorqin namunalaridir. Tasviriy san’at xodimlarifront orqasi-kolxoz va sovxoz, qurilish va zavodlarda faol ish olib bordilar. Ular mehnat qahramonlari obrazini yratibgina qolmay, jamoat joylari-qqizil burchak, klub, choyxona va dala shiyponlariniplakat va pannolar bilan bezatishda xizmat etadilar. Urush davri o‘zbek rassomlari ijodida xalqning qahramonnona o‘tmishi va otoqli tarixiy shaxslar obrazlari jonli tasvirini topadi.