Xorazmshohlar davlati
Xorazm tarixi
Siyosiy vaziyat XI-X asr
atrofidagi
Xorazmshohlar davlati
Xorazm so’zi – Tolostov “QUYOSHLI O’LKA’’ Xvar – o’tin, rizm-baliq degan ma’noni anglatadi. Avestoda Yasht qismida “Ming irmoqli daryo’’ yoki “Ko’llar va botqoqliklarga boy o’lka’’ deb madh etiladi. Abu Rayhon Beruniyning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar’’ asarida; Xorazmliklar Xorzamga Aleksandrning O’rta Osiyoga hujidan 980 yil oldin o’rin olganligi haqida malumot bergan. Shundan so’ng oradan 92 yil o’tib Xorzamga Siyovush ibn Kayhusrav kelgan, turk podisholari ustidan hukmronlik qilganligi yozilgan. Shimoliy Xorazm poytaxti – Urganch yoki Gurganj Janubiy Xorazzm poytaxti - Kot ni birlashtirdi. Ko’hna Urganch madaniy markazga aylandi. Abu Nasr ibn Iroq va Beruniy kabi olimlar Bag’dod, Nishopur,Balx,Buxoro singari shaxarlardan taklif etilgan. “Dor ul-xikma va maorif’’ 100 dan ortiq olimlar. Mamuniylar davlati 1017-yil bosib olindi. 1 Abu Ali Mamun ibn Muhammad 995-997 2 Abul-Xasan Ali ibn Mamun 997-1009 3 Abull-Abbos Mamun ibn Ali 1009-1017 4 Abul-Xoris Muhammad 1017 Oltintoshlar sulolasi 1 Oltintosh 1017-1032 2 Xorun ibn Oltintosh 1032-1034 3 Ismoil ibn Oltintosh 1034-1041 1038-yili Saljuqiylar davlati tashkil topdi. To’g’rulbek NISHOPURNI egalab o’zini SULTON deb e’lon qildi. 1038-1044-yil Xuroson, 1043-yil Xorazm, 1042,1051-yillar G’arbiy Eron, Ozarbayjon 1054-yil, Iroq 1055-yil egallandi. Xalifa Al-Qoim To’g’rulbekni “Sharq va G’arb hukmdori’’ deb e’lon qildi. Alp Arslon (1063-1072), Mallikshoh (1072-1092) davrda Amaniston, Kichik Osiyo, Suriya, Falastin, Gruziya, Shirvon, Yaman va Bahrayn yerlarini istilo etildi. 1074-yili Termiz,Buxoro,Samarqand keyinchalik Farg’onani ishg’ol qilindi. Xorazmshohlar sulolasi asoschisi Anushtegin asli Garjistonlik turk qul edi. Roshidudin va Xofizi Obro uni O’g’uzlarning Bekdili urug’idan deb yozgan. Anushteginni yoshligida isfohsolar Izzatdin Onor Bilgatagin (vafoti 1098)sotib olgan va Mallikshoh saroyida tashtdorlik lavozimida ishlagan. Anushteginni lavozimidan kelib chiqib Mallikshoh Xorazmga jo’natib unga “Xorazm shinxasi’’ unvoni berdi. Lekin bu yerda Ekinchi ibn Qo’chqor anchadan beri noib edi. Anushtagin Xorazm ishlariga deyarli aralashmasdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
