Xotin-qizlar kasalliklari

BACHADON QANDAY A'ZO?

Bachadon kovak a'zo bo'lib, mushaklardan tuzilgan. U kichkina chanoq bo'shlig’ida, ?ovu? bilan to'?ri ichak orasida joylashib, shakli nokka o'hshash, bo'shli?i uchburchaksimon, bir burchagi bachadon bo'yni kanaliga, ikkinchi burchagi esa bachadon tubiga, pastki burchagi bachadon bo'yni kanalining ichki teshigiga ?aratilgan. YU?oridagi ikki burchak bachadon naylarining teshigiga to'?ri keladi. Bachadon devori - ichki shilli? ?avat (endometriy), o'rta - mushak ?avat (miometriy) va tash?i seroz ?avat (?orin pardasi)dan iborat. ?omiladorlikda mushak tolalarining yo'?onlashishi va yangi tolalarning paydo bo'lishi ?isobiga bachadon kattalashib, shakli o'zgaradi. Tu?ru?dan keyin esa ?is?arib, asl ?oliga ?aytadi. Ayol keksaygan sari (ayni?sa, ?ayz ko'rish butkul to'htaganda) bachadon kichraya boshlaydi. Bachadon judayam ?arakatchan bo'lib, to'?ri ichak to'lganda yoki peshob yi?ilib, ?ovu? kattalashganda osongina o'z ?ajmini o'zgartira oladi.

Ko'p uchraydi

Bachadon bo'yni eroziyasi ginekologik kasalliklar orasida eng ko'p uchraydi. Eroziya - lotincha so'z bo'lib, «yuzaning jaro?atlanishi» degan ma'noni anglatadi. Bizga ma'lumki, bachadon bo'yni uch ?avatdan iborat bo'lib, uning tash?i shilli? ?avati ko'p ?avatli yassi epiteliy ?ujayralardan tashkil topgan. Bachadon bo'yni ichki kanalining ?avati esa bir ?avatli cilindrsimon epiteliy ?ujayralardan tarkib topgan. Bu ikkala ?ujayralarning chegarasi, ya'ni birikish joyi bachadon bo'ynining o'tish ?ismida to'?nash keladi. Bachadon bo'yni shilli? ?avatining yuza ?ismi shikastlanishi o?ibatida eroziya vujudga keladi. Bunda asosan bachadon bo'ynining atrofi ?izaradi.

Bachadon bo'yni eroziyasini keltirib chi?aruvchi omillar talaygina. Eng asosiy sababchilardan biri - jinsiy a'zolardagi yalli?lanishlar. Chunki yalli?lanishda bachadondan chi?indi ko'p ajraladi. Bundan tash?ari, bachadon bo'ynidagi bezlar ?am ko'p shilli? ajratadi va natijada shilli? ?avat yuzasi bichilib, shilinadi.

O'sha tash?i ko'p ?avatli yassi epiteliy ?ujayralarning shikastlanishi natijasida chin eroziya paydo bo'ladi. Keyin uning bitishi jarayonida ichki cilindrsimon epiteliy bilan ?oplanishi natijasida chin eroziya sohta eroziyaga aylanadi.

Tu?ma, chin va sohta...

Eroziyalar tu?ma, chin va sohta bo'lishi mumkin. Tu?ma eroziya yangi tu?ilgan cha?alo?larda to balo?at yoshiga etguncha kuzatiladi. Tu?ma eroziyaga ona ?ornida rivojlanayotgan ?omilaning jinsiy a'zolari etilayotgan paytida ayoldagi gormonal o'zgarishlar sabab bo'ladi. Masalan, 16-17 yoshli ?izlarda o'sha ko'p ?avatli yassi epiteliyning joyini cilindrsimon ?ujayralar egallagan bo'ladi. Lekin bu jarayonda etuklik davrigacha, ya'ni balo?atga o'tish davrida bo'ladigan gormonal o'zgarishlar sabab bachadon bo'yni etilishining to'li? shakllanishi inobatga olinadi. Shuning uchun ?am yosh ?izlarda tu?ma eroziya ani?langan ta?dirda ?am, darrov davo choralari ko'rilmaydi. Chunki etilish jarayonida (20-22 yoshgacha davom etadi) tu?ma eroziya o'z-o'zidan yo'?olib ketishi mumkin.

