Xviii-мавзу

қайси давлатдаги миқѐси, кўлами ва оқибатлари қандай бўлиши кўп 
жиҳатдан бир қанча омиллардан келиб чиқади. Яъни, бу аввало, ана шу 
давлатнинг молия-валюта тизими нечоғлиқ мустаҳкам эканига, миллий 
кредит институтларининг қай даражада капиталлашуви ва ликвидлиги 
(тўлов имконига), уларнинг чет эл ва корпоратив банк тузилмаларига 
қанчалик қарам эканига, шунингдек, олтин-валюта захирасининг 
ҳажми, хорижий кредитларни қайтариш қобилияти ва пировард 
натижада – мамлакат иқтисодиѐтининг барқарорлик, диверсификация 
ва рақобатга бардошлилик даражасига боғлиқ»
2
.
XX асрнинг охирларида бошланган ва ҳозиргача давом этиб келаѐтган 
бозорларнинг 
глобаллашуви, 
капиталлар 
халқаро 
ҳаракатининг 
эркинлаштирилиши натижасида АҚШ бозорларида вужудга келган инқироз 
дунѐнинг бошқа мамлакатларига ҳам кенг ѐйилди. АҚШ банклари ва ипотека 
агентликларининг қимматли қоғозларига қўйилма қилинган хорижий 
инвесторлар молиявий ҳолатига жиддий таъсир кўрсатди. Бу ўз навбатида 
дунѐ мамлакатлари иқтисодиѐтига ҳам ўз таъсирини ўтказди. АҚШ молия 
бозорларидаги 
инқироз 
жаҳоннинг 
йирик 
фонд 
бозорларидаги 
конъюнктурага таъсир қилди ва бу ўз навбатида мазкур бозорлардаги фонд 
индексларида (S&P, Dow-Jones, Nasdaq, FTSE, CAC, DAX, Nikkei, Hang Seng, 
Shanhai composite, РТС, ММВБ ва б.) ўз аксини топди. Глобал молиявий 
бозорнинг асосий таркиби ва жаҳоннинг асосий молиявий марказлари 
ҳисобланган йирик фонд бозорларини ўз ичига олувчи мамлакатлар 
иқтисодиѐтига жиддий таъсир кўрсатди. Хусусан, ривожланган мамлакатлар 
ЯИМнинг ўсиш суръатлари кейинги йилларда аҳамиятли даражада пасайиб 
кетди (19.3-диаграмма).
 
 
1
Жумаев Н.Х. Жаҳон молиявий инқирози: моҳияти, сабаблари ва унинг Ўзбекистонга таъсири (Элекрон 
маъруза матни).- ТДИУ. - Т, 2009.
2
Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг 
йўллари ва чоралари. – Т.: Ўзбекистон, 2009, 5-б.

---

414