Xorijiy davlatlar byudjet tizimi va byudjet jarayoni(Fransiya)

1-rasm. Xorijiy davlatlarda byudjet tizimining tarkibi

1-rasm. Xorijiy davlatlarda byudjet tizimining tarkibi

2-rasm. Byudjet federalizmi modellari

2-rasm. Byudjet federalizmi modellari

Fransiya davlat moliya tizimining o’ziga xos xususiyatlari va byudjet tizimini boshqarish tamoyillari.

• Fransiya hududi mamlakatni kommuna, departament, region, uchastka, okrug, kommuna kabi ma’muriy birliklar va hududiy jamoalarga bo’lish orqali boshqariladi. Ushbu ma’muriy birlik va hududiy jamoalarni idora qilish ayni bir vaqtning o’zida bilvosita boshqaruv va erkin idora qilish tartibi asosida tashkil etiladi. Byudjetni boshqarish usuli davlat birligi va yaxlitligini saqlab qolgan holda «o’z-o’zini boshqarish» tushunchasiga asoslanadi.

Fransiyaning ma’muriy-hududiy bo’linishi

Fransiyaning vazirliklar tarkibiga kiruvchi bilvosita boshqariladigan organlar

Soliq siyosatiga rozilik berish shuni anglatadiki, deputatlar davlat tomonidan undiriladigan soliq turlari va stavkalariga ovoz berish yo’li bilan ularning undirilishiga rozilik beradilar hamda shu orqali davlat va soliq to’lovchilar manfaatlarining uyg’unligini taminlanadi. Yangi byudjet tamoyillaridagi ahamiyati shundaki, Parlament byudjet tayyorlash jarayonida qatnashadi va bu byudjet ustidan nazoratni kuchaytirish imkonini beradi. Byudjetning g’azna ijrosidagi o’rni yangi byudjet tamoyillarining uzviy davomi hisoblanadigan byudjetni tartibga soluvchi qonunga ovoz berishi bilan belgilanadi.

• Soliq siyosatiga rozilik berish shuni anglatadiki, deputatlar davlat tomonidan undiriladigan soliq turlari va stavkalariga ovoz berish yo’li bilan ularning undirilishiga rozilik beradilar hamda shu orqali davlat va soliq to’lovchilar manfaatlarining uyg’unligini taminlanadi. Yangi byudjet tamoyillaridagi ahamiyati shundaki, Parlament byudjet tayyorlash jarayonida qatnashadi va bu byudjet ustidan nazoratni kuchaytirish imkonini beradi. Byudjetning g’azna ijrosidagi o’rni yangi byudjet tamoyillarining uzviy davomi hisoblanadigan byudjetni tartibga soluvchi qonunga ovoz berishi bilan belgilanadi.
• Hukumatga davlat siyosatining yo’nalishlarini aniqlash va uni yuritish bilan birga moliyaviy ajratmalar miqdorini o’zgartirish huquqi ham beriladi, lekin bu hamisha Parlament nazorati ostida amalga oshiriladi. Fransiya Moliya vaziri va uning o’rnini bir vaqtning o’zida ham davlat boshqaruvida, ham ma’muriy boshqaruvda ko’rish mumkin.