Xotiraning boshqarishning umumiy tamoyillari

virtuall adres muhiti deyiladi, xotiradagi real adreslarni esa fizik adres muhiti deymiz. 
Xotirani taqsimlash sxemasi va sahifalar jadvali virtual adres va fizik adreslarni o’zaro 
moslashtiradi. Diskda to’liq virtual adres muhitini saqlash uchun joy yetrali deb 
hisoblanadi (juda bo’lmaganda joriy vaqtda bajarilib turgan qismini). 
Dasturlar virtual adres muhitidan so’zlarni o’qishi va/yoki virtual adres muhitiga yozishi 
mumkin, aslida fizik xotira muhitida bunga joy bo’lmasa ham. Virtual xotira 
kompyuterning xotirasi katta ekanligi haqida tasavvur uyg’otadi xolos. Aslida 
kompyuterning fizik xotirasi ancha kichik bo’ladi. Katta hajmli xotira tasavvuri xotiraning 
sahifli tashkil qilinishidan kelib chiqqanligini dasturiy vositalar bilan aniqlab bo’lmatdi. 
Xohlagan adresga xohlagan vaqtda murojaat qilinsa, ma’lumotlar yoki komandalar chiqib 
kelaveradi. Bu mexanizm shaffof mexanizm deyiladi. 

---

Xotirani sahifali tashkil qilish 
Virtual adres maydon bir necha bir xil hajmli sahiflarga bo’linadi. Odatda ular 512 
baytdan 64 Kbaytgacha, kamdam-kam xollarda 4 Mbaytga teng bo’ladi. Sahifaning hajmi 
ikkining darajasiga teng bo’ladi. Fizik adres maydoni ham teng miqdordagi qismlarga 
shunday bo’linadiki, har bir qism bitta sahifani sig’dira oladi. Asosiy xotiraning bu 
qismlari sahifali kadrlar deyiladi.
Slayd 
Bu yerda asosiy xotira faqat bitta sahifali kadrni saqlaydi.
Slayd 
(a) da virtual adres muhitini dastlabki 64 K hajmini 4 K hajmli sahifalarga ajratilgani 
ko’rsatilgan. Adres bayt ham, so’z ham bo’lishi mumkin, bunda ketma-ket so’zlar ketma-
ket adreslarni bildiradi. Rasmdagi virtual xotirani sahifalar jadvali yordamida tashkil qilish 
mumkin. Jadval elementlari soni va virtual xotira sahifalari soni teng bo’ladi.
(b) da 4 K hajmli 8 ta sahifalik fizik xotira keltirilgan. 
32 bitli virtual adresni asosiy xotiraning fizik adreslarida qanday ifodalash mumkin? 
Ma’lumki, fizik xotira faqat real adreslar bilan ishlaydi, virtual adreslarni qabul qilmaydi. 
Buning uchun har bir kompyuterda virtual adreslarni fizik adresga aylantirib beruvchi 
qurilma mavjud bo’ladi. Bu qurilma xotirani boshqarish kontrolleri (MMU – Memory