Chin va sohta eroziyalar ko'pro? balo?atga etgan ?izlardan tortib 18-36-40 yoshgacha bo'lgan ayollar orasida ko'p uchraydi. Chunki bu paytga kelib jinsiy ?ayot boshlanadi, shu bilan birga, ?omiladorlik, tu?ru?lar davri ?am ?isoblanadi. ?ar bir tu?ru?, ?ar bir bachadon ichiga ?ilingan muolajalar, abortlar, tu?ru?dan keyingi jaro?atlar, jinsiy a'zolardagi turli yalli?lanishlar, virus, bakteriya, zamburu?lar, jinsiy yo'l bilan yu?uvchi kasalliklar, gormonal muvozanatlarning buzilishi, immunitetning pasayishi va tu?ru?dan keyingi shikastlarning ?ammasi chin eroziya paydo bo'lishiga turtki bo'ladi. Bu sabablar natijasida bachadon bo'ynining yassi ?avati shikastlanadi va jaro?atlangan joy chin eroziya deyiladi. Lekin chin eroziya yakka o'zi kechmaydi, unga, albatta, yalli?lanish jarayoni ?am ?o'shiladi. Yalli?lanish jarayonida shilli? parda ?izaradi, shishadi, bel va ?ovu? so?asida o?ri? paydo bo'lishi mumkin. Jinsiy a'zoda alo?a va?tida o?ri?lar kuzatiladi. ?indan yiringli va bosh?a o?malar ajraladi. Chin eroziyada bachadon bo'ynining tash?i teshigini ?oplagan yassi epiteliy bo'lmaydi. Epiteliysiz yuzalar va ularning atrofida yalli?lanish jarayonlari kuchayadi. Shu so?a shishib, so'ng ?atti? bo'lib ?oladi. Leykocit va limfocitlardan iborat bo'lgan mayda ?ujayrali infilьtraciya yuzaga kelib, jaro?atlangan joydagi ?on tomirlar kengayadi va ?onga to'ladi. Endi jaro?at joyi tiklanishi kerak-ku, tiklanish judayam sust bo'ladi, chunki yalli?lanish surunkali ?olatda kechadi, shuning uchun bu o'rinni yassi epiteliy ?ujayradan oldin bachadon ichki kanalida joylashgan cilindrsimon epiteliy tez ?oplab oladi. Natijada chin eroziya sohta eroziyaga aylanadi.

Sohta eroziya surunkali yalli?lanish jarayoni bo'lgani sabab endi u o'z-o'zidan tiklanib, so?aymaydi. Shuning uchun bachadon bo'yni eroziyasi ani?langanida ayol, albatta, to'li? davo choralarini ?o'llashi kerak. YU?orida aytilganidek, bachadon bo'yni eroziyasi o?ri?lar, ?indagi ajralmalar, jinsiy ya?inlikdagi o?ri? va, ?attoki, ?onli ajralmalar bilan ?am kelishi mumkin. Lekin 50 foiz ayollarda kasallik alomatlari namoyon bo'lmasligi ?am mumkin. Shuning uchun ?ar bir ayol yiliga 1-2 marta ginekolog tekshiruvidan o'tib turishi lozim.

Bachadon bo'yni eroziyasini ?ozirgi kunda ani?lash va tashhislash ?uyidagi usullar or?ali olib boriladi. Birinchi, ?in oynasi or?ali ko'rish, keyin bachadon bo'ynining tasvirini kattalashtirib beradigan asbob bor, bu kolьposkop, uning yordamida ?in bo'yni tekshiriladi. Bu kolьposkopiya usuli deyiladi. Keyin bachadon bo'ynining shikastlangan joyidan surtma olinib, ?ujayralar ?ana?a a?volda, o'zgarish bor-yo'?ligini bilish uchun citologik tekshiruvdan o'tkaziladi. Agar lozim topilsa, shikastlangan joydan, ya'ni ?ujayradan kesib olinib, gistologik tekshiruv ?am amalga oshiriladi.

Asoratlari o?ir...

Bachadon bo'yni eroziyasi ani?langanidan keyin ?ar bir ayol, albatta, davo choralarini boshlashi shart. Chunki bachadon bo'yni eroziyasida odam papilloma virusi joylashadi. Papilloma virusi joylashgan ?ujayralar ma'lum muddat ichida, bachadon bo'yni kasalliklaridan oddiy kondilomadan tortib bachadon bo'yni saratonigacha olib kelishi mumkinligi ani?langan. Dunyo a?olisi ayollari orasida bachadon bo'yni saratoni ko'krak bezi saratonidan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Shuning uchun bu kasallik ani?langanidan keyin, albatta, zudlik bilan davo choralarini boshlash kerak.

Davo usullari

?ozirgi kunda tibbiyotda bu kasallikni davolashda ?am bir ?ancha usullar mavjud bo'lib, ulardan ?aysi birini ?o'llashni shifokor kasallik darajasiga ?arab belgilaydi. Birinchi o'rinda, yalli?lanish jarayoniga ?arshi, ya'ni infekciya ?o'z?atuvchisi ani?langanidan keyin konservativ antibakterial terapiya kursi olib boriladi. Undan keyin operativ usullarga diatermokoagulyaciya (ya'ni yu?ori ?arorat yordamida kuydirish), kriodistrukciya (ya'ni muzlatib ?o'yish) va ohirgisi jarro?lik lazeri yordamida davolash. ?ozirgi kunda jarro?lik lazeri ancha keng ?o'llanilayotgan va eng samarali usul ?isoblanadi. Unda kuydirilganidan keyingi bitish jarayoni juda tez yakunlanadi. Misol, diatermokoagulyaciya, kriodistrukciya. Tiklanish, ya'ni bitish to'rt ?aftadan sakkiz ?aftagacha davom etsa, lazer yordamidagi usulda 3-4 ?afta ichida bachadon bo'yni butunlay so?ayadi.