Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi – /2019 Ўзбекистон республикаси фанлар академияси минтақавий бўлими

Ключевые слова: В. Берегин, указы, земельные комиссары, богатые помещики, посредники, 
танобы, жувоз, чигир, изгнание. 
Abstract. The article provides information about the pre-Soviet era of collectivization in rural 
areas. This is based on the facts of the famous public figure and journalist K.Beregin “The results of 
liquidation of non-labor farms in Khorezm region”.
Keywords: K. Beregin, decrees, land commission, wealthy landlords, middleman, tanobs, juvoz, 
chigir, exiles. 
Совет давлати ўз ҳудудида, хусусан Хоразмда 1929-35 йилларда коллективлаштириш ва 
қулоқлаштириш сиёсатини олиб бориш арафасида, шу пайтгача қишлоқларда сақланиб 
келинаётган бой, мулкдорларнинг ери, мулки, меҳнат қуроллари ва чорвасини мажбурий тортиб 
олиш ҳаракатини бошлаб юборди. 
Бу борада 1928 йил 2 декабрда Ўзбекистон Марказий Ижроия Қўмитаси «Хоразм округида 
йирик меҳнатсиз ердан фойдаланишни тугатиш» бўйича декретни қабул қилди. «Декретга кўра 
Хоразм округида ёлланма меҳнатдан фойдаланувчи 20 гектар экин ёки 40 гектар чорва ери бор 
хўжаликлар, хон хонадони авлодларига, йирик судхўр, диндор ва 3-разряддан кўп патентга эга 
бўлган савдо ва саноат ходимларига қарашли ерлар, қишлоқ хўжалик асбоб ускуналари, 
ҳайвонлари ва бошқа мулклари биринчи навбатда тортиб олинадиган бўлди» (“Инқилоб қуёши” 
газетаси, 1929 йил 8 декабрь). 
Бу сиёсатни кенг оммага тарғиб этиш, халқни вазият билан таништириб бориш ва унинг 
онгига бу жараённинг халқчиллигини, тўғри танланган йўл эканлигини таъкидлаш мақсадида 
матбуотдан фойдаланилди. Шу мақсадда партия, давлат қарорлари матбуотда чоп этилибгина 
қолмасдан, олиб борилаётган сиёсий жараён тўғрисида "Правда", "Қизил Ўзбекистон”, "Инқилоб 
қуёши" каби марказий ва маҳаллий нашрларда мақолалар, ахборотлар бериб борилди. 
Ўша даврда ахборот ва маълумот сифатида чоп этилган мақолалар эса вақт ўтиб, шу 
пайтдаги вазиятни ўрганишда тадқиқотчи учун суянадиган муҳим манбага айланди. 
Масалан, ўша вақтларда Республика марказий ижроия комитетининг раиси бўлиб ишлаган 
Й.Охунбобоевнинг 1929 йил 3 октябрдаги Ўзбекистон Марказий Ижроия Комитетининг 2-

---